‘U, mijnheer Crombez, gruwt van de gedachte dat Puigdemont politiek asiel verdient. Waarom?’

In een open brief aan Meyrem Almaci en John Crombez vraagt de Vlaamse Volksbeweging zich af waarom het zo ijzig stil blijft ter linkerzijde als het over de Catalaanse kwestie gaat. ‘We zijn ervan overtuigd dat de Catalaanse kwestie ook u aangaat.’

Geachte mevrouw Almaci,

Beste Meyrem,

Geachte heer Crombez,

Beste John,

Wij van de VVB zijn volksnationalisten. Onze leden hebben de meest verschillende idealen. Links, rechts, conservatief of progressief, kapitalistisch, millieubewust of niet… maar wij geloven allemaal dat elk volk het recht heeft om te kiezen voor de vrijheid.

Wij beseffen goed dat nationalisme voor u geen prioriteit is. Sterker nog, dat nationalisme nooit sociale gelijkheid of de milieubescherming in de weg mag staan. Toch zijn we ervan overtuigd dat de Catalaanse kwestie ook u aangaat. Sta ons toe dit te verduidelijken.

In 2006 kreeg Catalonië – in overeenstemming met de Spaanse overheid – meer autonomie. De juridische procedures werden correct afgehandeld en de zaak werd bekrachtigd met een referendum. Toch diende de Spaanse regering een klacht in bij het Grondwettelijk Hof. Die draaide de klok gewoon weer terug. Daarmee was een precedent geschapen. De jaren daarna verklaarde het Grondwettelijk Hof zowat elke Catalaanse maatregel die de regering in Madrid niet zinde strijdig met de Spaanse grondwet.

Hierbij een greep uit de geweigerde maatregelen: Een belasting op het bankwezen en grote kapitalen. Een wet die de burger beschermt tegen malafide bankpraktijken zoals buitensporige leningen en rommelkredieten. Een wet die arme gezinnen tijdens de wintermaanden toegang tot electriciteit, water en gas garandeert. Een belasting op niet bewoonde woningen ten voordele van sociale huurwoningen. Een wet die gendergelijkheidbeleid goedkeurt. Een wet die de volkstaal (Catalaans) aanduidt als omgangstaal in de scholen. Een extra belasting op kerncentrales ten voordele van milieubescherming. Een verbod op fracking. Een belasting die internetoperatoren moeten betalen ten voordele van het cultuurbeleid. Een verbod op stierengevechten. Een toekenning van meer overheidsgeld voor universitaire studiebeurzen.

Met elke weigering groeide de vraag om meer autonomie, die ook telkens werd geweigerd. Daardoor werd de roep om onafhankelijkheid steeds luider. Volksnationalisme is geen romantische fetisj, maar de wil om zelf te beslissen over de eigen toekomst. De wil om zelf te werken aan een leefbare wereld voor de volgende generaties.

Daarenboven tart de manier waarop Madrid de drang naar onafhankelijkheid de kop in drukt elke verbeelding.

Onoverbrugbare kloof

In 2014 wilden de Catalanen een eerste referendum organiseren . Ze herleidden het, na tussenkomst van het grondwettelijk hof, tot een loutere volksraadpleging Hoewel niet bindend – en uiteindelijk toch verboden – werd het een verpletterende overwinning voor de independentisten. Tussen dit eerste referendum en het tweede op 1 oktober 2017 benaderde de Catalaanse overheid de Spaanse regering maar liefst 18 keer met te vraag om overleg. Telkens was het antwoord No.

Toen de Catalaanse regering dit jaar uiteindelijk zelf besloot om een bindend referendum te organiseren, werd dit onmiddellijk verboden door hetzelfde Grondwettelijk Hof. Dit op basis van een zeer enge interpretatie van de Spaanse Grondwet. Een grondwet die vlak na de dood van Franco in 1975 werd ingevoerd. Men kan bezwaarlijk stellen dat Spanje net na 40 jaar van burgeroorlog en dictatuur – een stabiele en volwassen democratie was.

Toen de Catalaanse regering toch doorging met de organisatie van het referendum reageerde Madrid uitsluitend repressief. Huiszoekingen, inbeslagnames en zelfs aanhoudingen volgden elkaar op. Ambtenaren werden bedreigd met torenhoge boetes. Alles ging crescendo tot het referendum op 1 oktober uitmondde in een orgie van excessief politiegeweld. De policia Nacional en de Guardia Civil verwondden meer dan 900 weerloze stemmers die niet eens terugvochten. Eén man kreeg als gevolg hiervan een hartaanval en overleed in het ziekenhuis.

Voor wie er nog aan twijfelt. Die dag werd het de kloof tussen Spanje en Catalonië definitief onoverbrugbaar. Tien dagen later riep President Carles Puigdemont de onafhankelijkheid van Catalonië uit, waarna hij ze meteen weer opschortte. Weer om overleg een kans te geven. Weer was het Spaanse antwoord No. De leiders van de grootste Catalaanse onafhankelijkheidsorganisaties Jordi Sanchez (ANC) en Jordi Cuixart ((Omnium) werden gearresteerd op verdenking van sediciòn (opruiïng). Er hangt hen een straf van 15 jaar boven het hoofd. Quid vrije meningsuiting? Deze mensen riepen nooit op tot geweld.

Daarnaast startte de Spaanse regering de activering van artikel 155 van de Grondwet dat de autonomie van Catalonië zou opschorten. Maar niet alleen dat. Ook de Catalaanse televisiezender TV3 en een aantal kranten worden onder toezicht geplaatst. Quid persvrijheid? Er werd zelfs gewerkt aan een verbod op grote straatmanifestaties. Blijkbaar is er nogal wat ruimte voor interpretatie bij de toepassing van artikel 155.

Hoewel het duidelijk is dat de Catalaanse republiek geen overlevingskans heeft tenzij ze internationaal wordt erkend, blijft het van uw kant ijzig stil. Waarom? Hoewel Puigdemont nooit één keer heeft opgeroepen tot geweld – integendeel – hangt hem een straf van 30 jaar boven het hoofd op beschuldiging van rebellie. U, mijnheer Crombez, gruwt van de gedachte dat hij politiek asiel verdient. Waarom?

Wij begrijpen best dat u niet warm loopt van ons volksnationalisme. Maar waren wij naïef wanneer we dachten dat u de zorg voor het leefmillieu en een sociaal rechtvaardige samenleving boven het Spaanse staatsnationalisme zou plaatsen? Waren wij naïef toen we dachten dat u – net als ons – democratische grondprincipes als heilig en onaantastbaar ziet?

Wij vernemen het graag van u. De bal ligt in uw kamp.