De nieuwe nationale veiligheidsstrategie van het Witte Huis heeft het voordeel van de duidelijkheid. Amerika wil de Europese Unie uit elkaar spelen.
In België zijn we Donald Trump ondertussen spuugzat, maar in eigen land scoort de Amerikaanse president ook slecht. The New York Times bracht dit weekend het nieuws dat zijn waarderingscijfers nog maar eens gedaald zijn. Slechts 42 procent van de Amerikanen steunt hem nog. De fors gestegen prijzen zijn daar niet vreemd aan. Sinds zijn inauguratie op 20 januari heeft de Amerikaanse president overal chaos en ellende gebracht. Maar in een jaaroverzicht kunnen we niet om hem heen.
Op de knieën
Je zou het ook vernieuwing kunnen noemen. ‘In de geschiedenis heeft geen enkele regering in zo’n korte tijd voor zo’n dramatische ommekeer gezorgd’, schrijft Trump in de nieuwe nationale veiligheidsstrategie die sinds vorig week te lezen valt op de site van het Witte Huis. Dat mag dan een dubieuze overdrijving zijn – een Duitse leider uit de vorige eeuw draait zich om in zijn graf –, hij bedoelt het positief.
Van het document van 33 bladzijden gaan nog geen drie volle pagina’s over Europa, maar wat er in dat handvol paragrafen staat moet iedereen wakker maken die nog niet wakker was. Donald Trump wil Europa, en dan zeker de Europese Unie met haar ‘verstikkende regulering’, op de knieën krijgen.
‘Patriottische partijen’
In de paper kapittelt het Witte Huis het oude continent, niet alleen vanwege zijn economische stagnatie en ontoereikende militaire uitgaven, maar ook vanwege de ‘uitwissing van de beschaving’. Als de regering-Trump redenen ziet voor optimisme, dan wel in de groei van ‘patriottische’ – lees: extreemrechtse – partijen. Zelden stond de Amerikaanse steun voor de AfD’s en de VB’s van deze wereld zo expliciet op papier. In een opmerkelijk opiniestuk voor Knack noemt defensie-expert Sven Biscop die dreiging even gevaarlijk als die van Rusland en China.
Toverwoord ‘hybride’
De tweede termijn van Trump berokkent veel meer schade dan de eerste. De president doet de modeldemocratie die de Verenigde Staten ooit was op haar grondvesten daveren, terwijl hij zogezegd de wil van het volk uitvoert. Hij heeft de mond vol van vrede, terwijl hij met ongekend geweld migranten uit het land zet, en daarbij de grenzen van de wet geregeld overschrijdt, maar ook een land als Venezuela met maritiem machtsvertoon intimideert. Hij kiepert een onophoudelijke stroom van leugens over de wereld, terwijl hij voortdurend anderen ‘fake news’ verwijt. En hij wil het recht van de sterkste overal laten zegevieren.
En de sterkste, dat is niet Europa. Voor wie het nog niet had begrepen: Amerika is geen vriend meer, maar een frenemy. Dat is iets tussen een vriend (‘friend’) en een vijand (‘enemy’) in. ‘Hybride’ is vandaag het toverwoord.
Zelden stond de Amerikaanse steun voor de AfD’s en de VB’s van deze wereld zo expliciet op papier.
Kop in het zand
Het ergste is nog dat we die agressie van Trump ondertussen gewoon zijn geworden. In een reactie op de paper van het Witte Huis gaf Kaja Kallas, de Hoge Vertegenwoordiger voor het Buitenlandbeleid van de EU, een wel zeer genereuze lezing van de strategie van de Verenigde Staten. Op het Doha-forum in Qatar zei ze dit weekend dat ze het met bepaalde passages best wel eens was. Europa moet, bijvoorbeeld, meer zelfvertrouwen kweken. Voor Kallas, die in het verleden meermaals kritiek kreeg vanwege haar soms onstuimige reacties, was dat een diplomatiek verstandig antwoord. Maar het klonk tegelijk alsof ze de kop heel diep in het zand stak.
Russisch draaiboek
In een andere reactie wees de vooraanstaande Oekraïne-expert Timothy Snyder op opvallende parallellen tussen de tekst van het Witte Huis en soortgelijke papers van de Russen. In The New York Times noemde hij het Amerikaanse strategische document ‘een facsimile van het Russische draaiboek’. Het is niet de eerste keer dat Trump Poetin imiteert. Het zal ook niet de laatste keer zijn.
Aangename kerstlectuur is het niet meteen, maar wie het document met aandacht leest, kan niet anders dan besluiten dat Europa zo snel mogelijk op eigen benen moet gaan staan. Dat betekent niet dat we Amerika een spaak in het wiel moeten steken of onnodig op de zenuwen moeten werken. Dat is het nadeel van de zwakke positie van Europa: je moet je mond houden, ook al denk je het allemaal beter te weten.
Het betekent wel dat we zelf dringend sterker moeten worden. Zodat we de volgende keer niet zo kinderachtig als Kaja Kallas hoeven te antwoorden. Militair, economisch maar ook qua esprit: het wordt tijd om volwassen te worden.
