‘Wat we de jeugd verwijten, zijn we zelf’

‘Klagen over jongeren is surreëel’, schrijft Alain Van Hiel. ‘Diegenen die erover klagen hebben zelf de touwtjes in handen.’

Wat is er tegenwoordig toch aan de hand met onze jeugd? Deze vraag stellen we ons vandaag meer dan ooit tevoren. Toch is de veronderstelling dat jongeren het minder goed doen dan voorgaande generaties al heel oud.

Wat kregen we de laatste maanden te horen? Heel wat, maar een kleine greep uit het aanbod suggereert dat we geconfronteerd worden met een jonge generatie van watjes en luieriken. Ik som even enkele nieuwtjes op. Jongeren hebben een app nodig om te solliciteren . Want, zo blijkt, sommigen van hen ervaren te veel stress bij een nakend sollicitatiegesprek. Een ander nieuwtje was dat jongeren steeds onhandiger worden. Ze slagen er zelfs niet om een lamp vervangen. Dan volgde het bericht dat de maatschappelijke betrokkenheid van de jongeren op een laag pitje zou branden. Braaf maar passief , luidde het verdict. Deze week bleek dat jongeren elkaar overmatig complimenteren . Kortom: het zijn watjes, van wie we weinig vragen en van wie we weinig vergen.

Maar is dit nu echt zo nieuw, zo uniek voor de jongeren van vandaag? Ik denk het niet. Sollicitatiegesprekken zijn steeds enerverend geweest. En die twee linkse handen? Vroeger waren mensen heel wat handiger dan tegenwoordig. Mijn vader heeft zelf een huis gebouwd, terwijl ik amper een schroef in een plank kan draaien. En wacht even… Trump en de Brexit: was dit niet vooral een stem van de ouderen?

Een epidemie van narcisme?

Sommigen spreken over een epidemie van ‘narcisme’. De redenering gaat zo: ouders behandelen hun kinderen steeds meer als prinsjes en prinsesjes, waardoor ze niet meer bestand zijn tegen de ruwheid van het (latere) leven.

Er woedt een wetenschappelijke discussie of deze stelling correct is. Op minstens één vlak kan ik zeker akkoord gaan met deze veronderstelde epidemie van narcisme. Als de jeugd al een opgeblazen zelfbeeld zou hebben, dan wordt dit in de hand gewerkt door volwassenen. Als de jeugd vandaag gepamperd wordt, dan is dit de schuld van de hedendaagse generatie volwassenen, niet van die kinderen.

Waarom volwassenen dit doen? Omdat het nu eenmaal moed vergt om streng te zijn en dingen te eisen. Het is zoveel leuker om iemand te vertellen dat hij of zij goed bezig is, dan deze persoon duidelijk te maken dat iets ondermaats is. Dit doen we vaak niet in het belang van de kinderen, maar voor ons eigen comfort, of vanuit onze eigen noden.

In die zin is klagen over jongeren surreëel. Diegenen die erover klagen hebben zelf de touwtjes in handen.

Wat we als volwassenen aan jongeren verwijten, doen we zelf. Zo is de cirkel rond. Ook volwassenen geven graag complimenten aan jongeren. Misschien niet op foto’s op Facebook, zoals jongeren onder elkaar doen, maar zeker wel in het dagelijkse leven.

Jongeren als klankkast

Volwassenen reageren op veel maatschappelijke evoluties niet anders dan jongeren. Enkel is het zo dat die maatschappelijke evoluties door jongeren het best gecapteerd worden. Zij pikken veranderingen en nieuwigheden snel op en handelen ernaar. Wie we zelf worden, zien we best van al terug in onze jongeren.

De jeugd is de klankkast van de maatschappij, maar de volwassenen bespelen de snaren. Hoe de jeugd is en welke normen ze zal volgen of bevechten, wordt bepaald door de volwassenen. Dat is nu zo, en dat is altijd zo geweest.

Dus, wanneer er een lamp moet vervangen worden, laat het dan niet te snel door opa doen maar vraag je kroost om de klus te klaren. Nadat ze hun huiswerk deden, uiteraard.

Alain Van Hiel is professor sociale psychologie aan de UGent.