In april 1994 kwamen bij de genocide in Rwanda 800.000 Hutu’s en Tutsi’s om het leven. Datzelfde jaar werden de verantwoordelijken voor die misdaad voor het ‘Internationaal Straftribunaal voor Rwanda’ gebracht. Ook andere genocidemisdadigers stonden intussen terecht.
Genocide staat voor het systematisch uitmoorden van bepaalde nationale, religieuze of etnische volkeren. Er zijn verschillende instanties die landen of mensen kunnen veroordelen voor genocide. Het Internationaal Strafhof in Den Haag, opgericht via het Statuut van Rome in 2002, is zo’n instantie. Ook via verschillende tribunalen volgde een veroordeling voor misdaden tegen de genocide.
Rwanda-tribunaal: opgericht in 1994
20 Jaar geleden eiste een verwoestende burgeroorlog de levens van 800.000 Hutu’s en Tutsi’s. In november 1994 richtte de VN het Rwanda-tribunaal op waarbij mensen die zich dat jaar mogelijk schuldig hadden gemaakt aan genocide of andere misdaden berecht konden worden.
Omdat er veel beschuldigden waren en men steeds opnieuw individueel moest bewijzen dat er in Rwanda sprake was van een genocide, was er aanvankelijk veel vertraging en discussie. In 2006 volgde daarom de uitspraak dat er in Rwanda in 1994 wel degelijk een genocide had plaatsgevonden. Op die manier was er niet meer bij elke zaak afzonderlijk bewijs nodig. Momenteel zijn er geen lopende zaken. In totaal omvatte het tribunaal 75 uitspraken, waarvan 47 afgerond zijn, 16 naar hoger beroep gingen en 12 mensen zijn vrijgesproken.
Joegoslavië-tribunaal: opgericht in 1993
In de jaren ’90, na het tijdperk van Josip Broz Tito, die sinds 1953 Joegoslavië als een grote federatie bij elkaar wist te houden, begon Joegoslavië uit elkaar te vallen. Wat volgde was een Balkanoorlog waarbij alle delen van Joegoslavië een voor een de onafhankelijkheid opeisten. Dat ging gepaard met vele conflicten en doden. Een van de bekendste burgeroorlogen was die tussen de Serviërs en de Bosnische moslims. In Bosnië en Herzegovina heerste een sterk Servisch nationalisme met tal van slachtoffers en oorlogsmisdaden als resultaat. In 1995 executeerden de Serviërs zo maar liefst 8.000 moslims in Srebrenica onder wie het grootste deel jongens en mannen.
In 1993 startte de Algemene Raad van de Verenigde Naties het Joegoslavië-tribunaal op. Velen werden vrijgesproken, zoals de ex-premier van Kosovo, Ramush Haradinaj. Anderen kregen dan weer een straf opgelegd. Vlastimir Djordjevic bijvoorbeeld, een oud-Servisch politiegeneraal, kreeg in januari dit jaar een veroordeling van 27 jaar cel. Er zijn ook nog heel wat onafgewerkte zaken, zoals het proces tegen Ratko Mladic. Dit jaar wordt het Joegoslavië-tribunaal stopgezet, nadat alle lopende zaken zijn afgerond.
Cambodja-tribunaal: opgericht in 2003
Na de oorlog in Vietnam kwam de Rode Khmer van 1975 tot 1979 aan de macht in Cambodja wat later 1,7 miljoen doden zou betekenen. De leider, Pol Pot, geloofde zeer sterk in het Maoïsme, een stroming binnen het communistische Marxisme. Het hele land werd omgevormd tot een gevangenis. Alles wat typisch Cambodjaans, modern of anti-communistisch was, moest verdwijnen. De Rode Khmer vermoordde etnische minderheden en duizenden mensen moesten naar werkkampen waar ze werden geëxecuteerd of stierven aan ziektes.
In 2003 volgde het Cambodja-tribunaal. Het is geen internationaal maar een Cambodjaans strafhof. De Verenigde Naties liggen dus niet aan de basis van de opstart ervan. Er volgde meteen veel kritiek omdat de Cambodjaanse regering zich zo te veel zou kunnen inmengen en omdat het budget om het tribunaal te sturen beperkt was. Tot dusver werd er één iemand veroordeeld. Kaing Guek Eav, een commandant van de S-21 gevangenis waar naar schatting 13.000 mensen stierven, kreeg 19 jaar cel. Ieng Sary, medeoprichter van de Rode Khmer en een van de aangeklaagden, overleed in 2013.
Soedan: Omar al-Bashir: aangeklaagd in 2009
De huidige president van Soedan, Omar al-Bashir, heeft tijdens zijn regeerperiode via interne conflicten tussen Noord- en Zuid-Soedan al minstens 1,5 miljoen slachtoffers gemaakt. In Darfoer vielen zo bijvoorbeeld meer dan 200.000 doden. In 2005 kwam de burgeroorlog tot een einde en in 2009 ontving het Internationaal Strafhof een aanklacht tegen al-Bashir wegens genocide.
Het Strafhof liet weten de president te zullen vervolgen maar tot nu toe kwam er nog geen uitspraak. Al-Bashir verklaarde eerder al niet te zullen meewerken omdat de westerse media de gebeurtenissen in Soedan naar zijn mening verdraaien. Al-Bashir maakte zich volgens het Strafhof schuldig aan gedwongen migratie, verkrachting en uitroeiing van etnische volkeren.
Noord-Korea: toekomstig proces?
Er is nog geen officiële uitspraak, maar volgens de Verenigde Naties is er in Noord-Korea sprake van genocide. De VN stelde een rapport op van zo’n 372 bladzijden waarin staat dat Noord-Korea, onder leiding van Kim Jong-un, praktijken uitvoert die aanleunen bij het nazisme. Martelingen, moorden en ontvoeringen op basis van seksualiteit, religie of politieke voorkeuren zijn enkele voorbeelden opgesomd in het rapport.
Hoewel de Noord-Koreaanse leider de beschuldiging ontkent, adviseert de VN-commissie dat Kim Jong-un een doorverwijzing naar het Internationaal Strafhof van Den Haag om zich te verantwoorden. Van 1948 tot 1994 vielen er naar schatting ook al zo’n 1,6 miljoen doden in Noord-Korea toen Kim Il Sung er heerste. Hij maakte gebruik van concentratiekampen om mensen te executeren. (KVW)
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier