“We hebben niet meer de kracht om essentiële beslissingen te nemen”

“Er is veel gepraat over B-H-V, maar dat is geen kwestie van leven of dood. De toekomst van onze sociale zekerheid en pensioenen is dat wel en daarover gaat het veel minder”, zegt Koen Geens, ex-kabinetschef van minister-president Kris Peeters.

“Er is veel gepraat over B-H-V, maar dat is geen kwestie van leven of dood. De toekomst van onze sociale zekerheid en pensioenen is dat wel en daarover gaat het veel minder”, zegt Koen Geens, ex-kabinetschef van minister-president Kris Peeters. Onlangs volgde hij Karel Vinck op als voorzitter van Vlaanderen In Actie.

Geens: Er is de laatste maanden veel gepraat over het probleem Brussel-Halle-Vilvoorde, maar laten we eerlijk zijn: dat is geen kwestie van leven of dood. De toekomst van onze sociale zekerheid en pensioenen is dat wel, en daarover wordt veel minder gepraat. En natuurlijk zou het beter zijn als de beleidspartijen daarover duidelijke, becijferde standpunten zouden innemen.

De sociale zekerheid is een van de meest geslaagde monumenten die het land heeft voortgebracht. Niet toevallig kwam ze tot stand onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog, toen er grote solidariteit heerste tussen de mensen in het algemeen en tussen werkgevers en werknemers in het bijzonder. Maar ze slorpt wel steeds meer geld op, door haar kwaliteit, de stijgende technische kosten en de stelselmatige uitbreiding van het toepassingsgebied.

We moeten ons afvragen of je in een federaal land niet efficiënter met de middelen kunt omspringen door ze op regionaal vlak te beheren, in plaats van op federaal niveau. Dat veronderstelt echter sociale cohesie, en die is er te weinig.

Bovendien moet je in België altijd rekening houden met de standpunten van de partijen aan de andere kant van de taalgrens, waar heel andere opvattingen heersen. Neem de hartcentra. Als er in het minst bevolkte landsdeel meer hartcentra zijn dan in het meest bevolkte, terwijl er naar internationale normen meer dan voldoende zijn, wat denkt u dan dat het vraagt van het meest bevolkte landsdeel om niet inhalig te zijn? De prestaties in die hartcentra worden uiteindelijk toch federaal terugbetaald.

ls voortdurend de kunst van het haalbare moet worden beoefend, slagen we er dan wel in om echte keuzes te maken?
Geens: Moeilijker en moeilijker. We beschikken blijkbaar niet meer over de kracht om essentiële beslissingen te nemen. Dat heeft zeker te maken de complexiteit van België, waar zowel de sociale partners als de regio’s elkaar in een houdgreep houden. (…)

Is ons federale model uitgeleefd?
Geens: De toekomst zal dat uitwijzen, maar je ziet wel dat we evolueren in de richting van een confederaal model – al mag je het woord ‘confederaal’ niet in de mond nemen of velen beginnen al te steigeren.

Ze zien dat confederale model als een stap op weg naar een splitsing van het land?
Geens: Ik begrijp dat, maar vandaag zit alles zo rotsvast dat we ons moeten afvragen in welke mate het onze gezamenlijke en afzonderlijke toekomst niet hypothekeert. Om het huwelijk niet verder te laten verdampen, zou het opbouwender zijn als we vertrokken van de vraag: wat kunnen we nog zinvol samen doen?

Buitenlandse Zaken en Defensie zijn in mijn ogen evidente zaken die je het best op Belgisch niveau verder afhandelt. Vanaf dan wordt het moeilijker. Het heeft me steeds verbaasd dat bijvoorbeeld Buitenlandse Handel werd geregionaliseerd. Is dat wel efficiënt?

De symboolwaarde van een regionalisering van Buitenlandse Handel was voor Vlaanderen zeer groot. Het gaf aan de Vlaamse identiteit zichtbaarheid in het buitenland, in wereldsteden konden Vlaamse huizen worden geopend. En aan de andere kant van de taalgrens vond men het blijkbaar niet de moeite om ervoor te vechten om het federaal te houden.

Ewald Pironet