‘We mogen de loonkosthandicap niet opnieuw laten oplopen’

‘De komende dagen van het sociaal overleg zullen cruciaal zijn’, schrijft Pieter Timmermans over het geblokkeerde loonoverleg. Hij waarschuwt dat de uitkomst niet mag leiden tot een verslechtering van onze concurrentiepositie.

Dat het sociaal overleg momenteel voor geen meter loopt, is helaas geen understatement. Sinds de start van de Vivaldi-regering in oktober 2020, kunnen we enkel maar grote onenigheid tussen de sociale partners vaststellen, op het vaccinatieverlof en enkele andere praktische afspraken na. Het meest in het oog springend is natuurlijk het geblokkeerde loonoverleg waarover de voorbije weken en dagen zoveel te doen was.

Na het sociaal en politiek overleg bijna een kwarteeuw lang gevolgd te hebben, als observator en als actor, kom ik onvermijdelijk uit bij de uitspraak van Bredero: “Het kan verkeren …“. Drie feiten om dat te illustreren.

Eerste feit. In de nasleep van de financiële crisis stortte de wereld in een economische crisis. Ook ons land werd hard getroffen met een bbp-krimp in 2009 van de grootteorde van -2%. Ruim een decennium later heeft de COVID-19-pandemie al meer dan een jaar de volledige wereld in zijn greep. En ook ons land ontsnapt niet aan de gevolgen: een bbp-verlies van -6,5% in 2020, met andere woorden driemaal erger dan tijdens de financiële crisis! Toen werd er voor de periode 2009-2010 een “uitzonderlijk” akkoord gesloten met een loonnorm van 0,0% (bovenop de index en baremieke verhogingen die in 2009-2010 3,1%bedroeg) aangevuld met een nettopremie (zonder lasten voor werkgevers en werknemers) van maximaal 250 euro (in casu de ecocheque) over een periode van twee jaar met maximum de helft ervan (125 euro) in het eerste jaar. Vandaag is de economische crisis driemaal groter, maar is er een furieuze syndicale oppositie tegen een loonnorm van 0,4%, bovenop de index van 2,8%, en een nettopremie van 500 euro (in casu de consumptiecheque) waarop dan ook nog eens 16,5% patronale bijdrage verschuldigd is. Het kan verkeren …

We mogen de loonkosthandicap niet opnieuw laten oplopen.

Tweede feit. Tijdens de door de vakbonden zo verfoeide Regering Michel (2014-2019) werden er met Premier Michel en Minister van Werk Kris Peeters verschillende Interprofessionele Akkoorden (IPA’s) gesloten alsook een belangrijk akkoord over de uitfasering van het brugpensioen en de landingsbanen. Eerlijk gezegd, het liep niet altijd van een leien dakje, maar er werden tenminste afspraken gemaakt over iets meer dan enkel maar een punt of een komma in een of ander advies in de Nationale Arbeidsraad (NAR) of de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven (CRB). Vandaag is de Vivaldi-regering aan zet, met een regeerakkoord waar meer dan 40 (!) maal naar overleg met de sociale partners wordt verwezen. En … bij het eerste echte belangrijke dossier wordt niet meer of niet minder geëist dat deze regering haar regeerakkoord wijzigt op een van de meest cruciale onderdelen ervan. Zolang de loonnormwet van 1996 niet aangepast wordt, zijn er geen akkoorden mogelijk! Het kan verkeren…

Derde feit. Op 29 maart werd er in België een nationale staking georganiseerd omdat een loonsverhoging van 3,2% (zijnde 2,8% opslag via de index en 0,4% erbovenop, of om het heel concreet te maken: 105 euro loonsopslag per maand voor het mediaanloon van 3.300 euro/maand) aangevuld met éénmalige premies in bedrijven die ondanks de coronacrisis toch enigszins goed gepresteerd hebben, onvoldoende was. En dat terwijl op exact dezelfde dag, en het is bijna cynisch, de machtige Duitse vakbond IG-Metall een loonakkoord sloot met de werkgevers van omgerekend 2,6% voor een periode van twee jaar. 2,6% all-in, want in Duitsland bestaat geen automatische aanpassing van de lonen aan de index. In ons land is de 2,8% indexaanpassing een raming die gezien de huidige en verwachte inflatie allicht onderschat zal zijn. Kortom, voor onze industrie is de kans reëel dat ze qua loonkostenevolutie geen gelijke tred gaan kunnen aanhouden met hun belangrijkste afzetmarkten in Duitsland. Jobverlies is er onmiddellijk het gevolg van! Klein detail maar wel veelzeggend. In de aanhef van het Duitse akkoord wordt als verklaring voor dat voorzichtige loonbeleid expliciet verwezen naar de coronacrisis en de mogelijke gevolgen op de werkgelegenheid. Het kan verkeren …

En wat nu?

Met het voorliggende bemiddelingsvoorstel van de regering zullen we nu al goed op onze tellen moeten passen. De kans dat de effectieve loonkostenhandicap van 11% opnieuw zal oplopen, is zeker niet onbestaande. Het ziet er bovendien naar uit dat onze buurlanden voorzichtiger zullen zijn qua loonstijgingen dan wij, en de inflatie zal vermoedelijk lichtjes oplopen en dus hoger uitkomen dan de verwachte 2,8%. Dat gecombineerd met de uitlopers van de coronacrisis waardoor vele bedrijven flirten met het faillissement en dus noodgedwongen medewerkers zullen moeten laten afvloeien, betekent dat de zo begeerde werkgelegenheidsgraad van 80%, waar alle overheden van dit land zo naar streven, een dode mus dreigt te worden.

Auteur Rik Van Cauwelaert, beschrijft in zijn recent verschenen boek “Alfons Verplaetse … De laatste gouverneur” akelig nauwkeurig wat er ook nu dreigt te gebeuren. Op het einde van de jaren 80 van de vorige eeuw was er eveneens een mindset in de besluitvorming geslopen van “het mag toch wat meer zijn”. Ook toen werd de concurrentiekracht van onze economie even uit het oog verloren, met als gevolg: het fameuze Globaal Plan van 1993 met loonblokkering, aanpassing van de index, en in fine de fameuze loonnormwet van 1996 van de hand van Jean-Luc Dehaene en Elio Di Rupo. Als we vandaag opnieuw de afrit van de geleidelijk oplopende loonkostenhandicap nemen, weten we wat er ons te wachten staat in 2024…

De komende dagen zullen cruciaal zijn. Ofwel nemen we de afrit van de toenemende verslechtering van de concurrentiepositie van onze bedrijven met alle gevolgen van dien. Ofwel blijven we op de autostrade richting geleidelijk herstel met een gematigd loonakkoord versterkt met een ambitieus Investerings- en Relanceplan.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content