‘We hebben geen nood aan Belgische of Vlaamse revolutie, maar aan revolutie van de redelijkheid’

‘Het Belgische model zal nooit een schoonheidsprijs winnen. Maar als je er één ding uit leert, dan is het wel de kracht om de moeilijkste comprissen te sluiten’, schrijft CD&V-voorzitter Wouter Beke in aanloop naar het communautaire verkiezingsdebat van Knack.

‘Artikel één van de Grondwet is een grondwettelijke leugen: België is geen federaal Koninkrijk maar een hybride Staat, deels unitair, deels federaal, deels confederaal, relatief banaal, nooit integraal, mentaal ruraal, sterk verbaal en nimmer terminaal. Een staal van een virtueel ideaal’. Het zijn de woorden van Mark Eyskens, Minister van Staat en producent van vele legendarische citaten.

Je kan het eens zijn met Eyskens of niet, maar het staat vast dat je over ons staatsbestel boekenkasten kan vullen. Ik zag er verkiezingsprogramma’s van vollopen en weer leeglopen. Tijdens de komende verkiezingen dreigt het ondergesneeuwd te worden tussen andere thema’s, en dat is eigenlijk wel jammer. Het communautaire lijkt een ver-van-ons-bed-discussie voor veel mensen, maar het heeft invloed op ieder domein van ons leven, van de putten in de weg tot de stikstof in de lucht. Omdat het bepaalt hoe de zaken in dit land geregeld worden – of juist niet.

We hebben geen nood aan Belgische of Vlaamse revolutie, maar aan revolutie van de redelijkheid.

Het was de christendemocraat Gaston Eyskens die met de eerste staatshervorming in 1970 een einde maakte aan ‘la Belgique de papa’. Vandaag, net geen vijftig jaar later, is Vlaanderen door de opeenvolgende staatshervormingen een sterke deelstaat geworden die beschikt over belangrijke budgetten, instrumenten en personeelsleden om een krachtig eigen beleid te voeren. Sinds de zesde staatshervorming is de Vlaamse begroting goed voor 45 miljard euro. Dat is meer dan het budget van de federale regering – de sociale zekerheid niet meegerekend. En het is een pak meer dan de 27 miljard euro waar Vlaanderen voordien over kon beschikken.

Dankzij de laatste staatshervorming hebben we in Vlaanderen een eigen sociale bescherming. Dat is een extra ‘laag’ bovenop de sociale zekerheid, die garandeert dat we ook op onze oude dag de zorgfactuur nog gaan kunnen betalen. Die garantie heeft men in Wallonië niet. We kunnen nu ook heel gericht mensen (opnieuw) aan een job helpen. In sommige regio’s – denk aan Brussel – zijn het jongeren die moeilijk aan werk geraken. Maar het sterker vergrijzend Vlaanderen heeft vooral met de tewerkstelling van oudere werknemers een probleem. Dankzij de staatshervorming kunnen we dit nu heel gericht aanpakken. Een ander voorbeeld is onze kinderbijslag. Gedurende decennia werd dit niet fundamenteel herdacht, terwijl de gezinnen er vandaag helemaal anders uitzien. Na de zesde staatshervorming werd de kinderbijslag grondig hervormd in de drie gewesten. In Vlaanderen is de nieuwe kinderbijslag is een groeipakket dat eenvoudiger is en volledig mee is met de 21^ste eeuw .

De praktijk wees uit dat veel problemen sneller opgelost raken als je ze zelf in handen neemt. Dat is ook de reden waarom christendemocraten steeds opgekomen zijn voor een sterker Vlaanderen. En waarom we vijf van de zes staatshervormingen op ons palmares mogen schrijven.

De opdracht is niet de mensen de ene of de andere vlag te laten groeten. De opdracht is ervoor te zorgen dat de burger een overheid heeft die optimaal werkt.

Betekent dit dat alles wat we in Vlaanderen doen, sowieso beter gaat? En we dit land dus maar beter meteen afschaffen? Neen, zeker niet. Het institutionele debat gaat voor ons niet over nostalgische oprispingen of nationalistische navelstaarderij. Het gaat, heel simpel, over pragmatiek. Over subsidiariteit. De opdracht is niet de mensen de ene of de andere vlag te laten groeten. De opdracht is ervoor te zorgen dat de burger een overheid heeft die optimaal werkt. En meestal is dat zo dicht mogelijk bij de burger – vaak is dat op het Vlaamse niveau, maar heel vaak ook in de eigen gemeente. En sommige zaken hou je dan weer maar beter bij elkaar. Denk bijvoorbeeld aan de pensioenen of landsverdediging. En ten slotte is er ook Europa, dat problemen aanpakt die we in Vlaanderen nooit alleen de baas hadden gekund.

Was de zesde staatshervorming het sluitstuk voor Vlaanderen? Zeker niet. Er zijn nog steeds zaken die beter kunnen. Met CD&V denken we dat er zeker op het vlak van gezondheidszorg verdere stappen moeten worden gezet. Ook op korte termijn dringen zich een aantal maatregelen op die de samenwerking tussen het RIZIV, de federale overheid en de diverse gemeenschappen bevorderen. Daarbij moeten de specifieke noden en dynamieken in de verschillende deelgebieden het uitgangspunt worden.

Voor ons is de keuze duidelijk: liever dit land goed besturen, dan te kiezen voor avonturen.

Waar wij in geloven, is een sterk Vlaanderen in een land dat werkt. Daarvoor is een partij-overstijgende visie nodig, en die is er vandaag niet. Principes en sentiment overschaduwen logica en verantwoordelijk bestuur. Ik kan mijn oren niet geloven als de partij van kandidaat-premier Jambon de onbestuurbaarheid van ons land weer eens predikt. Onbestuurbaarheid is nooit een oplossing, het is een nachtmerrie waar elke inwoner van dit land bij verliest. De Vlaming minstens even hard. Het is een verrotingsstrategie die al even schadelijk is als het alternatief van de N-VA: een brute afscheiding zonder plan, zoals in Groot-Brittannië. Een Vlexit naar model van de Brexit. Ook daar wordt niemand beter van.

Het Belgische model zal nooit een schoonheidsprijs winnen. Maar als je er één ding uit leert, dan is het wel de kracht om de moeilijkste comprissen te sluiten. ‘Vergeet niet dat jullie daar internationale bewondering mee oogsten’, zeiden de Franse en Duitse ambassadeur me deze maand nog tijdens een bezoek. En het was onze “institutional strenght” die ons redde van een lagere rating in 2011 Komen tot subtiele evenwichten met een duurzaam draagvlak: laat dat nu net de sterkte van de christendemocraten zijn.

Verdere stappen in de staatshervorming zullen volgen. Vlaanderen zal versterkt worden met nieuwe bevoegdheden. Daar twijfelen wij niet aan. Zoals gezegd, krijgt eén beleidsdomein onze prioriteit: de gezondheidszorg. Daarvoor moeten we aan Vlaamse kant nu op zoek naar consensus. We kunnen daarmee starten na de verkiezingen. En ik raad de Franstaligen aan hetzelfde te doen.

Consensus en compromis: het klinkt misschien minder spannend dan het Vlaams-nationalistische ‘ik ben weg, ik weet alleen nog niet waarheen’. Maar voor ons is de keuze duidelijk: liever dit land goed besturen, dan te kiezen voor avonturen. We hebben geen nood aan een Vlaamse of Belgische Revolutie, maar aan een Revolutie van de Redelijkheid.