‘Toppunt van hypocrisie: eerst elektriciteitsfactuur verhogen en dan mensen vragen om minder te verbruiken’

Minister Turtelboom roept iedereen op om minder stroom te verbruiken en te investeren in isolatie. Maar of je nu energie bespaart of niet, onder de Turteltaks kom je op geen enkele manier onderuit, schrijft Rob Beenders (SP.A)

Vlaanderen heeft er sinds vorige vrijdag een plan bij: het energie-armoedeplan van minister Annemie Turtelboom. Dat komt geen dag te vroeg, want sinds 1 maart zijn alle prijsverhogingen die de Vlaamse en de federale regeringen van N-VA, CD&V en Open VLD hebben doorgevoerd ook te voelen op de elektriciteitsfactuur van elk gezin en elke alleenstaande. Door onder meer de afschaffing van gratis stroom, de verhoging van de BTW van 6 procent naar 21 procent, de invoering van de vennootschapsbelasting en de doorrekening van de Turteltaks zal een gemiddeld gezin bijna 50 procent meer betalen dan vorig jaar.

Deze prijsverhogingen zijn onrechtvaardig en wegen extra zwaar door voor singles, gezinnen die weinig stroom verbruiken en mensen die het al moeilijk hadden om hun elektriciteitsfactuur te betalen. Steeds meer mensen kunnen hun stroomfactuur niet meer betalen. En dat zijn er intussen meer dan 75.000. Eén op zeven huishoudens heeft vandaag af te rekenen met energiearmoede. Dat betekent dat zij moeite hebben om hun woning behoorlijk te verwarmen. Beeld u dat eens in, anno 2016, koukleumen in een vochtige en tochtige woning omdat de verwarming als gevolg van bewust regeringsbeleid onbetaalbaar is geworden. Uit onderzoek is ten overvloede gebleken dat energieschulden niet los te zien zijn van een bredere armoedeproblematiek. De facturen verhogen, maakt het probleem dus alleen maar groter.

Mager beestje

Maar nu hebben we dus een energie-armoedeplan. Nog los van het feit dat het bijzonder cynisch is om mensen eerst verder in de armoede te duwen alvorens met een armoedeplan te komen, is het plan bovendien een erg mager beestje. Om te beginnen gaat het niet om een reeks concrete beslissingen van de regering, maar om een zogenaamde ‘conceptnota’, een vrijblijvend document met te onderzoeken acties waaraan bovendien geen enkele budgettaire inspanning vanwege de regering gekoppeld is. Het plan mag met andere woorden geen geld kosten. Mij is het een raadsel hoe je op die manier de energie-armoede gaat aanpakken.

Maar goed, stel dat het toch iets wordt, wat gaat er dan gebeuren? Minister Turtelboom kondigt onder meer aan dat er voortaan een armoedetoets komt op nieuwe energiemaatregelen. Dat betekent in mensentaal dat de regering voortaan zal onderzoeken of haar beslissingen de energiefactuur van arme mensen verhogen. Nu ja: misschien had ze dat mooie principe beter al eens toegepast op de prijsverhogingen van het afgelopen jaar, in plaats van de factuur van alle gezinnen en alleenstaanden met bijna 50 procent te verhogen

Haar andere grote oplossing om mensen uit de energie-armoede te halen is zo mogelijk nog onwaarschijnlijker. Ze roept iedereen op om minder stroom te verbruiken en te investeren in isolatie. Dat is inderdaad heel erg aan te raden. Alleen kost de Turteltaks iedereen 100 euro (en duizenden gezinnen die elektrisch verwarmen zelfs 770 euro!). Of je nu energie bespaart of niet, daar kom je op geen enkele manier onderuit. Rechtvaardig? Ik dacht het niet. Bovendien is de regering blind voor het feit dat vele mensen die het moeilijk hebben met hun facturen gewoonweg geen energie kunnen besparen.

Sloop en heropbouw

Ik was deze week op bezoek in een sociale woonwijk. Allemaal nieuwe woningen, goed geïsoleerd. Daar kan je niet zuiniger meer worden, en toch kunnen deze mensen hun facturen niet betalen. Anderen wonen dan weer in woningen waar isoleren geen moer meer uithaalt, omdat ze zo verouderd zijn dat het er hoe dan ook door deuren en kieren naar binnen waait. Het klinkt misschien hard, maar dergelijke woningen zijn alleen nog te redden via sloop en heropbouw. Daar zijn grootschalige programma’s voor nodig, geen vrijblijvende conceptnota’s.

SP.A heeft een concreet voorstel om de elektriciteitsfactuur opnieuw eerlijk en betaalbaar te maken. Mijn partij pleit onder meer voor een btw-verlaging naar 6 procent, zoals we in de vorige regering in de praktijk brachten. We pleiten ervoor om onrechtvaardige taksen zoals de Turteltaks af te schaffen en een een basispakket elektriciteit belastingvrij te maken, zodat mensen die minder verbruiken ook daadwerkelijk minder betalen. Pas dan kunnen programma’s inzake energiebesparing – die we inderdaad volop moeten uitrollen om onze klimaatambities waar te maken – ook een dam worden tegen energie-armoede.

Maak daar dus werk van, want in een welvarende regio als Vlaanderen is het ongehoord dat meer dan 75.000 gezinnen hun huis niet naar behoren kunnen verwarmen.