Advocaat veroordeelde Fehriye Erdal: ‘Dit is voor de Belgische justitie een hoofdpijndossier’

De Turkse activiste Fehriye Erdal is veroordeeld tot 15 jaar celstraf. Knack sprak met haar advocaat: ‘Als het ooit tot een nieuw proces komt, zullen we het argument van de redelijke termijn opwerpen. Die is in deze zaak al lang overschreden.’

De correctionele rechtbank van Brugge heeft de Turkse activiste Fehriye Erdal (39) eerder deze week tot 15 jaar celstraf veroordeeld wegens betrokkenheid bij een drievoudige moord in januari 1996 in Istanboel.

De bekende industrieel Özdemir Sabanci werd in zijn eigen kantoor geëxecuteerd, samen met een bezoekende zakenrelatie en een secretaresse. Erdal, een toen 19-jarige militante van de extreemlinkse DHKP-C, werkte als koffiedame in het Sabanci-hoofdkwartier. Volgens de Brugse rechters heeft ze niet alleen het tweekoppige moordcommando binnengelaten, maar was ze ook nauw betrokken bij de planning van de aanslag.

De veroordeling viel bij verstek. Erdal, die in 1999 in een schuilhuis in Knokke werd opgepakt, is 11 jaar geleden van de radar verdwenen. Haar verdwijning, onder de neus van de Staatsveiligheid, tijdens een proces waar ze met 4 medebeklaagden terecht stond voor illegaal wapenbezit en bendevorming, zorgde voor diplomatieke hoogspanning tussen Brussel en Ankara. Turkije, dat jarenlang vruchteloos op uitlevering had aangedrongen, was razend.

Het nieuwe proces in Brugge kwam er na een verbeten juridische strijd die in 2007 door het Hof van Cassatie werd beslecht. Aangezien Erdal niet aan Turkije kon worden uitgeleverd en er bijgevolg straffeloosheid dreigde, zo oordeelde ’s lands hoogste rechtscollege, was het Belgisch parket bevoegd om de drievoudige moord uit 1996 te onderzoeken en vervolgen. ‘Een ophefmakende uitspraak’, blikt Erdals advocaat Paul Bekaert terug.

Bekaert: Iedereen was tegen een Belgisch proces. Wij als verdediging, maar ook het Federaal Parket en Turkije die allebei ijverden voor uitlevering en een proces in Turkije. Het was de burgerlijke partij, de nabestaanden van Özdemir Sabanci, die aandrongen op een Belgisch proces. De Raadkamer en de Kamer van Inbeschuldigingstelling hebben hun eis verworpen, maar Cassatie heeft dat verbroken. Op feitelijke gronden, zeer ongebruikelijk voor een Hof dat zich in principe alleen over formele kwesties uitspreekt. Alles draaide rond de vraag of het moordwapen als selectief of niet-selectief moest worden beschouwd. Alleen in het laatst geval was de Belgische justitie op basis van de toen geldende terrorismewetgeving bevoegd. Het gebruikte wapen was een semi-automatisch wapen. Een twijfelgeval dus, maar Cassatie heeft het als volautomatisch en bijgevolg niet-selectief beschouwd en op die manier de weg naar dit proces geopend. Behoorlijk uniek is het wel: de Belgische justitie moest feiten onderzoeken die in Turkije werden gepleegd, door Turken tegen andere Turken. Ongezien.

Uw cliënte werd bij verstek veroordeeld. Heeft u al van haar gehoord?

Bekaert: Nee, en ik had ook geen instructies gekregen om voor de correctionele rechtbank voor haar op te treden. Zo kwam het tot een verstek, ze werd op het proces namelijk door niemand vertegenwoordigd. Ik heb haar wel vorig jaar voor de Raadkamer verdedigd, toen had ik nog een mandaat.

Leeft uw cliënte nog? Daar werd de voorbije jaren druk over gespeculeerd…

Bekaert: Ik weet het. In de Turkse media werd zelfs geschreven dat ze door DHKP-C zelf uit de weg was geruimd omdat de kosten van haar verdediging te hoog opliepen. Geloof er maar niks van, allemaal indianenverhalen.

U bent intussen als 16 jaar raadsman van Fehriye Erdal. Wanneer heeft u haar het laatst gesproken?

Bekaert: Daar kan ik niet op antwoorden, dat valt onder het beroepsgeheim.

Wat verandert dit vonnis aan haar situatie?

Bekaert: Tegen een verstekvonnis kan verzet worden aangetekend, en dan moet het proces voor dezelfde rechter worden overgedaan. Het was geen assisenzaak, dus mijn cliënt kan ook hoger beroep aantekenen. Intussen wordt ze nog altijd opgespoord. Na het arrest van het Hof van Cassatie heeft het parket van Brugge een vooronderzoek geopend. Onderzoeksrechter Pottiez heeft meteen een Europees en internationaal aanhoudingsbevel uitgeschreven. Dat blijft van kracht, alleen staat ze nu niet meer geseind in het kader van een onderzoek maar voor een strafuitvoering.

Vanaf nu wordt ze dus zoals andere voortvluchtige veroordeelde criminelen door het FAST-team van de federale politie opgespoord?

Bekaert:(monkellach) In principe wel, al ben ik niet zeker dat haar dossier de hoogste prioriteit geniet. Dit is voor de Belgische justitie een hoofdpijndossier, ik denk dat ze Erdal liever kwijt dan rijk zijn. Overigens, er is ook nog altijd het internationaal aanhoudingsbevel dat door Turkije werd uitgevaardigd. Twee arrestatiebevelen, dat is een merkwaardige situatie die verwarring kan stichten mocht ze ergens tegen de lamp lopen.

Welk aanhoudingsbevel weegt het zwaarst?

Bekaert: Als verdediging zullen we voor het Belgische aanhoudingsbevel argumenteren. Niet alleen vanwege de reputatie die Turkse gevangenissen genieten. Het lijkt me logisch dat een aanhoudingsbevel ter uitvoering van een vonnis voorrang geniet.

Kan ze na dit Belgisch proces nog in Turkije voor de rechtbank worden gesleept?

Bekaert: Nee. Non bis in idem is een onwrikbaar rechtsbeginsel, je kunt niet twee keer voor dezelfde feiten worden berecht. Alleen als er nieuwe feiten aan het licht komen, kan het in Turkije nog tot een tweede proces komen.

De feiten hebben zich in Turkije afgespeeld. Hoe is de bewijsvoering verlopen?

Bekaert: Turkije heeft het volledige onderzoek naar de zaak Sabanci aan het Brugse parket overgemaakt. Een manshoge stapel, dat hebben ze alllemaal moeten vertalen. Maar de onderzoeksrechter is bovendien met een rogatoire commissie naar Istanboel getrokken om een reconstructie te organiseren in het Sabanci-hoofdkwartier. Een van de daders werd in de gevangenis vermoord, maar de tweede werd vorig jaar in Griekenland gearresteerd en aan Turkije uitgeleverd. Ook daarvoor hebben ze vanuit Brugge een rogatoire commissie uitgestuurd. Zonder veel resultaat, de man werd trouwens zeer recent door een Turkse rechtbank tot levenslang veroordeeld.

Kosten noch moeite werden gespaard om de schuld van uw cliënt aan te tonen. Had u argumenten om die te weerleggen?

Bekaert: Mijn cliënte heeft zelf niemand vermoord. Maar ik zou als verdediging niet op de feiten ingaan. Als het ooit tot een nieuw proces komt, zullen we het argument van de redelijke termijn opwerpen. Die is in deze zaak al lang overschreden.