Brazilië in de greep van nieuwe coronavariant: ‘Onze president helpt het hele land naar de knoppen’

Fotograaf Yan Boechat: 'Brazilianen sterven als ratten. Door toedoen van president Bolsonaro.' © Yan Boechat

Brazilië beleeft zijn dodelijkste periode sinds het begin van de coronapandemie. Oorzaak is wellicht de nieuwe variant P1 die zich aan een razend tempo verspreidt en ook mensen lijkt te besmetten die al eerder corona opliepen. Wat ook een gevaar vormt voor de rest van de wereld.

Het aantal besmettingen in Brazilië stijgt dusdanig snel dat de ziekenhuizen overbelast dreigen te raken. Nu al zit een groot deel van de intensieve zorgen aan een bezetting van meer dan 95 procent. Brazilië heeft inmiddels 260.000 coronadoden te betreuren, enkel de VS heeft een hoger dodental. Intussen schiet het met de vaccinatie geen meter op. De regering koopt veel te weinig vaccins aan waardoor het land nu al hopeloos achterop hinkt vergeleken bij de vaccinatiecampagnes in andere landen. Van de 210 miljoen inwoners heeft 7,2 miljoen mensen één inspuiting gekregen van het AstraZeneca-vaccin of van het Chinese CoronaVac. Dat is bijna 3 procent van de bevolking.

President Jair Bolsonaro vindt een lockdown nog altijd niet nodig. Al moet de horeca vanaf dit weekend de deuren sluiten, verdere maatregelen duwen het land alleen maar verder de diepte in, vindt de president. Er liggen plannen om meer vaccins te bestellen maar Bolsonaro lijkt er geen haast mee te maken. Hij is in discussie met Pfizer over een speciale clausule aangaande de aansprakelijkheid terwijl de farmaceuticagigant zegt dat het met andere landen exact dezelfde afspraken maakt. Minister van Volksgezondheid Eduardo Pazuello laat weten dat de regering, naast 100 miljoen doses van Pfizer, ook 38 miljoen vaccins van Janssen Pharmaceuticals heeft besteld. De levering zou echter pas in mei zijn. Intussen kraakt het land onder de pandemie.

Manaus

Journalist en fotograaf Yan Boechat volgt de ontwikkelingen in zijn land op de voet. Hij verbleef maandenlang in de stad Manaus waar het virus vorig jaar een ravage aanrichtte. Zijn werk werd begin dit jaar bekroond met de hoogste journalistieke onderscheiding van het land, de Vladimir Herzog Award.

‘Manaus heeft het heel zwaar te verduren gehad tijdens de eerste en tweede golf’, vertelt Boechat. ‘Tot er plots een einde aan de besmettingen kwam. Niemand werd nog ziek. Manaus ligt middenin de Amazone, je komt er alleen met het vliegtuig of de boot, het is een grote maar geïsoleerde stad. De onverwachte afloop van het virus werd toegeschreven aan de groepsimmuniteit. Zeker 75 procent van de bevolking was immers al besmet geweest. Tot die nieuwe variant zich aandiende, eind vorig jaar.’

De stad Manaus dacht groepsimmuniteit bereikt te hebben. Tot een nieuwe variant de kop opstak.
De stad Manaus dacht groepsimmuniteit bereikt te hebben. Tot een nieuwe variant de kop opstak. © Yan Boechat

De P1-variant verspreidde zich als een lopend vuurtje, talloze mensen werden opnieuw ziek, vertelt Yan. ‘Maar ditmaal veel erger dan de eerste keer. Opvallend is het groot aantal jonge mensen dat een herbesmetting oploopt. Kerngezonde twintigers, dertigers en veertigers belanden nu op de intensieve zorgen en moeten aan de beademing. Ook het aantal doden stijgt snel. In januari liep het in Manaus zo erg uit de hand dat er een tekort aan zuurstof ontstond waardoor de mensen letterlijk voor de ingang van het ziekenhuis stierven door verstikking. Het gevolg was dat de patiënten naar andere staten werden overgevlogen voor verzorging. Tel daar het carnaval bij op waarbij niemand zich iets aantrok van coronaregels en in een mum van tijd verspreidde de nieuwe variant zich over de rest van het land.’

