In een geïmproviseerde woordenstroom van bijna een halfuur heeft de Amerikaanse president Barack Obama zijn mening gegeven over de man die hij niet bij naam noemde: Donald Trump. Hij legde ook uit waarom hij de term ‘radicale islam’ niet in de mond neemt. Trump krijgt ook in toenemende mate Republikeinse kritiek te verduren.
Gespecialiseerde journalisten hebben al enige tijd de indruk dat het jeukt bij de president om campagne te voeren. Dat heeft met zijn plaats in de geschiedenis te maken: een president, wordt hier vaak gezegd, heeft een “derde term” nodig om hervormingen definitief door te drukken. Ronald Reagan kreeg zo’n derde term via vader George Herbert Walker Bush. Barack Obama hoopt op een derde term via Hillary Clinton. Tussen Obama en Donald Trump is de weerzin groot en persoonlijk, sinds de vastgoedmagnaat zonder enige grond de Amerikaanse geboorte van Obama in twijfel heeft getrokken, en daardoor de legitimiteit van diens presidentschap.
De president had maandag met groeiend afgrijzen de toespraak van Trump over de aanslag in Orlando gevolgd. The Donald had herhaald dat hij een inreisverbod voor moslims wil, en een inreisverbod uit gebied met terreurdreiging tegen Amerikanen, Europeanen en bondgenoten. Hij had ook de president gehekeld, en eerder gesuggereerd dat Obama ofwel niet weet wat hij doet, “ofwel erger”, suggererend dat de president medeplichtig was,. Hij verklaarde ook dat de president niet weet waar hij mee bezig is, omdat hij de term “radicale islam” niet in de mond neemt, en de vijand niet definieert.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Obama, in zijn reactie, verwees niet bij naam naar Trump, maar had het over politici die tweeten en in nieuwsprogramma’s zitten: “Dat is de sleutel, zeggen ze ons. We kunnen IS niet verslaan tenzij we hen radicale islamisten noemen. Wat zou het gebruik van dat label bereiken? Zou het IS minder gemotiveerd maken om Amerikanen te doden? Zou het ons meer bondgenoten opleveren? Is de militaire strategie hiermee gediend? Het antwoord is: niets van dit alles. Er een andere naam aan geven doet de bedreiging niet verdwijnen. ‘Radicale islam’ is geen toverformule”.
‘Onder verdenking, wat ze ook doen’
We weten wie de vijand is, aldus Obama, en de duizenden dode IS-strijders denken niet dat we hen zacht aanpakken. “Als we in de val trappen en alle moslims met de brede borstel schilderen en impliceren dat we oorlog voeren met een hele religie, dan doen we het werk van terroristen voor hen”. Dat is “gevaarlijk”, zei de president.
Obama hekelde een politiek die suggereert dat hele religieuze gemeenschappen medeplichtig zijn in geweld. “Waar houdt dit op?”
“Dat is niet het Amerika dat we willen. Dit komt niet overeen met onze democratische idealen. Het maakt ons niet veiliger, en geeft voedsel aan de notie van IS dat het westen moslims haat. Het geeft jonge moslims in dit land en in de rest van de wereld de indruk dat ze onder verdenking zullen staan, wat ze ook doen”.
Er zijn eerder dergelijke episodes in de Amerikaanse geschiedenis geweest, aldus Obama, waarbij we handelen uit angst, en we zijn die gaan betreuren. We hebben gezien hoe onze regering burgers verkeerd heeft behandeld, en dat is een beschamend deel van onze geschiedenis.
Trump, die naderhand suggereerde dat Obama zich meer kwaad maakt over hem dan over terroristen of over de schutter in Orlando, is zoals bijna alle andere prominente Republikeinen tuk op de term “radicale islam”. Volgens hem definieert die beter wat er aan de hand is. Volgens de president speelt hij juist in de kaart van gewelddadige islamitische groepen, die niet liever willen dan zichzelf voor te stellen als strijders in de oorlog tussen islam en het westen.
‘Islamitische voedingsbodem van geweld’
Dit is niet alleen een kloof tussen Democraten en Republikeinen. Ook in sommige progressieve kringen wordt betreurd dat de president zo moeilijk doet over de term. Maajid Nawaz, de gewezen moslimradicaal die nu een progressieve boodschap uitdraagt, schrijft in The Daily Beast en zei in een tussenkomst op CNN dat we aan vertekening doen als we de terroristen niet als moslims omschrijven.
“Het is tijd dat wij progressieven de realiteit onder ogen zien. Net als dit (de aanslag in Orlando, red.) duidelijk te maken heeft met oubollige wapenwetten, en zoals deze wetten hervormd moeten worden, heeft dit ook met de islam te maken, die ook hervormd moet worden. Peiling na peiling toont dat Britse moslims in belangrijke mate homofoob zijn. In een Pew peiling uit 2013 blijkt dat moslims over de wereld overweldigend homoseksueel gedrag als moreel verkeerd aanduiden. Dat was de mening van minstens 75 procent van de ondervraagden in 33 van 36 landen waar moslims ondervraagd werden”.
Als IS verslagen wordt, aldus Nawaz op CNN, “is er binnen de islamwereld nog altijd de voedingsbodem voor gelijkaardige bewegingen”.
Republikeinen ‘ontgoocheld’ over Trump
Op een ander punt van Trumps toespraak kreeg die bijna evenveel kritiek van Republikeinen als van Obama. Paul Ryan, speaker van het Huis van Afgevaardigden, wees Trumps inreisverbod voor moslims van de hand. “Ik denk niet dat dat in het belang van ons land is. Ik denk niet dat het onze waarden weerspiegelt. We zijn in oorlog met radicale islam. We zijn niet in oorlog met islam. Moslims zijn onze partners. De grote, grote meerderheid van moslims in dit land en in de wereld zijn gematigd Ze zijn vredelievend en tolerant”.
En senator Bob Corker, vaak genoemd als kandidaat vicepresident voor Trump, verklaarde dat “dit niet het soort toespraak was dat je van een presidentskandidaat verwacht. In een poging om constructief te zijn, heb ik publieke aanmoediging geboden op belangrijke momenten, maar ik moet toegeven dat ik ontgoocheld ben over het resultaat”.
Amerikaanse presidentsverkiezingen 2016
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier