Over de vernieuwingsoperatie bij de liberalen, het onderscheid tussen arbeiders en bedienden en het kille karakter van de voedingsindustrie.

1 De Amerikaanse president George W. Bush wil in het begrotingsjaar 2008 welgeteld 624 miljard dollar spenderen aan het leger – waarvan 140 miljard voor de strijd in Irak en Afghanistan. Tegelijk snoeit hij in de ziektekostenprogramma’s voor armen en gepensioneerden en in de landbouwsubsidies.

JEANNINE LEDUC: Vroeger hield Bush de uitgaven voor Irak buiten de begroting, maar nu de Democraten de macht in het Congres hebben veroverd, moet hij zijn cijfers wel bekendmaken. Hallucinant met welke bedragen gegoocheld wordt. En het allerergste is dan nog dat de sociale zekerheid, die in de VS sowieso gebrekkig is, er helemaal voor wordt ontmanteld. Op de kap van ouderen en armen betaalt Bush zijn Irak-oorlog.

Een paar van mijn oud-leerlingen die naar de Verenigde Staten zijn geëmigreerd, zeggen me allemaal hetzelfde: Amerika is een geweldig land om in te wonen, op voorwaarde dat je jong en gezond bent en werk hebt. Anders kan het leven er erg hard zijn. De Amerikaanse sociale zekerheid is immers lek, veel te veel mensen vallen om een of andere reden uit de boot. Het is ronduit beschamend dat Bush hier nog durft op te besparen.

Ik hoor van mijn oud-leerlingen ook dat het verzet tegen de regering-Bush snel toeneemt. De Amerikanen beginnen te beseffen dat ze vastzitten in een oorlog die niet alleen gedoemd was te mislukken, maar die ook gestart is op basis van leugens en bedrog. Een oud-leerling zei me: ik betaal graag belastingen aan een beleid dat het lijden verlicht, niet aan een regering die het alleen maar erger maakt.

2 Met hun nieuwe partijnaam Open VLD willen de Vlaamse liberalen zich profileren als een progressieve, vernieuwingsgerichte partij. Kartelpartner Vivant staat niet meer vermeld op de kieslijsten.

LEDUC: Ach, een naam is slechts franje, voor mij tellen de ideeën. Ik heb het gevoel dat de partij weer naar haar basisdoelstellingen opschuift en progressiever en dus per definitie liberaler wordt. Vivant, dat altijd meer een ideeëntank geweest is dan een volwaardige politieke partij, kan zich vinden in dat verhaal en wordt een stroming binnen de liberale moederpartij.

Kijk, we weten allemaal dat de Vlaamse liberalen een moeilijke tijd achter de rug hebben. Deel uitmaken van een regering is altijd geven en nemen. We zitten met vier partijen aan tafel, in principe mag je dus blij zijn als je een vierde van je doelstellingen kunt realiseren. Ik ben ervan overtuigd dat de Vlaamse liberalen dat quotum ruim halen, en onze achterban ziet dat ook meer en meer in. In andere partijen houden ze dat soort discussies binnenskamers. Misschien moeten wij onze ruzies ook vaker intern gaan beslechten. Want door openlijk kritiek te spuien in de media, hebben sommigen de partij in moeilijkheden gebracht, bijvoorbeeld in de discussie over het migrantenstemrecht.

Momenteel hebben we de wind in de zeilen. Dat voel je gewoon. Als iedereen zich maximaal inspant, kunnen we een schitterende verkiezingsuitslag behalen.

3 Even dreigde de fabriek van Volkswagen in Vorst weer stil te vallen. De bedienden waren ontevreden over de uitgewerkte ontslagregeling. Het conflict bracht opnieuw de discussie op gang over de wenselijkheid van een statutair onderscheid tussen arbeiders en bedienden.

LEDUC: De stakingsdreiging lijkt er nu bezworen, maar ik zou toch nog iets willen zeggen over de manier waarop dit conflict werd uitgevochten. Via mensen in de fabriek hoor ik dat een kleine groep de werknemers dwingt tot acties die hun eigen toekomst in gevaar brengen. Hoewel de ontslagvergoedingen de prijs van een huis benaderen, is een beperkte groep heethoofden blijkbaar nog steeds niet tevreden. Dat wekt bij veel mensen wrevel op, ook bij mij hoor. Elke dag verliezen mensen in kleinere bedrijven hun job, bijvoorbeeld als gevolg van een faillissement. Die mensen blijven met lege handen achter, en krijgen bijlange na niet zoveel hulp bij het vinden van een nieuwe baan als de werknemers van Volkswagen. Ik lees dan ook nog dat er blijkbaar een erg ruim jobaanbod bestaat voor de mensen van Vorst.

Het statutaire onderscheid tussen arbeiders en bedienden is compleet achterhaald. Veel bedienden doen werk dat minder ‘intellectueel’ is dan een arbeider die een hightechmachine bedient. De VLD wil het onderscheid tussen de twee beroepscategorieën al langer afschaffen, maar de weerstanden die je daarbij ervaart, maken vooruitgang erg moeilijk. Een eenheidsstatuut vraagt immers aanpassingen waarbij sommige werknemers onvermijdelijk bepaalde voordelen zouden verliezen. Het is logisch dat zoiets gevoelig ligt, maar ik blijf het een noodzakelijke hervorming vinden.

4 Nederland heeft een nieuwe regering, bestaande uit CDA, PvdA en de ChristenUnie. CDA’er Jan Peter Balkenende wordt daarin hoogstwaarschijnlijk voor de vierde maal minister-president. De meeste waarnemers verwachten geen grote koerswijzigingen tegenover de vorige regering.

LEDUC: Ik vrees dat Nederland een erg immobiele regeerperiode tegemoet gaat. Wanneer ik de programma’s van CDA, PvdA en de ChristenUnie naast elkaar leg, dan zie ik dat ze op fundamentele punten haaks staan op elkaar. Hoe bouw je daarmee een solide regeringsploeg? Momenteel tonen de onderhandelaars zich erg enthousiast. Bij de start van de regering is dat normaal, maar of de politieke leiders achter de schermen echt in dit regeerproject geloven, is nog maar de vraag.

Wat mij persoonlijk enorm getroffen heeft, is hoe deze regering de klok terugdraait wat medisch-ethische kwesties betreft. Nederland stond bekend als een progressief land, maar die status dreigt het te verliezen door de richting die men nu uitgaat in zaken zoals abortus, euthanasie en medisch geassisteerde zwangerschappen. De ChristenUnie heeft een zware stempel gedrukt op dit regeerakkoord, zoveel is duidelijk. Al mag je misschien zelfs een stap verder gaan: alledrie de regeringspartijen blijken in wezen een heel conservatieve instelling te hebben. Alledrie ja, de PvdA ook. Op basis van dit regeerakkoord moet je besluiten dat die partij totaal niet te vergelijken valt met de SP.A.

Ik geef de nieuwe Nederlandse regering dus maar weinig krediet. En als ik hun regeerakkoord bekijk, kan ik daar maar moeilijk treurig om worden.

5 De Oostenrijkse filmmaker Nikolaus Geyrhalter bracht de opzienbarende documentaire Our Daily Bread uit. De film focust op het machinale en kille karakter van de voedingsindustrie. Er zijn onder meer levende kuikens te zien die met een tennisbalmachine in kratten geschoten worden.

LEDUC: Ik heb daar fragmenten van gezien op tv. Ik was geschokt. Ik beschouw mezelf als milieubewust, zonder daarin echt te overdrijven. Maar dat ze in de voedingsindustrie kuikens uitspuwen alsof het tennisballen zijn, gevette kippen opzuigen langs grote buizen en kalfjes in kleine plastic boxen houden: ik wist dat allemaal niet. We zijn er ons tegenwoordig onvoldoende van bewust hoe ons eten wordt gemaakt. We eten dieren, dat is nu eenmaal zo. Maar moet het zo gruwelijk? Ik ga naar Our Daily Bread kijken en eigenlijk zou iedereen dat moeten doen. Etenswaren van dieren die op zo’n botte, grove manier zijn behandeld, komen er bij mij voortaan niet meer in.

Mijn slager zei vroeger: als het vlees niet lekker is, dan is dat omdat het dier ongelukkig was toen het stierf. We moeten ons echt gaan bezinnen. Want volgens mij is het overmatig aantal kankers in Vlaanderen ook een gevolg van de manier waarop ons voedsel gekweekt wordt.

We kunnen het hele jaar alle mogelijke groenten en fruit kopen. Ik hoor zelfs dat we fruit invoeren uit China en Afrika, terwijl onze eigen boeren hun appelen niet verkocht krijgen. Is dat nog verantwoord? Ik pleit voor streek- en seizoensgebonden producten en voor onze eigen kleinschalige landbouw.

6 Vanaf 2009 wordt de verkeersbelasting in Vlaanderen niet meer berekend aan de hand van fiscale pk’s, maar volgens de CO2-uitstoot en de milieuvriendelijkheid van de wagen. De constructeurs waarschuwen dat strengere milieu-eisen de auto’s duurder zullen maken.

LEDUC: Een paar weken geleden had ik een man op m’n zitdag die een milieuvriendelijke auto had gekocht voor zijn studerende dochter. Hij verbaasde er zich over dat daar geen belastingvoordeel aan vasthing. Die man had honderd procent gelijk – als de overheid wil dat haar burgers verstandige beslissingen nemen, dan moet ze daar ook de juiste stimuli voor geven.

Onze doelstelling is de CO2-uitstoot in de nabije toekomst met een kwart te verlagen. Dat is ambitieus, maar zeker niet onmogelijk. Belasting heffen op de uitstoot, is maar een eerste stap. We moeten de autoconstructeurs dwingen milieuvriendelijkere wagens te maken. Al ligt de schuld zeker niet volledig bij hen: het is de koper die vraagt om grote, robuuste en veilige auto’s. Terwijl we allemaal weten dat een kleine auto minder vervuilt. De technologen van de auto-industrie zullen dat vraagstuk moeten oplossen. Ik besef dat de auto-industrie het niet makkelijk heeft, maar dit is toch een inspanning die we van haar moeten vragen.

We moeten er wel voor waken dat mensen met een lager inkomen de dupe worden van de nieuwe CO2-belasting. Want zij zijn het die met oudere en meer vervuilende tweedehandsauto’s rijden natuurlijk. Fiscaal kan daar wel een uitweg voor gevonden worden.

samengesteld door jef van baelen