‘Waarom bestaan er nog geen lage-emissiezones voor schepen en vliegtuigen?’

‘De groeiende belasting voor de planeet en bedreiging voor het klimaat van schepen en vliegtuigen zijn niet te onderschatten’, schrijft Dirk Barrez.

Het probleem is al langer bekend. De toenemende CO2-uitstoot ondermijnt de ambitie om de opwarming van de aarde onder de twee graden Celcius te houden. Vlak voor de zomervakantie is het daarom goed om stil te staan bij de uitstoot van vliegtuigen en schepen.

Nu al is de scheepvaart verantwoordelijk voor 2,5 à 3 procent van alle broeikasgassen. Schattingen gaan van een verdubbeling tot maar liefst een vervijfvoudiging van de uitstoot door schepen in 2050… terwijl tegen dan de totale mondiale uitstoot van broeikasgassen al fors lager zou moeten liggen. Dat is een onduldbaar scenario als we onze klimaatambities zelfs maar minimaal ernstig nemen.

Een al even dramatische en onaanvaardbare evolutie zien we in de luchtvaart. Die veroorzaakt nu 2 procent van de uitstoot. Maar die zou in 2020 zeventig procent hoger liggen dan in 2005, en in 2050 nog eens drie tot zelfs zeven keer hoger. Het zijn cijfers die doen duizelen.

Stop de dooddoeners

De problemen zijn bekend, het is tijd om te handelen. Maar snel zal dan de eeuwige politieke dooddoener komen: scheeps- en luchtverkeer zijn uitermate geglobaliseerd, en dus is hun uitstoot niet aan banden te leggen als niet iedereen wil meedoen.

Zou het? Politiek dient toch niet om te verzinnen waarom noodzakelijke ingrepen uitblijven, maar net om te blijven zoeken naar manieren om wel in te grijpen?

Tot vandaag hebben politici geen manier gevonden, zelfs niet op Europese schaal, om het aloude voorstel van een kerosinetaks voor vliegtuigen in te voeren. En dus leven we in een wereld waarbij het meest klimaatbedreigende transportmiddel geen enkele belasting betaalt op de verbruikte energie.

Nog een andere kans dient zich aan. Waarom doen we voor schepen en vliegtuigen niet wat bijvoorbeeld Antwerpen wel kan voor vervuilende auto’s – en waar Berlijn al op 1 januari 2008 in voorging, samen met Keulen en Hannover – namelijk lage emissie zones creëren?

Is dat haalbaar? Ja, als de Europese Unie voldoende daadkracht zou tonen. Of als minstens een voldoende aantal Europese landen het initiatief zouden nemen om van hun havens en luchthavens steeds emissiearmere zones te maken.

Deze aanpak, liefst gecombineerd met steeds hogere energietaksen, zou een heel stuk beter scoren dan de huidige aanpak van onder andere EU en Internationale Burgerluchtvaartorganisatie. Die concentreert zich in de eerste plaats immers op het in kaart brengen van de emissies, en op het compenseren van de uitstoot via reducties elders, bv. door hernieuwbare energieproductie. Maar geen enkele compensatie maakt de reële uitstoot van vliegtuigen en schepen ongedaan, of zet die sectoren aan om hun vervuiling drastisch en snel te verminderen.

Dan is dit alternatief veel beter, het simpele voorstel om reders en vliegtuigmaatschappijen alvast vliegensvlug te laten wennen aan wat bijna normaal is voor alle automobilisten, lage-emissiezones die steeds strenger worden. De wereld kan zich uitzonderingen voor schepen en vliegtuigen niet langer permitteren.

Dirk Barrez

De auteur is hoofdredacteur van PALA.be. Zijn recentste boek is Transitie. Onze welvaart van morgen.