‘Breng moraliteit terug in de politiek’

‘De waarde van een mensenleven, of liever, de waarde van een menswaardig bestaan moet terug het ijkpunt worden in de politiek’, schrijft CD&V-Senator Maud Vanwalleghem. ‘Geen marktwaarde, maar de waarde van een leven dat kan geleefd worden.’

De militaire acties van Rusland in Oekraïne zijn in strijd met het internationaal recht. Poetin begaat oorlogsmisdaden en moet ervoor berecht worden door het Internationaal Strafhof in Den Haag. Nu pas.

Volgens velen is Poetin een gevaarlijke gek, de waanzin nabij. Dat kan misschien zo zijn, maar dat poneren brengt ons geen stap verder. Hem afschilderen als een gek is een nutteloze strategie waaruit we geen broodnodige lessen zullen trekken. Poetins gedrag getuigt van normvervaging, waarbij hij steeds agressiever werd en het westen hem zelden tot nooit een halt toeriep.

Want hoe komt het dat we al die jaren lang een oogje toegeknepen hebben voor een regime dat stapsgewijs brutaler en brutaler werd? Waarom werd er politiek gezien niet ingegrepen op een vroeger moment waardoor mogelijks veel leed bespaard zou zijn geweest? Want “een gek” als Poetin kunnen we niet controleren, maar ons eigen beleid toch hopelijk wel? Wat was toen het gewicht van onze Europese waarden?

Het antwoord is eenvoudig: het neoliberale marktdenken heeft onze politiek overgenomen. Daarbij is de waarde van een mensenleven ondergeschikt geworden aan de waarde van een zak geld, ongeacht waar dit geld vandaan komt. Deze politiek van marktdenken heeft ervoor gezorgd dat er geen moraal meer in onze economie te bespeuren valt. We zijn bereid om fundamentele mensenrechten (zoals vermeld in de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens) in te ruilen voor winstbejag.

Het meest treffende voorbeeld daarvan is onze afhankelijkheid van relatief goedkoop Russisch olie en gas. Dit heeft er onder meer toe bijgedragen dat de Europese Unie, met Duitsland op kop, geen tanden toonde toen Poetin de Krim annexeerde en aan de lopende band mensenrechten, vooral van minderheden zoals de Tataren, heeft geschonden. Wat nu gebeurt is niets nieuws voor Poetin. Ziekenhuizen waren voor hem al strategische doelwitten tijdens het conflict in Syrië. Ook toen kwam hij er mee weg, en dat heeft hem baldadig gemaakt.

Zelfs op dit eigenste moment, terwijl Poetin oorlogsmisdaden begaat in een land dat een associatieverdrag met de Europese Unie afsloot, zijn we niet in staat om zijn regime niet langer te financieren. Zo afhankelijk zijn we. En zo onvoorbereid.

Een ander voorbeeld is de courante en volstrekt legitieme praktijk die zich voordeed in verschillende Europese lidstaten. Verblijfsvergunningen werden uitgereikt aan oligarchen in ruil voor investeringen. Mooi meegenomen, toch? Over de moraliteit van zo’n praktijken werden geen vragen gesteld, terwijl er dagelijks honderden mensen verdronken in de Middellandse zee die zich zogezegd maar moesten beroepen op “legale migratiekanalen”.

Of nog: hoe de sportwereld geregeld bij Poetin op de koffie ging, om er zijn handen te kussen en (financiële) garanties te krijgen voor de organisatie van Olympische Spelen, Wereldbeker voetbal en wat dies meer zij. Het verschafte Poetin internationale geloofwaardigheid, en hij kon schaamteloos de sport gebruiken als geopolitiek wapen, waarbij bovendien vrolijk werd gefraudeerd. Van regulering was nauwelijks sprake.

De waarde van een mensenleven, of liever, de waarde van een menswaardig bestaan moet terug het ijkpunt worden in de politiek. Geen marktwaarde, maar de waarde van een leven dat kan geleefd worden.

Zo niet zullen ontelbaar veel perfect leefbare levens verspild worden.