‘Biden heeft Iran-deal nodig om de blik helemaal op China te kunnen richten’

Na de aanval op een Iraans atoomcentrum praten de VS en Iran toch verder. Een akkoord is er nog niet en de tijd dringt.

Op 10 april begonnen in Wenen gesprekken tussen de Verenigde Staten en Iran over het Iraanse atoomprogramma. Joe Biden beloofde al voor zijn verkiezing tot president dat Amerika onder zijn leiding weer zou aansluiten bij het akkoord uit 2015 dat Barack Obama, de andere leden van de VN-Veiligheidsraad, Duitsland en de Europese Unie met Iran sloten. Dat kwam erop neer dat Iran alleen kernenergie voor civiel gebruik zou ontwikkelen. In ruil daarvoor zou de internationale gemeenschap de economische sancties afbouwen die het land waren opgelegd. In 2018 trok Donald Trump de VS uit die deal terug en strafte hij Iran met bijkomende sancties.

Op 11 april werd een deel van de installaties in het Iraanse atoomcentrum in Natanz bij een incident uitgeschakeld. Het centrum werkte pas opnieuw op volle kracht, nadat het ook een jaar eerder door een aanslag was getroffen. Nog vorig jaar werd het hoofd van het Iraanse atoomprogramma in Teheran doodgeschoten. Er wordt nauwelijks aan getwijfeld dat de Israëlische inlichtingendienst Mossad bij die incidenten betrokken is. Israël – en zeker premier Benjamin Netanyahu – wil absoluut vermijden dat Iran een bom maakt. Het land voert ook al een tijd een verdoken oorlog tegen de militaire activiteit van de ayatollahs in de regio.

Al die incidenten dragen de kiem in zich van een nieuw, ernstig conflict. Als de VS het atoomoverleg met Iran weer op de sporen willen krijgen, rest er daarvoor niet zo veel tijd. De partijen zetten elkaar ondertussen fors onder druk. Teheran dreigt ermee om uranium te verrijken tot op het punt waarop het, volgens experts, binnen drie maanden een atoombom kan maken. Washington moet van zijn kant rekenen met druk van, onder meer, Israël en Saudi-Arabië. Zij willen dat de VS ook het Iraanse raketprogramma en de steun van het land aan milities in Syrië, Irak en Jemen op tafel leggen.

Joe Biden zei altijd al dat hij hoe dan ook verder wil kijken dan het akkoord van Barack Obama. Het goede nieuws is dat hij Saudi-Arabië naar verluidt zover heeft gekregen dat het ook voorzichtig met Iran is beginnen praten. In Wenen is de vraag nu wie er de eerste stap zet. Schroeven de VS de extra sancties terug die Trump in 2018 oplegde? Of schikt Iran zich eerst weer volledig naar het oorspronkelijke akkoord uit 2015? Wat meespeelt, is dat ook Iran binnenkort presidentsverkiezingen houdt. Het land is bovendien intern verdeeld over hoe het verder moet. Biden heeft een deal nodig om de blik helemaal op China te kunnen richten. Aan een nieuwe botsing in het Midden-Oosten heeft hij geen boodschap.