Belgische kerncentrales: ‘Ik zie niet in hoe de Duitse bevolking beschermd kan worden als het fout loopt’

Het Duitse magazine Der Spiegel bracht aan het licht dat er al in 1975 scheurtjes werden vastgesteld in de reactorvaten van Tihange 2 en Doel 3. ‘De grenzen van het fatsoen voorbij’, oordeelt Oliver Krischer, waarnemend fractievoorzitter en parlementslid in de Duitse Bundestag voor Bündnis 90/Die Grünen.

Vorige week trokken onderzoekers van de KU Leuven nog aan de alarmbel: de veiligheid van kerncentrales Tihange 2 en Doel 3 kan niet gegarandeerd worden. De scheurtjes in de wanden van de kernreactoren zouden een te groot risico vormen om actief te blijven tot 2025. Gisteren onthulde het Duitse Der Spiegel dat er al in 1975 bij de bouw van de kerncentrales scheurtjes ontdekt werden.

Dat kon het tijdschrift vaststellen op basis van de toenmalige verslagen en rapporten van het FANC (Federale Agentschap voor Nucleaire Controle) die door het Duitse parlementslid Sylvia Kotting-Uhl (Bündnis 90/Die Grünen) opgevraagd werden. Hoewel uit de verslagen bleek dat de scheurtjes geen geïsoleerde gevallen waren, kwam er destijds geen verder onderzoek.

‘Hoe is zoiets mogelijk?’ Oliver Krischer zetelt in het Duitse parlement en is waarnemend fractievoorzitter van Bündnis 90/Die Grünen. Als energiespecialist in Nordrijn-Westfalen ontfermt hij zich over de nucleaire veiligheid van de aangrenzende deelstaat. Dat de dreiging een thema is in Duitsland, bewijst de mensenketting van 50.000 mensen die in juni tussen Tihange en Aken de sluiting van de Belgische kerncentrale eisten. Krischer is vastberaden om de druk op België bij een eventuele regeringsdeelname van Die Grünen te verhogen.

In Der Spiegel werd onthuld dat reeds in 1975 scheurtjes aanwezig waren in de onderdelen van Tihange en Doel die nu voor gevaar zorgen. Welke rol spelen die Belgische kerncentrales in de Duitse verkiezingscampagne?

KRISCHER: Zoals altijd is Tihange een veelbesproken thema in Duitsland, vooral in Nordrijn-Westfalen. Nu Sylvia Kotting-Uhl (Die Grünen) aan het licht bracht dat er bij de bouw in 1975 al scheurtjes in dezelfde onderdelen als vandaag gedetecteerd werden, heerst er bij ons een immense verontwaardiging. Hoe is zoiets mogelijk? De burgers worden gewoon uitgelachen. Het is kenmerkend voor de energiepolitiek van België.

Enerzijds wordt de intentie getoond om de kernenergie te verlaten, anderzijds komt het ene schandaal na het andere naar boven en wordt er nonchalant omgesprongen met de veiligheid van de bevolking. Ik ben ervan overtuigd dat het merendeel van de Belgische bevolking de kerncentrales wil sluiten en daarom houden wij ook contact met partijen zoals Groen en Ecolo om dat proces mee te ondersteunen.

Tijdens de verkiezingscampagne is Tihange evenwel geen groot thema, omdat in Duitsland ondertussen de algemene consensus heerst dat kerncentrales gesloten moeten worden. Na de verkiezingen wordt die kaart wel gespeeld, want we hebben al jaren een regering die geen enkele druk zet op de Belgische energiepolitiek. De kans bestaat dat Bündnis 90/Die Grünen over een regeringsdeelname zal moeten nadenken en bij coalitieonderhandelingen is dat één van de eerste thema’s die bij ons op tafel komen.

In welke mate wegen Tihange en Doel op de relaties tussen België en Duitsland?

