Wat met de lerarenopleiding?

Elke kind verdient een leerkracht met de passie en motivatie om het beste uit dat kind te halen, een leerkracht die het verschil maakt om wie hij of zij is en niet om wat hij of zij kent.

Gisterenmorgen was ik op weg naar een basisschool waar ik een workshop zou geven aan leerkrachten rond krachtig evalueren. Tijdens die rit luisterde ik met bijzondere alertheid naar het nieuws omtrent de algemene kennis van leerkrachten in de lerarenopleiding. Vooral het feit dat 75% van de studenten niet weet dat de SP.A in de Vlaamse regering zit trok mijn aandacht.

Mijn oefening om de workshop te starten die dag, diende zich mooi aan. Ik vroeg een uurtje later aan het team van 15 leerkrachten of de SP.A in de Vlaamse regering zit. Twee leerkrachten dachten dat het zo was, de andere 13 bleven het antwoord schuldig. Moet ik door deze simpele test concluderen dat dit bijzonder dynamisch team uit hartje Antwerpen minder goede leerkrachten zijn? Het zou een schande zijn deze conclusie te trekken.

Het blijkt zelf dat de scores voor wiskunde in deze school boven het Vlaamse gemiddelde zitten. Anderzijds zou men deze test moeten laten uitvoeren door mensen met een hoge status in de maatschappij, specialisten, advocaten en wetenschappers. Ik kan mij niet van het idee ontdoen dat iedereen binnen deze doelgroepen weet dat de SP.A in de Vlaamse regering zit. Zal die topchirurg daarom minder precies opereren? Zal een leerkracht minder passioneel de brug over 10 uitleggen omdat hij niet weet dat de hoofdstad van Afganistan Kaboel is?

En zo kom ik tot de kern van de zaak. Wanneer maak je het verschil als leerkracht? Als je heel veel feiten in je hoofd hebt die je dan kan overbrengen tijdens lessen. Feitenkennis die altijd en overal beschikbaar is, op het internet. Moeten we blijven inzetten in deze snel veranderende maatschappij op het vanbuiten blokken van boeken? Of moeten we studenten meer richten op het leren omgaan met de pakken informatie dat zich aandient? Vanuit de ervaringsgerichte visie moeten we leerkrachten opleiden om op een boeiende manier, samen met de leerlingen, de leerstof te verkennen, te verwerken in projecten, te presenteren, kortom om er actief mee aan de slag te gaan.

Daaruit voorvloeiend deze bedenking. Dertig jaar geleden maakte je het verschil als je veel kennis in je hoofd had. Want iemand die niet gestudeerd had, beschikte niet over die kennis, of die boeken. Als ik in mijn huidige professionele loopbaan termen en begrippen hoor die ik onvoldoende ken, dan is daar steeds mister google en na wat lees -en opzoekwerk ben ik weer helemaal mee.

Wat niet uitsluit dat iets vanbuiten leren helemaal moet verdwijnen, maar wel kritisch moet worden herbekeken. En natuurlijk vind ik dat een leraar aardrijkskunde moet weten waar de Atlantische Oceaan ligt.

Uit onderzoek van Hattie (2006) blijkt dat wat een kind presteert voor 50% wordt bepaald door het kind zelf. 30% van de prestaties wordt bepaald door de leerkracht. Dus de leerkracht is van fundamenteel belang in de ontwikkeling. Maar naast het goed overbrengen van de leerstof is er een ander aspect dat zwaar wordt onderschat in heel onderwijzend Vlaanderen. De relatie die de leerkracht heeft met de leerling!

Hoe beter de relatie tussen leerkracht en leerling, hoe beter de prestaties in de klas. Want zonder relatie, geen prestatie. Een prachtige term in deze context is pedagogische tact, de leerkracht die op het juiste moment de juiste dingen doet en zegt. Een lerarenopleiding die dus zwaar inzet op feitenkennis en het opleiden in relationele gerichtheid in een hoekje duwt, begaat een fundamentele misser.

Eén van de belangrijkste kapstokken die men in het hoger onderwijs moet hanteren is introspectie. Zichzelf als leerkracht kritisch durven bekijken, nagaan wat je talenten zijn, maar ook je groeipunten. Inzetten op growth mindset (Dweck). Leerkrachten moeten kinderen aanleren dat slim overkomen niet van belang is, maar wel je motivatie om bij te leren, of je nu sterk bent in wiskunde of juist moeilijkheden hebt, bijleren moet worden gewaardeerd. Dit handvat moet men ook gebruiken in de lerarenopleiding. Laat studenten ontdekken waar hun talenten en sterktes liggen. Lerarenopleiders gaan dan samen met de student een driejarig traject aan. Ze volgen samen de groei en ontwikkeling met de studenten. Dit kan mogelijk in een portfolio worden gegoten. Zo leiden we geen “onderwijzers” op, maar leerkrachten!

Professionals die zeer zelfbewust zijn, die weten waar ze het verschil kunnen maken voor de kinderen en de klas. Een student die passie heeft voor muziek, moet tijdens de opleiding de kans krijgen dit pedagogisch en didactisch te verdiepen, zodat hij voor de klas en voor zijn toekomstige school daarmee het verschil kan maken. Voor een andere leerkracht kan dat het maken van creatieve werkblaadjes zijn, voor nog een andere het uitwerken van klasoverschrijdende sportactiviteiten.

Op die manier doen we dan in de opleiding wat onderwijs van de toekomst moet betekenen. Kinderen aansporen om zich te richten op hetgeen waar het vuur brandt, waar de passie oplaait. Want voor mij is één ding duidelijk. Elke kind verdient een leerkracht met de passie en motivatie om het beste uit dat kind te halen, een leerkracht die via een positieve en open relatie het kind mee op sleeptouw neemt. De leerkracht die het verschil maakt om wie hij of zij is en niet om wat hij of zij kent.

Daarom beste overheid en lerarenopleiders, zet in op leerkrachten die kinderen Leren Leven en niet enkel Leren Weten!

Joost Maes
Leerkracht
Onderwijscoach CEGO