Mensen met een depressie lopen meer risico op een hartinfarct. En omgekeerd, wie een hartinfarct overleeft, heeft meer kans op het doormaken van een depressie. Maar wat was er eerst: de neiging tot depressie of de verhoogde gevoeligheid voor hart- en vaatziekten?
Het verband tussen een acuut hartinfarct en het doormaken van een depressie is al langer bekend. Het zou interessant zijn om te weten hoe beide fenomenen precies op mekaar ingrijpen, want die kennis kan in het beste geval leiden tot een behandeling van beide aandoeningen tegelijkertijd. Of op zijn minst tot een veilige behandeling. Dr. Marnix Goethals, cardioloog aan het Heilig-Hartziekenhuis in Roeselare: ‘De oude generatie antidepressiva, zoals de tricyclische antidepressiva, kunnen een ongunstige invloed hebben op hart- en bloedvaten. Voor depressieve patiënten, die al een groter risico lopen op een hart-infarct, is een dergelijke behandeling dus niet zo gunstig. Met de latere generatie antidepressiva, genre Prozac, lopen mensen met een depressie dit risico waarschijnlijk niet. Het eerste wetenschappelijk onderzoek hieromtrent wijst alvast in die richting.’
Waarom lopen mensen met een depressie meer risico op een hartinfarct? Marnix Goethals: ‘Hierover bestaan verschillende hypothesen die momenteel vol-op wetenschappelijk onderzocht worden. Bij een depressie verandert de concentratie van verschillende stoffen, waaronder hormonen en neurotransmitters (chemische boodschapperstoffen in de hersenen), in het lichaam. Zo neemt de concentratie van cortisol (stresshormoon) en van noradrenaline toe. We weten dat beide onder meer de bloeddruk verhogen, en een verhoogde bloeddruk gaat op termijn gepaard met een toegenomen kans op een hartinfarct. Op een soortgelijke manier kunnen diverse minuscule veranderingen in het lichaam van een depressieve patiënt ook andere ziektebeelden beïnvloeden en verergeren, zoals diabetes en zwaarlijvigheid.’
De tweede hypothese ligt misschien meer voor de hand. ‘Depressieve patiënten houden er doorgaans ongezonde leefgewoonten op na: ze eten minder gezond, roken vaker, verrichten minder inspanningen en zijn gevoeliger voor stresserende gebeurtenissen. Allemaal factoren die de kans op hartlijden vergroten.’
‘Tenslotte, een factor die niet verwaarloosd mag worden, is de verminderde therapietrouw’, beklemtoont dokter Goethals. ‘Uit onderzoek blijkt dat mensen met een depressie een voorgeschreven behandeling minder goed opvolgen dan mensen zonder depressie. In cijfers uitgedrukt, bedraagt hun therapietrouw slechts een derde van het gemiddelde.’
Nog andere hypothesen pogen de relatie tussen depressie en hartlijden te onderbouwen. Zo zou een depressie ontstekingsprocessen in het lichaam aanwakkeren, waardoor bijvoorbeeld de cytokineproductie op gang komt. Cytokines kunnen een rol spelen in het ontstaan van een hartinfarct.
Bijkomend probleem is dat, ten gevolge van zijn of haar ziektegedrag, hartklachten bij een depressieve patiënt minder snel als zodanig gediagnosticeerd worden. Enerzijds omdat veel depressieve patiënten minder geneigd zijn om een arts te raadplegen wanneer ze symptomen ontwikkelen. Anderzijds omdat klachten van mensen die veel klagen niet altijd als alarmerend ervaren worden door de arts. ‘Artsen moeten eraan denken dat depressies de kans op hart- en vaatziekten vergroten’, zegt dokter Goethals.
NA EEN INFARCT
Eén op de zes mensen die een hartinfarct doormaken, krijgt naderhand met een majeure depressie te maken. Ruim driekwart van hen is na drie maanden nog steeds depressief. Het blijkt dat de depressie bij deze patiënten vaak onvoldoende behandeld wordt. Toch lopen deze hartpatiënten duidelijk meer risico op lichamelijke complicaties en op vroegtijdig overlijden. Alleen al daarom is het belangrijk de depressie snel te onderkennen en te behandelen.
‘Wanneer iemand na een infarct een majeure depressie doormaakt, gaan we ervan uit dat de aanleg om depressief te worden er vaak al was vóór het hartlijden bestond’, aldus Goethals. Dat neemt niet weg dat het ook voor deze groep uitkijken is welke antidepressiva men voorschrijft; ze mogen in geen geval de risico’s op hart- of bloeddrukproblemen vergroten. ‘Het zou goed zijn, mochten we over antidepressiva beschikken die tegelijkertijd het hart beschermen. Onderzoek naar de “hartvriendelijkheid” van bestaande antidepressiva is volop aan de gang.’
Marleen Finoulst