KRISCHER: De houding van de Duitse regering tegenover België is zeer halfslachtig. Duitsland eist de sluiting van Doel en Tihange, maar is tegelijk onrechtstreeks aandeelhouder via Duitse pensioenfondsen met aandelen in Engie-Electrabel die meer dan 6 miljoen euro waard zijn. De deelstaat Noordrijn-Westfalen heeft soortgelijke aandelen ondertussen van de hand gedaan, maar het federale niveau weigert op dit moment hetzelfde te doen. Met Bündnis 90/Die Grünen zal dat drastisch veranderen.

Voor mij echter is het cruciale breekpunt in de Belgisch-Duitse energierelaties de Duitse levering van splijtstoffen. Doordat Duitsland de aftandse kerncentrales in België blijft voorzien van brandelementen, worden de eisen tot sluiting niet ernstig genomen. Het is toch cynisch dat iemand zoals Barbara Hendricks (SPD), de federale minister van Milieu, Natuur en Nucleaire Veiligheid, zegt dat ze tegen het openhouden is van Tihange en Doel, maar dat ze de leveringen aan diezelfde kerncentrales zomaar laat doorgaan?

Vooral in de aangrenzende deelstaat Nordrhein-Westfalen lijkt de kwestie de gemoederen te bedaren. Hoe ernstig wordt de dreiging genomen?

KRISCHER: Het is niet uitgesloten dan er een nucleaire ramp gebeurt in België. In dat geval zou Duitsland het grootste slachtoffer zijn, omdat de radioactieve wolk dan waarschijnlijk naar het oosten drijft. Noordrhein-Westfalen heeft in september nogmaals miljoenen jodiumtabletten ingeslagen. Maar wat kunnen wij als Duitsers tegen een eventuele ramp werkelijk beginnen? Zelfs de werking van jodiumtabletten is omstreden in Duitsland. Voor kinderen en jongere mensen zouden jodiumtabletten de schildklier beschermen en zo kanker kunnen voorkomen, maar dat is natuurlijk de theorie.

Ik zie eigenlijk niet in hoe de Belgische en de Duitse bevolking echt beschermd kan worden als het fout loopt in Tihange. Dat is het probleem bij kernenergie: de gevolgen zijn niet te overzien. De hele regio probeert zich op een ramp voor te bereiden en bedenkt manieren om zich zo goed mogelijk te beschermen als het slechtste scenario werkelijkheid wordt, maar als het erop aankomt is alles tevergeefs. In Fukushima heeft geen enkele maatregel daadwerkelijk bescherming geboden.

Welke verdere stappen zal Duitsland verder ondernemen om de eigen veiligheid te verzekeren?

KRISCHER: Als de Duitse druk niets uithaalt, moet de Europese Unie strenger optreden. Er zouden duidelijke Europese regels moeten komen voor de werking van kerncentrales. Bijna nergens anders ter wereld staan er zoveel kerncentrales bij elkaar als in Europa. Dan zouden er toch dringend eenduidige standaarden moeten gelden binnen de EU? Duitsland heeft zelf besloten de piste van de kernenergie te verlaten, maar gedraagt er zich op dit moment niet naar. Eigenlijk zou Duitsland een Europees toezicht op de kerncentrales bovenaan de agenda moeten plaatsen, toch gebeurt het niet. Als het over de auto-industrie gaat, is Angela Merkel er telkens als de kippen bij om in Brussel de Duitse interesses door te duwen. Waarom dan niet in de EU de nucleaire discussie aangaan?

De nieuwe Duitse regering zal zich sowieso meer op het Europese niveau moeten bewegen om burgers beter te beschermen tegen nucleaire rampen. We hebben onafhankelijke organen nodig die het naleven van de regels afdwingen in heel Europa. Niet alleen de kerncentrales in België zijn gevaarlijk voor Duitsland, ook de centrales van Fessenheim in Frankrijk en Temelin in Tsjechië vormen een acute bedreiging in de grensstreek. Wie mogelijk gevaar ontkent, dwaalt. Kerncentrales worden niet zomaar stuk voor stuk aan de landsgrenzen gebouwd.

Bedankt voor het gesprek.