In tegenstelling tot een uitstap uit de eurozone is een uitstap uit de Europese Unie sinds het verdrag van Lissabon netjes geregeld.
Voor het eerst in de geschiedenis beloofde een zittend premier dat hij een referendum over het EU-lidmaatschap van zijn land wilde organiseren als hij zou herkozen worden. De Britse eerste minister David Cameron waagde daarmee een gok die historische gevolgen kan hebben voor de Europese Unie. Maar kan een lid van de Europese Unie zomaar uit de organisatie stappen?
De ‘exit clause’
Indien de Britten in het referendum in 2017 effectief beslissen om Europa de rug toe te keren, is er zoiets als de ‘exit clause’. Dat is baanbrekend, want het druist radicaal in tegen de gedachte van de Europese eenmaking die de stichtende vaders na de oorlogsjaren voor ogen hadden.
Wijlen Jean-Luc Dehaene, vicevoorzitter van de Conventie, verdedigde de clausule destijds met het argument dat ze een positieve psychologische impact zou hebben op eurosceptische landen, door het gevoel te creëren “dat men niet opgesloten zit in de Unie”.
Dus stelt artikel 50 dat een lidstaat “overeenkomstig zijn grondwettelijke bepalingen” kan besluiten zich uit de Unie terug te trekken. De Unie sluit na onderhandelingen met deze lidstaat een akkoord over de voorwaarden voor terugtrekking en de toekomstige relaties. Het akkoord moet dan bekrachtigd worden door een gekwalificeerde meerderheid van lidstaten, na goedkeuring door het Europees Parlement.
Lukken die onderhandelingen niet, dan zijn de Europese verdragen twee jaar na de kennisgeving gewoon niet meer van toepassing op het vertrekkende land.
Zelfs de meest rabiate eurohaters kunnen, mijmerend over de hoogdagen van de Commonwealth, niet meteen een geloofwaardig alternatief verzinnen.
Prijskaartje
Het kan dus, maar er hangt een gigantisch politiek en economisch prijskaartje aan vast. Cameron zelf liet eigenlijk al doorschemeren dat hij zo’n onderneming liever niet aanvat en ook de meest rabiate eurohaters kunnen, mijmerend over de hoogdagen van de Commonwealth, niet meteen een geloofwaardig alternatief verzinnen.
Door het inzoomen op de mogelijk desastreuze gevolgen van een Brexit zorgt een reële uitstap ook bij de gewone Brit voor koudwatervrees. In september 2011 steunde nog 52 procent van de kiezers in een peiling van YouGov een exit. Dat aantal daalde intussen tot 35 procent. Het aantal voorstanders van Brits lidmaatschap steeg in diezelfde periode van 30 naar 45 procent. (Belga/TE)