Vaccins minder werkzaam

Gevreesd wordt dat de huidige vaccins niet of minder werkzaam zijn tegen de Braziliaanse variant. Ook in België zijn enkele besmettingen met de Braziliaanse variant vastgesteld. Betekent dit dat we binnenkort alweer een nieuwe besmettingsgolf kunnen verwachten? Volgens biomedisch wetenschapper Miguel Nicolelis is de P1-variant een gevaar voor de hele wereld.

‘De Braziliaanse P1-variant verspreidt zich 1.4 tot 2.2 keer sneller dan de klassieke Wuhanstam’, zegt professor virologie Johan Neyts (KU Leuven). ‘P1 heeft 20 tot 21 mutaties waarvan er twee van belang zijn. Een daarvan is de mutatie op plek 501, die komt ook voor bij de Zuid-Afrikaanse en Britse variant en zorgt voor een snellere verspreiding. De andere mutatie is op positie 484, die we ook zien bij de Zuid-Afrikaanse variant. We weten dat die mutatie ervoor zorgt dat de huidige vaccins minder goed werken tegen zowel de Zuid-Afrikaanse als de Braziliaanse variant. Wat niet betekent dat het alles of niets is. Maar als een vaccin bijvoorbeeld nog voor veertig procent werkt, voelt het wel aan alsof het niets is natuurlijk.’

De nieuwe P1-variant van het coronavirus grijpt om zich heen in de Braziliaanse stad Manaus. De huidige vaccins zijn er mogelijk niet of minder werkzaam tegen.
De nieuwe P1-variant van het coronavirus grijpt om zich heen in de Braziliaanse stad Manaus. De huidige vaccins zijn er mogelijk niet of minder werkzaam tegen.© Yan Boechat

Er wordt gesleuteld aan de vaccins opdat ze ook tegen de Zuid-Afrikaanse en Braziliaanse variant bestand zijn. ‘Alle grote spelers zijn ermee bezig’, weet Neyts. ‘Maar dat duurt een aantal maanden. Het aanpassen op zich is nog het minste werk maar je moet ook de productie opschalen, naast de productie van de klassieke vaccins. In de loop van 2021-2022 zou je mensen die al gevaccineerd zijn met een klassiek vaccin opnieuw kunnen vaccineren met een aangepaste versie. Logistiek is dat een nieuw avontuur terwijl we bijlange nog niet toe zijn aan de volledige vaccinatie met de klassieke vaccins. Maar het kan dus wel.’

Intussen steken ook bij de Britse variant nieuwe mutaties de kop op waaronder de 484-mutatie die ons minder vatbaar maakt voor het vaccin. Geen al te best nieuws, zegt Neyts: ‘Aan de andere kant lijkt het erop dat het virus niet alle kanten op muteert maar dat het allemaal min of meer dezelfde richting uitgaat. Dat is dan weer beter nieuws, laten we hopen dat we op dat vlak het ergste hebben gezien. Maar die variant moeten we goed in het oog houden, dat zeg ik al maanden.’

Politiek probleem

Yan Boechat beseft dat het in Brazilië vooral om een politiek probleem gaat. ‘Ik ben woedend op Bolsonaro. Gisteren riep hij nog dat we moesten ‘ophouden met jammeren’ en deze pandemie het hoofd moesten bieden ‘als een man’. Complete onzin, onze president brengt het hele land naar de knoppen. Hij heeft verschillende vaccins geweigerd het afgelopen jaar. Ofwel was het niet betrouwbaar genoeg, ofwel te duur. Altijd had hij een reden om dwars te liggen. Intussen sterven de mensen als ratten. Door zijn schuld. Zolang hij blijft zeggen dat we moeten werken om de economie niet in gevaar te brengen, zullen de mensen naar hem luisteren en niet aan een lockdown willen beginnen.’

Verschillende Braziliaanse deelstaten hebben inmiddels hun eigen lockdown afgeroepen en vragen dringend om een nationaal beleid in de strijd tegen corona.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content