THEATER ~ Malpertuis speelt De Zaak van Piet Arfeuille

Piet Arfeuille combineert lyrisch teksttheater en dans.

Arfeuille verrijkte onze wereld met moois als het voyeuristisch-intimistische sleutelgattheater van Are you ready, are you ready for love?, een tekstloze voorstelling over gluren, passie, isolement en eenzaamheid. Woordeloos, maar niettemin duidelijk herkenbaar en tegen alle verwachtingen in, van begin tot einde boeiend.
Sinds januari 2010 is Arfeuille artistiek leider van Malpertuis. We zijn blij dat hij zich niet laat opsluiten in een directiebureau en verder productief blijft als theatermaker.

Theater zonder acteursZijn jongste, De Zaak (**1/2), is een nieuwe gedurfde stap in zijn zoektocht naar essentie en uitpuren. Arfeuille baseert deze keer zijn stuk opnieuw op een tekst, maar presenteert die op een heel bijzondere manier. Er wordt, net als in Are youready?, geen woord gesproken. Toch speelt de tekst een prominente rol, zij het met behulp van een intermediaire. De voorstelling ontrolt zich schrijvenderwijs via de projectie van woorden en flarden van zinnen op een cluster van negen beeldschermen.

De acteurs zijn volledig van het toneel verdwenen en vervangen door twee dansers. Die dansen om beurt, los van elkaar, of houden zich afzijdig en laten de geprojecteerde woorden inwerken. Minder vaak krijgen we vloeiende ritmische bewegingen te zien dan gestileerde poses en sur place houdingen. Soms heeft de bewegingspartituur meer weg van yoga dan van dans.
Het muzikale decor bestaat uit zuinig pianospel, het schuren van een schrijvende pen op papier, zware overspannen elektronische beats en zweverige, meditatieve klanken.

Arfeuille combineert woordeloze lichaamsexpressie met multimedia en neemt een aanloop naar performance. Toch is en blijft De Zaak als eindproduct teksttheater omdat de driftig geprojecteerde tekstboodschappen de centrale plaats blijven innemen en het vormexperiment daaraan ondergeschikt is.

De stekker eruitHet uitgangspunt is een man, oud en der dagen zat, die de wereld verzaakt. Hij legt zich op straat neer en negeert alles en iedereen rondom hem. Hij trekt zich terug onder een hermetische stolp en begint te filosoferen. Het is de spin -off van zijn rusteloze gedachten die hij op ons afvuurt.
De man onderneemt een innerlijke queeste naar de kern van zijn bestaan. Hij filosofeert erop los en confronteert zichzelf met de grote levensvragen en de vragen die hij tot nu toe ontweken heeft. Hij belandt bij de liefde, de vergankelijkheid, panta rhei, het lichaam, de draagkracht van de taal.

Van mijmerend en kabbelend gaat de meditatie over in een explosie van hardtaal, weg van het poëtische. Losse woorden als romantiek, sterven, adoratie, schuld, … lijken sneren. Ze overschrijven elkaar tot er egaal witte vlakken ontstaan, uitingen van woede en frustratie. “Hebben ze eigenlijk nog een betekenis, de woorden?” is de sombere conclusie.

Pessimistische navelstaarderijDe Zaak is een voorstelling die, zelfs nadat we ze wat tijd gunden om te bezinken, de indruk blijft geven dat ze na veertig minuten uitverteld is en dat wat nakomt oprek is. De poëtische taal, maniëristisch en bij momenten bombastisch, is stilistisch schatplichtig aan de artefacten van de Vijftigers. Meer dan eens doemt de neerslachtigheid van Pernath op. Of komen de artefacten van Hans Andreus (“En de liefde wou dat zij meer zijn kon/dan de woedende waanzin van de maan/ en de gloeiende kogels van de zon.” (laatste vers uit Al ben ik een reiziger) voor de geest.
Dat het uitgangspunt voor dit stuk de hertaling van de mythe van Orpheus en Eurydice zou zijn, voegt eigenlijk niets toe.

De Zaak maakt niets los bij de toeschouwer. Ambachtelijk zit het knap ineen, maar het is artificieel en zwaar op de hand leesdrama, dat laatste letterlijk. Beetje vol van zichzelf en ja, arty farty, ook.

www.malpertuis.be