Net als vlucht MH370 van Malaysia Airlines ontketende de al even mysterieuze verdwijning van vlucht AF447 in 2009 een grootse maritieme zoekactie. Het onthutsende verhaal van de ‘Rio/Paris’-crash.
Op 31 mei 2009 stapten 216 passagiers, onder wie één Belg, en 12 crewleden uit 32 verschillende landen in Rio de Janeiro om iets voor 19 uur lokale tijd aan boord van een Franse Airbus A330-200 van Air France voor een lange nachtvlucht naar Parijs. Na het avondeten installeerden de passagiers zich in hun zetel voor een poging tot een vliegtuigslaapje boven de Atlantische Oceaan. Het zou een hobbelige nachtrust worden, want het toestel vloog een gebied met zware turbulentie binnen.
Enkele uren later kreeg de onderhoudscomputer van Air France plots automatische foutmeldingen van verschillende onderdelen van het vliegtuig die niet meer werkten. Men probeerde het vliegtuig te contacteren, maar dat bleek vruchteloos. De Airbus A330, een van de veiligste vliegtuigen in de wereld, was ineens mysterieus verdwenen boven een immense oceaan…
Hopeloze zoektocht
Omdat men geen noodoproep had ontvangen en de piloten het geplande contact met de luchtvaartcontrole niet opnamen, ontstond al snel de vrees dat het vliegtuig met de 228 mensen aan boord was neergestort. Alleen, zoeken naar een gecrasht vliegtuig in de Atlantische Oceaan is hetzelfde als het vinden van een naald in een hooiberg.
Vijf dagen na de verdwijning vond een reddingsteam toch vrij snel een deel van de staart van de Airbus in de Atlantische Oceaan terug. Maar van de zwarte dozen die meer informatie konden geven over de omstandigheden van de crash, was geen spoor. Ook na dertig dagen, het aantal dagen dat een zwarte doos een signaal uitzendt, waren de zwarte dozen nog steeds niet teruggevonden. De zoektocht werd hopeloos.
In de dagen die op de ramp volgden, werden uiteindelijk 51 lichamen in de oceaan teruggevonden, maar de kans dat er nog meer lichamen en onderdelen van het vliegtuig zouden worden gevonden werd steeds kleiner en de zoektocht naar de zwarte dozen, die waarschijnlijk op enige duizenden meters diepte lagen, werd uiteindelijk op 20 augustus gestaakt.
In maart 2010 begon een nieuwe zoekactie die tot een doorbraak leidde. Duikteams ontdekten begin april 2011 met behulp van robotduikboten een groot deel van het vliegtuig voor de kust van Brazilië en in mei 2011 lokaliseerde het Franse ministerie van Defensie eindelijk de zwarte dozen en ook nog eens 103 andere lichamen, twee jaar na de verdwijning van het vliegtuig.
Tragische reeks gebeurtenissen
Uit de zwarte dozen bleek dat de ramp te wijten was aan een tragische reeks van nog niet eerder voorgekomen gebeurtenissen waar de piloten geen raad mee wisten. Het definitieve onderzoeksrapport van de Franse luchtvaartautoriteiten uit 2012 sprak van een combinatie van technische mankementen én een foute inschatting door de piloten.
Doordat de pitotbuizen onderaan het vliegtuig – die de snelheid meten – bevroren, schakelde de automatische piloot zichzelf uit. Op dat moment had piloot Marc Dubois (58) een pauze genomen omdat hij de vorige nacht slechts één uur geslapen had en namen copiloten David Robert (37) en Pierre-Cedric (32), die drie nachten in Rio de Janeiro hadden doorgebracht, de controle van het vliegtuig over. De twee jonge copiloten wisten niet goed waarom de snelheidsmeters niet meer goed functioneerden wat leidde tot een aantal foute maneuvers.
Een van die fouten was dat de jongste en minst ervaren van de twee reageerde door het toestel te laten klimmen zonder dit aan zijn collega te laten weten. In de cockpit ging een alarm af voor overtrek, wat wil zeggen dat de luchtstroming langs de vleugels niet meer voor voldoende draagkracht zorgt. Omdat het vliegtuig klom, verloor het ook te veel snelheid.
‘Eén uur slaap, dat is niet genoeg’
De vermoeide gezagvoerder keerde terug naar de cockpit maar ontdekte te laat dat een van zijn copiloten door een maneuver het toestel in de overtrek hield. Het toestel had ondertussen al zoveel hoogte verloren dat het te laat was om het te redden. AF447 stortte neer. Toen het toestel het wateroppervlak raakte bevond het zich nog steeds in overtrokken toestand
Het eindrapport van de luchtvaartautoriteiten haalde kort de vermoeidheid van de piloot aan, maar benadrukte dat ‘de schuld niet enkel bij de bemanning lag. Dit had zonder twijfel ook bij andere piloten kunnen gebeuren.’ Nochtans blijkt uit de opnames van de zwarte doos dat de piloot op het moment dat hij zijn pauze nam, zei: ‘Ik heb vannacht niet genoeg geslapen. Eén uur – dat is niet genoeg’. Het eindrapport vermeldde deze uitspraak niet uit respect voor de privacy van de piloot.
Toch zorgde de crash voor 25 nieuwe veiligheidsaanbevelingen. De oude pitotbuizen werden vervangen door een nieuw type pitotbuis waar zich het ijsvormingsprobleem niet meer voordoet. Daarnaast werd onder meer een betere training voor de piloten aanbevolen. Zo waren de copiloten nooit getraind om het vliegtuig te besturen op grote hoogte zonder automatische piloot en zonder betrouwbare snelheidsmeters. Volgens de Franse autoriteiten was dit een elementaire vaardigheid die de crash had kunnen voorkomen.
Mythestatus
De lichamen van 74 passagiers zijn nooit teruggevonden en de ‘Rio/Paris’-crash ging de geschiedenis in als de dodelijkste uit de geschiedenis van Air France. Maar vlucht AF447 kreeg ook al snel een mythestatus. Het vliegtuig was immers het eerste passagiersvliegtuig in de moderne geschiedenis dat mysterieus van de radar verdween zonder noodoproep of getuigen. Omdat de Airbus een goede reputatie had, kreeg AF447 de bijnaam ‘Titanic van de lucht’. Want kolossale passagiersvliegtuigen vallen toch niet zomaar uit de lucht? Blijkbaar dus wel.
Mysterieuze verdwijning Boeing
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier