?Eidos : Telos? van William Forsythe.
William Forsythe is een duivelskunstenaar. Telkens als je denkt zijn meerduidige werk te kunnen bevatten, doorprikt hij die illusie. Na afloop van de voorstelling laat hij de toeschouwer wezenloos achter, als uit een droom ontwakend met enkel een overweldigende ervaring om zich aan vast te klampen. Hoe komt het toch dat de stukken van het Ballett Frankfurt, waarvan Forsythe sinds 1984 artistiek leider is, zo ongrijpbaar zijn ? Want ook al maakt hij ten dele gebruik van de academische balletcode, zijn werk lijkt daar allesbehalve op.
Er is geen afgebakend verhaal, thema of sfeer, noch een besloten vormelijk of ruimtelijk geheel. Ook muziek of geluid worden losgekoppeld van de beweging. Forsythes werkstukken zijn vaak abstracte constructies waarbij chaos en toeval, maar ook tekstfragmenten en improvisatie een belangrijke rol spelen.
Dansen is een vorm van denken, zegt de choreograaf-filosoof die met zijn werk de normen en waarden van dans bevraagt. Dat idee past Forsythe ook toe op de functie van de danser. Die is niet langer een uitvoerder van bestaand materiaal, maar een co-auteur, een co-choreograaf van het stuk. Forsythe heeft het creatieproces van dans en onze perceptie ervan aardig door elkaar geschud.
Met ?Eidos : Telos?, dat begin vorig jaar in Frankfurt in première ging en nu op uitnodiging van deSingel naar Antwerpen komt, is dat niet anders. De productie bestaat uit drie delen en evolueert van een eenvoudige, beheerste confrontatie naar een ingewikkeld, hectisch kluwen. Het eerste deel verloopt aanvankelijk als een harmonische slingerbeweging tussen muziek en beweging, tussen een violist en verschillende dansers. De scenografische aanwezigheid van tikkende uurwerken en klokken is hier letterlijk een teken aan de wand. Tot de violist aan een over het podium gespannen snaar gaat plukken en daardoor schokgolven veroorzaakt die de bestaande orde verstoort.
Het tweede deel geeft een uitvergroot beeld van die schok. Over de achterwand is een web gespannen waarin een danseres ( Dana Caspersen), een echte spreekwaterval die zich tot een ongelooflijke actrice ontpopt, zich als een spin nestelt. Als vliegen komen de dansers lichtvoetig op haar web afgevlogen, maar de pret is snel uit. In het laatste deel van ?Eidos : Telos? geven de muzikanten (een violist, drie trombonespelers en een geluidsprogrammeur) de maat aan voor een overdonderende improvisatie met 24 dansers. Een uitputtingsslag die met krampen en schokken eindigt.
Paul Verduyckt
Van 11 tot en met 14/12 in de Antwerpse Stadsschouwburg, Theaterplein 1.
Eidos : Telos : dansen is een vorm van denken.
