Na maanden van herhaalde mededelingen dat een regering N-VA met de PS niet zou lukken, heeft de koning de burgemeesters van Antwerpen en Charleroi belast om een federale regering te vormen. Wat zijn de pijnpunten voor de opdracht van de partijvoorzitters van de twee grootse partijen N-VA en PS ? Een analyse van Herman Matthijs in tien punten.
1. Indien de PS en de N-VA een akkoord zouden bereiken moet daar iets belangrijks instaan over een staatshervorming en een sociaaleconomisch-budgettair beleid. Want als dat een ingewikkeld compromis wordt op zijn Belgisch, dan zal de electorale achterban dat niet slikken. Bovendien zijn er nog de kleinere en noodzakelijke partijen die ook akkoord moeten gaan. Om maaréén vraag te stellen: gaat het Cdh mee in een verdere staatshervorming ?
2. Voor een staatshervorming heb je de grondwet niet nodig, maar de uitvoering van artikel 35 met een bijzondere wet zou het al veel gemakkelijker maken. Wat gaat er over naar de Gemeenschappen of de Gewesten: ziekenhuizen, justitie, politie, arbeidsmarkt? Hieraan gekoppeld de vraag hoe dat gefinancierd gaat worden? Traditioneel is de PS bereid om over te hevelen, omdat ze zelf veel zekerder is van een Waalse/Franse regeringsdeelname, maar dat is tot op heden altijd gepaard gegaan met dotaties. Dat laatste geeft natuurlijk de budgettaire zekerheid voor de armere deelstaten. Maar er is een essentieel verschil tussen een dotatie financiering en eigen fiscale verantwoordelijkheid. De vraag is of N-VA en PS daarover een eerbaar compromis kunnen vinden ?
3. Voor een verdere staatshervorming heeft de N-VA ook een intern probleem met de slappe werking van de Vlaamse regering. Uiteraard opent een federale regeringsdeelname de mogelijkheid om de samenstelling van deze Vlaamse regering te wijzigen, want de Vlaamse regering is er in deze coronaperiode nooit in geslaagd om in de gaten te springen die de federale regering heeft gelaten.
4. De betaling van de coronafactuur brengt ons ook bij de begroting en daaraan gerelateerde middelen: meer taksen en/of besparingen. Dat laatste ligt zeer moeilijk bij de PS en het aanvaarden van een vermogenstaks brengt de N-VA in een electoraal Volksunie-scenario.
5. Als de beide liberale partijen, Open VLD en MR, aan elkaar blijven geklonken, stranden de Antwerpse burgemeester en zijn collega uit Charleroi op 69 tot 71 zetels (afhankelijk van de burgemeesters van Middelkerke en Sint Joost ten Node). De enige mogelijkheid om dan nog aan een meerderheid te geraken is via de communisten, de ecologisten of het Vlaams Belang. Met andere woorden, de sleutel voor een federale regering ligt, al sinds mei 2019, bij de liberalen. Een feit dat velen niet hebben gezien. In feite hebben de MR en de Open VLD er geen enkel belang bij om elkaar te lossen, samen zijn ze nodig en apart niet.
Tien pijnpunten voor een regeringsvorming.
6. Maar de MR heeft nog een sterk punt. Momenteel is Ecolo mathematisch niet nodig in de Waalse- en Franse regering. Indien men de MR daar zou uitgooien en vervangen door het Cdh, dan is Ecolo wel mathematisch nodig. Dat wordt dan wel een probleem voor de PS.
7. Het interne probleem van de MR is de populariteit van Wilmès. Zij scoort in de polls een stuk beter dan de voorzitter van FC Borains. Ook opvallend is het feit dat de PS de MR -voorzitter aanvalt en niet Wilmès of de regering. Indien de MR in de oppositie zou belanden, is de ravage voor die partij immens. Inderdaad, zeven federale ministers kwijt, plus de Senaatsvoorzitter en een meer dan reële kans dat men ook wordt gedumpt in de Waalse regering. Bovendien dient de functie van Charles Michel, na twee en een half jaar, verlengd te worden. Zal die dan nog de steun krijgen van een federale regering zonder de MR? Die laatste partij is ook de Belgische steunpilaar van de REM van de Franse president Macron. De enige regering waarin de MR dan zou overleven is die van Ost-Belgien.
