Ongezond levende vaders kunnen hun kinderen problemen bezorgen.

Adelheid Soubry van het departement maatschappelijke gezondheidszorg en eerstelijnszorg van de KU Leuven onderzoekt hoe de levensstijl van een vader vóór de geboorte de gezondheid van zijn kinderen kan bepalen. Enkele jaren geleden verschenen in Nature resultaten van proeven met ratten, waaruit bleek dat de nakomelingen – en vooral de dochters – van vette rattenmannetjes diabetes kregen als ze volwassen werden. Epigenetische veranderingen in de zaadcellen werden als mogelijke link naar voren geschoven.

Toen al werd ervoor gewaarschuwd dat de voeding van een man een rol kan spelen in de gezondheid van zijn kinderen, nog voor ze verwekt zijn. In 2012 publiceerde Proceedings of the National Academy of Sciences evidentie, ook bij ratten, dat een hormoonverstorend pesticide uit de groente- en fruitteelt (vinclozoline) de groei en het gedrag van diertjes tot drie generaties na de blootstelling kan beïnvloeden, ook al via de tussenweg van epigenetische veranderingen. De wijzigingen bleken zelfs de partnerkeuze van de ratten te bepalen.

Alcoholverbruik

Soubry bestudeert mensen, en dan vooral kinderen van uiterst zwaarlijvige (obese) ouders en hun vaders – elders gebeurt onderzoek naar moeders. Vorig jaar publiceerde ze met enkele collega’s resultaten die aantonen dat zwaarlijvige vaders hun kinderen met een verhoogd risico van kanker kunnen opzadelen, omdat er iets fout loopt met hun zaadvorming, waardoor er te weinig methylgroepen terechtkomen op een gen van hun kinderen dat informatie bevat over een groeifactor die met kanker geassocieerd is.

In een overzichtsartikel dat net in BioEssays is gepubliceerd, vatten Soubry en haar collega’s de kennis over het epigenetisch doorgeven van problemen van de vader aan zijn kinderen samen. Een verhaal vol ‘zou’ en ‘misschien’ en andere voorzichtige formuleringen, maar wel illustratief voor waar de sector naartoe gaat. De analyse focust zowel op toxische stoffen uit de omgeving (zoals pesticiden) als stralingseffecten en effecten van levensstijl. Er zijn indicaties dat overmatig alcoholverbruik schadelijke effecten kan hebben op de ontwikkeling van kinderen via het introduceren van epigenetische verwikkelingen.

Soubry en haar collega’s stellen enkele mechanismen voor, waarmee de ongezonde levensstijl van een vader vertaald kan worden in problemen voor zijn kinderen. Een onvolledig wegwerken van de oude epigenetische programmatie bij de productie van zaadcellen, en het met zaad meegeven van kleine stukjes RNA waarvan voorlopig geen functie bekend is, zijn mogelijke kanalen.