Hij moest een metershoge muur op de Amerikaans-Mexicaanse grens beklimmen om zijn punt te maken, maar duidelijk was het wel. ‘Het is compleet onnodig en absurd om een muur te bouwen die 20 miljard dollar zou kosten, als ik met alle gemak deze 10 meter hoge muur kan beklimmen.’
Hij moest een metershoge muur op de Amerikaans-Mexicaanse grens beklimmen om zijn punt te maken, maar duidelijk was het wel. ‘Het is compleet onnodig en absurd om een muur te bouwen die 20 miljard dollar zou kosten, als ik met alle gemak deze 10 meter hoge muur kan beklimmen.’ Met zijn actie zette de Mexicaanse volksvertegenwoordiger Braulio Guerra een jaar geleden de politieke verhoudingen tussen zijn land en de regering van Donald Trump op scherp.
Niet veel later werd hij door enkele leden van het Amerikaanse Congres uitgenodigd om over de migratieproblematiek te spreken. ‘Wat ik vanop die muur zag, vond ik enorm indrukwekkend. Maar wat ik later in Amerika hoorde, was pas echt hallucinant: er bestaat zo goed als geen communicatie tussen Mexicaanse en Amerikaanse politici over thema’s zoals migratie en veiligheid’.
Hoe kwam u op het idee op om de muur te beklimmen?
Braulio Guerra: Toen ik mij als volksvertegenwoordiger van het nationaal parlement kandidaat stelde, had ik me al voorgenomen om enkele belangrijke thema’s op de kaart te zetten. In Mexico is migratie daar zeker een van. Zodra ik verkozen werd, heb ik daar ook werk van gemaakt, al heb ik wel aan het parlement toestemming gevraagd voor ik mijn symbolische actie uitvoerde. Ik wou onderzoeken wat er gebeurde met de mensen die vanuit de Verenigde Staten naar Mexico gedeporteerd worden, ik wou hun vragen en noden in kaart brengen.
Het heeft me uiteindelijk vijf minuten gekost om de muur te beklimmen. Op die plaats, tussen Guadalajara en San Diego is de muur zo’n tien meter hoog. Van bovenaf was het grote contrast tussen de Amerikaanse rijkdom van San Diego en de armoede in Mexico goed zichtbaar. Ik heb er niet zo lang gezeten, maar op die tijd zag ik andere mensen die gaten hadden gevonden op bepaalde plaatsen in de muur en zo de grens overstaken. Sterker nog: ik zag zowel de Mexicaanse als Amerikaanse politie wegkijken toen die mensen de grens overstaken.
Heeft u nog andere acties uitgevoerd?
Guerra: Ik heb een aantal Mexicaanse migranten gevolgd. Velen onder hen worden onmiddellijk gearresteerd eens ze de grens zijn overgestoken. Ze worden gehandboeid en worden naar een lokaal gebracht. Van zodra ze door de draaideur zijn, belanden ze aan de Mexicaanse kant van de muur. Vervolgens controleert de Mexicaanse politie hun identiteit. Als het Mexicanen zijn krijgen ze een sandwich en een glas cola en een gratis cursus om een job te zoeken. Ze worden onmiddellijk weer vrijgelaten en verder gebeurt er niets met hen.
Mijn ervaringen aan de grens hebben mij nog meer doen inzien hoe ongelooflijk belangrijk het is om bruggen te bouwen tussen Amerika en Mexico. Donald Trump doet op dit moment exact het tegenovergestelde. Hij is bereid om voor de bouw van een muur van 3500 kilometer een prijs van 20 miljard dollar te betalen. Zo’n muur zal de migratie echter niet tegenhouden. Het merendeel van de migranten komt met het vliegtuig en een toeristenvisum in de hand Amerika binnen.
Het zou niet verstandig zijn om op de provocaties van Trump in te gaan.
