Varkens op het Kiel

Hoe valt Germinal Beerschot te redden?

Hoe valt Germinal Beerschot te redden? Op deze plaats dragen wij graag een bescheiden steentje bij. Men dient zich vooreerst te concentreren op de twee meest essentiële symbolen van elke club: wapenschild en wapenspreuk.

Beginnen we met het laatste. Tene quod bene, de vroegere leuze van den Beerschot, is misschien een beetje door de feiten voorbij gehold omdat er niet veel bene meer was om te tene, maar moet voluit in ere worden hersteld.

Het blazoen moet worden hertekend. Oudere lezers herinneren zich het goudomrande logo met daarin een dansende beer op een paarse achtergrond. Een beer van het type van onze Beierse vriend Bruno, die tijdens de wereldbeker 2006 kundig werd omgelegd door Jan Peeters. Wat Jan toen afvuurde, dát was een beerschot. Maar de naam van de voetbalclub heeft niets te maken met een beer als Bruno of Bruintje.

Er zijn etymologen die beweren dat de beer uit Beerschot eigenlijk een mannelijk varken is. Schot komt van schut, en was een beschutte plaats. De naam Beerschot wijst er dan op dat op het Kiel vroeger varkens rondliepen. Volgens alle Antwerpsupporters vandaag nog, maar laten we ons beperken tot historische feiten.

Het verhaal klopt, maar slechts ten dele. Wij grasduinen in Kroniek van het Belgisch Voetbal (deel I), het monnikenwerk van gewezen Germinalmanager Jean Fraiponts en Dirk Willockx. Fraiponts heeft na onverdroten zoeken in kloosters en abdijen een akte teruggevonden van bisschop Nicolaas van Kamerijk uit 1155! Dit document stipuleerde dat de bisschop de ‘Terra de Beverscot cum mansis, pratis et pascuis’ (met molens, weiden en weilanden) vrijwillig afstond aan de Norbertijner kanunniken van het convent van Sint-Michiel.

Terra de Beverscot. Een doordeweekse oudheidkundige zou nu voortvarend concluderen dat Beerschot vroeger een beschutte plaats voor bevers was, en dus eigenlijk SK Beveren had moeten heten. Maar Fraiponts dook onvermoeibaar in andere archieven en stootte ook daar op een belangwekkende oorkonde. Deze keer uit 1161, volle vijf jaar na de akte van de monseigneur van Kamerijk die overigens niet mag worden verward met die van Gheluwe.

In deze tweede bulle was sprake van de ‘Terra de Bernescot’. Bernescot is een samentrekking van berne, wat gevaar betekent, en scot, wat zoals gezegd staat voor schutting. Binnen die schutting lagen moerassen en weilanden, en werden wel degelijk zwijnen gehoed, de ratten zullen het graag horen. In een charter van Hendrik I, we zijn dan al in 1186, vond Fraiponts voor de eerste keer de verbastering van Bernescot naar Berenscot, wellicht een fout van een onzorgvuldige klerk met neiging tot dyslexie.

Aan de geschiedkundige juistheid van deze bevindingen kan niet worden getwijfeld en dus moet het embleem van Germinal Beerschot worden aangepast. Men kan ook dit rustig overlaten aan Jean Fraiponts, die in 1976 zelf het vaandel van Germinal Ekeren heeft ontworpen. In een diepgravend interview in Knack heeft hij ooit de diepere symboliek ervan uitgelegd.

– Fraiponts: ‘Bovenaan een kroon, want Germinal was toen al een koninklijke vereniging. We hebben die kroon later moeten veranderen want er is een verschil in vorm tussen een koningskroon en een gewone kroon. Wat zie je er onder?’
– Knack: Tja, een soort euh, een koppel duiven?
– Fraiponts: ‘Een adelaar met twee koppen! De adelaar is de vogel die het hoogst kan vliegen. En de twee koppen stonden voor het oude bestuur en de nieuwkomers die erbij kwamen. Het stichtingsjaar staat er op, MCMXX, de vlag van de gemeente Ekeren, de naam Germinal, en een voetbal. En nu moet je goed kijken naar de vleugels van die adelaar. Tel eens hoeveel pieken?’
– Knack: Eén, twee,…
– Fraiponts: ‘Zeven! Voor elke afdeling tussen derde provinciale, waar we begonnen, en eerste nationale, waar we wilden uitkomen. Gemaakt in 1976, wat zeg je daarvan? Dat logo vertelt de hele geschiedenis van Germinal. Zeer belangrijk voor een club.’

Samengevat: tene quod bene, en een correct wapenschild met daarin: een beer, die er weliswaar onterecht nu eenmaal honderd jaar deel van heeft uitgemaakt, een varken, een rat, en een adelaar met twee koppen. Zet Gust en Kai Mook er nog bij en het kan ook dienen voor de ‘Zoologie’. Daarnaast elf nieuwe spelers, en dan zal het wel los lopen met den Beerschot.

Koen Meulenaere