‘Als Merkel rechtser was geweest, had ze een zware verkiezingsnederlaag geleden’

Joschka Fischer: 'We weten wél waar de opkomst van de AfD zal eindigen.' © Getty Image

‘Geen enkele partij wil de Duitse Jamaica-coalitie echt’, zegt Joschka Fischer, de voormalige minister van Buitenlandse Zaken. ‘Maar ze is onvermijdelijk.’

De Duitse bondskanselier Angela Merkel onderhandelt momenteel over de Jamaica-coalitie: een verbond tussen de christendemocratische CDU, de Groenen en de liberale FDP. In 2005 hebt u, als lid van de Groenen, zo’n coalitie nog weggelachen.

Joschka Fischer: Bob Dylan zong het al: ‘The times they are a-changin’. Twaalf jaar geleden leek zo’n coalitie compleet onmogelijk, vandaag is ze onvermijdelijk.Nog altijd wil geen enkele partij ze echt, maar de kiezers hebben de kaarten nu eenmaal zo geschud.

Sinds de vluchtelingencrisis is het duidelijk: de zon schijnt niet meer onophoudelijk op mijn geliefde vaderland. Daarnaast had je de brexit en de verkiezing van Donald Trump tot Amerikaans president. Met zwijgen en afwachten, zoals Angela Merkel lang heeft gedaan, kun je de mensen niet meer voor je winnen. Ze willen – in de beste betekenis van dat woord – leiding.

Ideologisch liggen de drie kandidaat-coalitiepartijen ver uit elkaar. Kan zo’n regering slagen?

Fischer: Doordat er geen alternatief is, zal iedereen toegevingen moeten doen. Maar ik maak me grote zorgen. Zeker de CSU, de meer rechtse zusterpartij van Merkel in Beieren, zal aanleiding geven tot instabiliteit.

Met zwijgen en afwachten, zoals Angela Merkel lang heeft gedaan, kun je de mensen niet meer voor je winnen

Het succes van de populisten volgt deels uit de grote gelijkenis tussen alle traditionele partijen. Zou de Jamaica-coalitie dat probleem niet vergroten?

Fischer: Maakt u zich geen zorgen: tussen de CDU, de Groenen en de FDP zal het onderscheid duidelijk blijven. Ik ben zelf minister geweest in een rood-groene regering. Die partijen lagen dichter bij elkaar, maar ook toen waren de verschillen zonneklaar. ‘Mijn God, wat een chaos!’ klonk het zelfs vaak.

De rechts-populistische AfD zit sinds kort in het parlement. Wat vindt u daarvan?

Fischer: Hoe bedoelt u, ‘rechts-populistisch’? Die naam geven we in Duitsland niet aan een partij die zichzelf ‘volks’ noemt. De laatsten die dat deden waren de nazi’s.

U vergelijkt de AfD met de nazi’s?

Fischer: O ja! Ik ben in de jaren vijftig opgegroeid. Iedereen van mijn generatie herinnert zich familiefeesten met de nazi-opa en de oom die bij de SS zat. Wat die uitkraamden, hoor je nu weer. Waarom zou je dat rechts-populisme noemen?

Zijn er geen gematigde politici bij de AfD?

Fischer:Veel van hun militanten en partijleiders denken en praten als nazi’s. Alexander Gauland, een van de belangrijkste AfD’ers, heeft het over ‘ons land’ en wil ‘ons volk terugbrengen’. Ik dacht dat we verder stonden als maatschappij. Maar we moeten het toegeven: Sie sind wieder da – ze zijn terug.

12,6 procent van de Duitsers heeft voor de AfD gestemd. Zijn dat allemaal nazi’s?

Fischer: Je moet een onderscheid maken tussen de politici en hun kiezers. Aan de andere kant: na 1945 beweerden de Duitsers dat alles de schuld van de nazikopstukken was. Vandaag kunnen we niet zomaar zeggen dat we van niets weten. We weten wél waar dit zal eindigen.

Heeft Merkel de AfD groot gemaakt door haar linksere koers, met name tijdens de vluchtelingencrisis?

Fischer : Nee, nee, nee! Ik wil haar niet verdedigen, maar hoe had ze in de steden nog stemmen kunnen behalen als ze veel rechtser was geweest? Nee, als ze haar rechterflank had afgedekt, had haar partij een zware verkiezingsnederlaag geleden.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content