Door mijn actie ben ik enkele maanden later uitgenodigd door de Congresleden Rubén Kihuen en Salud Carbajal. Ik ontdekte er dat er zo goed als geen communicatie bestaat tussen de Mexicaanse en de Amerikaanse overheidsdiensten over thema’s zoals migratie en veiligheid. Ik heb zelfs een ontmoeting gehad met vicepresident Mike Pence. Ik kon het niet laten om te proberen hem te overtuigen dat Amerika Mexicanen nodig heeft. Door onze jobs en de belastingen die we betalen, dragen we zelfs bij aan de economie van het land. De relatie tussen Mexicanen en Amerikanen is steeds positief en sterk geweest. Het discours van Donald Trump, dat bol staat van discriminatie en pesterijen, doet die relatie echter teniet. En dat terwijl senatoren van de staten aan beide grenzen van het land er alle belang bij hebben om de gemeenschappelijk zorgen samen aan te pakken.
Trump sprak tijdens zijn verkiezingscampagne nog over Mexicanen als ‘verkrachters en bandieten’. Dat moet hard zijn aangekomen bij de Mexicanen.
Guerra: Het zou niet verstandig zijn om op de provocaties van Trump in te gaan. Wij zijn een volk dat hard werkt en vele Mexicanen die in de VS wonen, helpen de VS ook om zich verder te blijven ontwikkelen. Als een president in overleg wil gaan met zijn buurlanden, bestaan er reguliere kanalen zoals de diplomatie om bepaalde thema’s te bespreken. We moeten in onze relaties proberen om de objectiviteit te behouden en de relaties tussen de VS en Mexico zo goed mogelijk te onderhouden. We zijn nu eenmaal belangrijke economische partners.
U pleit voor een betere samenwerking tussen politici in beide landen, maar heeft de Mexicaanse burger nog voldoende vertrouwen in zijn eigen politici?
Guerra: Gelukkig kent Mexico een sterke democratie. Verkiezingsuitslagen worden gerespecteerd en de instituties leveren goed werk, maar het klopt dat de laatste jaren het vertrouwen van de burgers in politici sterk gedaald is. Politici praten onvoldoende met de bevolking; ze weten niet wat de bevolking bezig houdt. Mensen liggen wakker van corruptie en dat doet hun wantrouwen in politici alleen maar toenemen. Dat moet de volgende legislatuur zeker versterkt worden.
Corruptie is wijd verbreid in Latijns-Amerika. Hoe komt dat?
Guerra: Omdat onze systemen niet transparant genoeg zijn. Onze burgers zouden meer toezicht moeten kunnen krijgen op belangrijke openbare investeringen. Digitalisering kan daarbij zeker een rol spelen: hoe meer ogen naar een bepaald project kijken, hoe meer transparantie.
Corruptie zorgt ervoor dat politiek in Latijns-Amerika een zwaar dieptepunt kent. Voorlopig hebben we in Mexico altijd presidenten gekend die hun termijn hebben kunnen uitzitten. Dit is belangrijk voor de politieke en economische stabiliteit van een land. Wat er onlangs met de president van Peru Pedro Pablo Kuczynski of eerder met Dilma Roussef in Brazilië is gebeurd, is echt een catastrofe voor een land: op economisch vlak verliezen ze veel stabiliteit. Anderzijds zijn er andere landen met presidenten zich steeds opnieuw verkiesbaar stellen, zoals in Venezuela. Ook dat vormt een ernstige bedreiging voor de democratie.
Een ander groot probleem in Mexico is de veiligheid: cijfers over het aantal moorden blijven stijgen. Wat heeft u als politicus gedaan om aan dit probleem te werken?
Guerra: Vanuit mijn rol als nationale volksvertegenwoordiger heb ik in het parlement mee wetten gestemd die een beter juridisch kader voorzien, waardoor de rechterlijke macht de mogelijkheid krijgt om de wetten ook uit te voeren. Er moeten structurele hervormingen komen waardoor er een betere samenwerking tussen de politie, rechters en veiligheidsdiensten kan ontstaan.
De georganiseerde misdaad in Mexico is een gigantisch probleem. Dat geeft niet alleen een slecht imago aan ons land, maar het ontneemt de Mexicanen ook veel kansen. Veiligheid is een totaalconcept. Meer blauw of kaki op de straten verhoogt het gevoel van veiligheid, maar de echte garantie op meer veiligheid ligt bij het verhogen van de sociale en economische omstandigheden van mensen. Jongeren moeten meer kansen krijgen zodat ze niet aan de georganiseerde misdaad moeten deelnemen. Een belangrijk startpunt is volgens mij om meer samen te werken met de burgers in de wijken en de steden. Dat zal onze dagelijkse veiligheid verbeteren.