8. Een tripartite met de N-VA brengt een regering aan 95 tot 97 zetels en biedt de mogelijkheid om de bijzondere wetten te wijzigen, tenminste als er enige hulp komt vanuit de oppositie. Zonder MR belandt een dergelijke regering op 81 à 83 zetels, en dat is heel ver weg van een staatshervorming. De coronapandemie heeft ons nog eens geleerd dat de zesde staatshervorming niet werkt. Maar de onwerkbare financieringswet van de vele heterogene bevoegdheden wijzigen, vereist wel een bijzondere meerderheid.
9. Inden er nu een regering zou komen rond de as N-VA met PS, dan kan die hooguit drie jaar besturen. Want in de kerst van 2023 begint al de campagne voor de ‘super Sunday’ verkiezingen van mei 2024. Met een begrotingstekort van meer dan 70 miljard euro, een zwalpende eurozone en enorme sociaaleconomische uitdagingen wordt het geen wandeling door het park voor deze nieuwe regering. Met andere woorden; men zal de mensen een beter perspectief moeten aanbieden over een periode van drie jaar.
10. Als de poging van De Wever-Magnette mislukt, wat dan ? Wel alle mogelijke combinaties zijn al eens onderhandeld en hebben meestal ook geen meerderheid in de Kamer. Realistisch bekeken zijn er dan nog twee mogelijkheden. Ofwel doen de drie overgebleven Zweden verder met hun 38 zetels en dan in lopende zaken met voorlopige kredieten. Of er komen in de herfst nieuwe federale verkiezingen. In dat laatste geval blijven de huidige drie regeringspartijen ook zitten.
In feite zouden nieuwe verkiezingen dan de logische keuze moeten zijn. Maar vele politieke partijen zijn daar bang voor. Inderdaad, de onvrede bij de bevolking is erg groot over de corona-aanpak en de sociaaleconomische gevolgen van deze pandemie gaan pas echt voelbaar zijn na de zomer. Het Vlaams Belang en de PAB/PTB zien dat wel zitten en de MR ook, want de partij van Georges-Louis Bouchez heeft in mei 2019 erg nipt drie tot vier zetels kwijt gespeeld. Aangezien de MR op rechts geen enkele concurrentie meer heeft door het wegvallen van Destexhe, de PP enz. kunnen er vlot zetels worden bijgewonnen mits enige winst. Voor de PS is er de omgekeerde vaststelling. Bovendien hebben de huidige drie Zweedse partijen veel te verliezen qua mandaten: de MR heeft met 14 zetels de premier, zes ministers, de senaatsvoorzitter, de EU-commissaris en de vaste voorzitter van de Europese Raad. De Open VLD heeft met 12 zetels drie ministers en de Kamervoorzitter met 12 zetels, en met evenveel zetels heeft het CD&V ook drie federale ministers. De vraag stelt zich ook of er wel een meerderheid bestaat in de Kamer om naar nieuwe verkiezingen te gaan?
Conclusie
Na maanden te hebben gezegd dat een politiek huwelijk tussen de N-VA en de PS niet mogelijk zou zijn , wordt er nu dus opnieuw gepraat. Gezien de uitslag van mei 2019 is het alleen mogelijk om een stabiele federale regering te vormen op basis van die twee partijen.
Als er geen nieuwe verkiezingen komen, en er komt ook geen volwaardige regering, dan blijft dit land federaal achter met een minderheidsregering, die steunt op 38 zetels in lopende zaken en met voorlopige kredieten. De vraag is of dat houdbaar is in deze tijden tot in mei 2024? Halfweg september zal een historische periode worden in het halfrond van de Kamer van Volksvertegenwoordigers: een regering die gaat besturen of zich wenden tot de kiesgerechtigden ?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier