De klavierwerken van Schubert.
Overmorgen, 31 januari, is het twee eeuwen geleden dat Franz Schubert werd geboren. Vandaar nu dit Schubertjaar, met aandacht voor deze componist zoals hij die eigenlijk altijd zou moeten krijgen. Gelukkig is er niet veel commerciële heisa rond hem zoals bij Mozart in ’91 en wordt zowat alles toegespitst op zijn muziek. Godzijdank ook op zijn minder bekende werken.
Bij Vanguard Classics zijn de cd’s Part II en Part III uitgekomen van Schuberts klaviercomposities, vertolkt door Jan Vermeulen. Heel fijne muziek. Op de eerste cd staat de Sonata in G, D 894. Een sfeerstuk om bij te dromen. Doe niet moeilijk met alle weetjes over expositie, doorwerking, reprise of wat ook. Bij Schubert klopt dat niet zo strikt. Niet uitpluizen dus, maar genieten. Dan volgen de twee Scherzi, D 593. De eerste, geraffineerd humoristisch, is heel bekend. De cd sluit met de twaalf Duitse dansen, Ländler genaamd, D 790. Ländler zijn volkse dansjes, waarbij de jongen het meisje onder zijn arm doet draaien, haar dan loslaat, en zo voort. Leuk spul.
Op de tweede cd prijken de vier impromptus, D 894, in feite muzikale verhaaltjes. Impromptu nr. 1 is een vraag- en antwoordspel, een conversatie. Daarna komen de zes ?Moments Musicaux?, D 780. Beluister eens het bekende ?Andantino in As?, in majeur dus, maar het toont treurig. Net als bij Mozart maakt grote of kleine terts voor Schubert weinig uit en hangt er vaak overal een ondertoon van tranen. Dit andantino heeft iets van kinderverdriet.
Jan Vermeulen is op het klavier een verteller èn zanger, een Julien Schoenaerts en Dietrich Fischer-Dieskau tegelijk. Dat is hoog geprezen, maar toch simpelweg waar. Hij bezit dat eenvoudig pakkende, die volkse intelligentie. Al is dat een gave, je moet een grote technische bagage hebben om het over te brengen en bij de luisteraars ontroering los te weken. Dat lukt enkel als het moeilijke moeiteloos lijkt. Zoals bij hem.
Zoals de stem belangrijk is voor een zanger en de viool voor een violist, zo is de piano het voor de pianist. Vermeulen bespeelt een pianoforte, een piano met een eigen gezicht. Een klavier zonder gemene deler. Die van Vermeulen is een Tröndlin, jaargang 1825. Tröndlin fecit kan je er op zetten, want het is een brok handwerk. Een zeldzaam mooi instrument, lichtvoetig, helder, met prachtige repetitie. Het is een juweel, Schuberts muziek waardig.
Deze cd’s zijn de aanschaf waard. Natuurlijk moet u alles niet in één keer afspelen : wat u beluistert, moet u rustig doen, wegdromend, met heerlijke wijn erbij.
Fons de Haas
?Franz Schubert. Klaviermuziek door Jan Vermeulen?, Sonate in G, D 894 ; Twee scherzi, D 593 ; Twaalf Duitse dansen, D 790. Vanguard Classics 99707. / Vier impromptus, D 935 ; Zes Moments Musicaux, D 780. Vanguard Classics 99708.
Franz Schubert : een pak ontroering.