Politicus zijn, is dat een gevaarlijke job in Mexico?
Guerra: Ik heb geleerd om de koe bij de horens te vatten: als politicus ben ik verplicht om de problemen te benoemen die Mexico teisteren. Ik wil mijn verantwoordelijkheden niet ontlopen en focus mij daarom op de thema’s waar de burgers van wakker liggen: migratie, veiligheid en corruptie.
Kijk, in Mexico bestaat er een fonds voor migratie. Elke staat krijgt daaruit een gelijkaardig bedrag. Mijn voorstel is om die middelen vooral te concentreren in de staten die grenzen aan de Verenigde Staten. Die staten zouden migratie als een prioriteit op hun politieke agenda moeten zetten. Ik ben niet naïef: er is een democratisch deficit in Mexico. De gewone mens kijkt naar een politicus alsof die de facto een corrupt persoon is. Dit jaagt politici nog meer in hun ivoren toren, waar ze dringend uit moeten komen. Politici moeten met de burgers spreken en niet bang zijn voor de kritiek die ze te horen krijgen.
De Mexicaanse samenleving is aan het polariseren. Buitenlandse voorbeelden zoals president Donald Trump en de Brexit laten zien tot wat polarisatie in een samenleving kan leiden. Het zal extreem belangrijk zijn dat de volgende Mexicaanse president verzoenende taal kan spreken, bruggen kan bouwen tussen de burgers en een frontale strijd tegen corruptie kan aangaan. Dat is de enige manier om het vertrouwen van de burgers terug te winnen.
U lijkt wel kandidaat om de volgende president van Mexico te worden.
Guerra: Nee, mijn partij heeft mij niet gesteund voor een nieuwe termijn in de Senaat. Ik ga wel met vzw’s en gewone burgers blijven proberen om de burgers voor belangrijke thema’s te mobiliseren.
In Mexico lijkt de macht verdeeld te worden tussen de linkse partij PRI en de rechtse PAN. Zal de geschiedenis zich in de komende presidentsverkiezing herhalen?
Guerra: In Mexico is de breuklijn tussen links en rechts al lang voorbij. Globalisering en nationalisme beheersen het discours – een gevaarlijke cocktail. Donald Trump zegt ‘America first’ en de populaire presidentskandidaat Andres Manuel Lopez Obrador van de linkse politieke partij Morena (Movimiento Regeneración Nacional) zegt ‘Mexico first’. Deze oproepen kunnen de identiteit van de burgers versterken, maar tegelijkertijd vergroot het een nationalistische en mogelijk ook een donkere kant bij de bevolking. Het risico is groot dat er weinig solidariteit ontstaat met andere landen en dat het besef dat vele problemen zoals de drugsmaffia, de opwarming van de aarde, migratie en belastingontduiking in fiscale paradijzen alleen kunnen opgelost worden door samen te werken met andere landen.
Mensen moeten beseffen dat Mexico, de Verenigde Staten en Canada buurlanden zijn. Dat zal nooit veranderen, en het is de beste optie om tussen buren vriendelijke en gastvrije relaties te onderhouden. Vroeg of laat riskeer je immers dat de aanvallen op je buurman als een boemerang in je gezicht belanden. Bovendien heb ik weinig vertrouwen in een politicus die de traditionele partijen verwijt corrupt te zijn, maar zelf een politieke beweging opricht die er gelijkaardige praktijken op nahoudt. Lopez Obrador en zijn partij Morena gebruiken een populistische retoriek. Op korte termijn zullen ze misschien veel stemmen winnen, omdat de burgers zich aangesproken voelen door een nieuw beleid, maar als ze hun doelen kunnen realiseren zal het wantrouwen tegen politici alleen maar toenemen.
Bent u nog eens van plan om op de muur te klimmen?
Guerra: (lacht) Nee, daar ga je mij niet meer zien. Op dit moment ben ik mij aan het voorbereiden voor de Ironman in Hawai. Ik heb al een vijftal marathons en een drietal ironmans afgelegd, dus de volgende keer zie je me daar wel terug.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
