‘Waar sociaal darwinisme tot norm verheven is, hangt de overlevingskans af van de dikte van de portefeuille’

‘Mensen zullen sterven omdat ze niet medisch verzekerd zijn. Hoe kan het dat een Westers land geen basisgezondheidszorg kan aanbieden aan al zijn burgers?’, schrijft Gert Verwilt over hoe het coronavirus in de VS wordt aangepakt.

In november 2019 bezocht ik met partner en beider zonen New York, de stad die nooit slaapt. Nodeloos te zeggen dat dit een mateloos boeiende week was, met de ene beklijvende impressie na de andere. Wat me het meeste zal bijblijven is de ontmoeting die we hadden met een zeer vriendelijke verkoopster (zijn er ginds andere?) bij Victoria’s Secret. U weet wel, de winkel waar ‘less is more‘ het devies is: hoe minder textiel, hoe meer dollars.

Het was al een flink eind in de avond en Susan, een ‘midvijftiger’ die in Brooklyn woont, vertelde over haar situatie. Ze had een ‘nine to five‘ job in een ‘law firm‘ in Brooklyn en haastte zich na haar dagtaak naar Manhattan om daar nog tot 23u lingerie te verkopen. Met haar eerste loon kon ze enkel de torenhoge huishuur betalen en ze had daarom een tweede inkomen nodig. Ook de studies van haar dochter waren bijzonder kostelijk geweest. De optelsom van drie maal 53.000 dollar per academiejaar is niet niets. Haar dochter was daarvoor een lening aangegaan, maar moest na zeven jaar nog het initiële bedrag betalen, want ze had tot nu enkel de intrestlasten betaald.

To be insured or not, that’s the question

In ‘ the land of the free‘ zijn er legio mensen die twee jobs nodig hebben om te overleven. Ze hebben elke dollarcent nodig en moeten in hun precaire situatie harde keuzes maken. Een van die cruciale keuzes is of men zich – degelijk – verzekert tegen ziekte en invaliditeit. In België en bij uitbreiding de meeste Europese landen is een ziekte- en invaliditeitsverzekering verplicht. Maar hiervoor krijgen de verzekerden een uitstekende gezondheidszorg en bovendien zijn de aansluitingstarieven erg laag. Wat sarcastisch gesteld zou je kunnen zeggen dat de kwaliteit van de basisgezondheidszorg van een samenleving kan worden afgemeten aan het aantal tanden dat burgers gemiddeld hebben.

Vaak is betaalbare en veralgemeende gezondheidszorg een kwestie van leven en dood. Dat is ook en vooral in deze corona pandemie – met New York als het nieuwe epicentrum – het geval. Bij ons krijgt elke getroffene sowieso de nodige medische zorgen, in de VS is dat nog maar de vraag. Daar geldt het devies ‘no medical insurance, no treatment‘. Moraal van het verhaal: waar sociaal darwinisme tot norm verheven is, hangen de overlevingskansen van mensen af van de dikte van hun portefeuille.

Vrijheid versus overheid

De coronacrisis verscherpt de ‘capitalist precarity‘ – het besef dat er geen vangnet is wanneer dingen mislopen – waarin veel Amerikanen leven en sleurt nog veel meer mensen de dieperik in. Het leger daklozen in de VS – nu al meer dan een half miljoen mensen – zal waarschijnlijk aanzwellen. Mensen zullen sterven omdat ze niet medisch verzekerd zijn. Hoe kan het dat een Westers land geen basisgezondheidszorg kan aanbieden aan al zijn burgers? De verklaring ligt deels bij de mentaliteit van de doorsnee Amerikaan. Die staat traditioneel wantrouwig tegenover de overheid en is dus doorgaans niet gewonnen voor een veralgemeende en verplichte ziekteverzekering, die hij als een vorm van collectivisering ziet. Men maakt aan de andere kant van de oceaan liever zijn eigen keuzes. Als men dan de tegenslag heeft ziek te worden bij ontstentenis van een fatsoenlijke ziekteverzekering, is dat trieste lot tenminste zelfgekozen. Vrijheid boven alles!

Dit is meteen ook de reden waarom de Democratische Senator Bernie Sanders niet als verkiesbaar wordt beschouwd. Joe met de pet bekijkt diens blauwdruk van een samenleving met een door de overheid sterk uitgebouwde gezondheidszorg en dito sociale zekerheid (het Rijnlandmodel) als een voorafname op een socialistische maatschappij. En hoewel de populariteit van de radicale sociaaldemocraat Sanders gestegen is, win je met een programma dat het predikaat ‘socialistisch’ krijgt toebedeeld, geen verkiezingen in de VS.

Aan deze kant van de oceaan is een grote meerderheid wél overtuigd van het belang van een door de overheid sterk uitgebouwd systeem van solidariteit, waaraan elke burger bijdraagt naargelang zijn draagkracht en persoonlijke situatie. Laten we ons sociale zekerheidsmodel, met onze fantastische gezondheidszorg als een van de pijlers, koesteren. Als er heilige huisjes moeten zijn, dan wel dit.

Gert Verwilt is kernlid van Vlinks.