W. Eugene Smith werd in 1918 geboren als een held. Hij voelde zich verplicht om het onrecht te bestrijden en de mensheid een mooier aanschijn te geven. En dat deed hij, als Amerikaan en als fotograaf. Hij stierf in 1978 aan de gevolgen van een ordinaire hersenbloeding. Hij was niet geslaagd: de wereld was noch rechtvaardiger noch mooier geworden.

Maar nu zijn er wel de foto’s van W. Eugene Smith. Prachtige foto’s die het onrecht aanklagen en de mensheid zo mooi voorstellen als dat enigszins mogelijk is. Ze hangen in het hôtel Sully in Parijs.

In 1971 trekt Smith voor drie jaar naar Minamata (Japan) om er – hardnekkig – de gevolgen te fotograferen van de kwikpollutie in de zee. Zijn foto’s worden soms gepubliceerd in Life en andere grote magazines, hij wordt er bont en blauw geslagen, krijgt herhaaldelijk last met de justitie, maar fotografeert er een moeder die haar naakte en misvormde dochter in een bad doopt, in tegenlicht tegenover een donkere achtergrond, zo magistraal, zo nobel dat het haast onecht lijkt. Zo is hij. Hij fotografeert het vergiftigde meisje gewoon mooi. De foto en het probleem worden wereldbekend en uiteindelijk zal de firma die de pollutie aanrichtte een gigantische schadevergoeding betalen.

W. Eugene Smith slaagde er niet in met anderen samen te werken. Uiteindelijk haakte hij af bij de fotoagentschappen waarmee hij samenwerkte en waarover hij zelfs de leiding had. Ook als fotograaf bij Life kon hij niet standhouden. Hij had te grote principes, paste zich niet aan de redactionele wetmatigheden van zijn tijd aan en weigerde te accepteren dat foto’s slechts een illustratie zijn bij een artikel.

Uiteindelijk heeft hij talloze belangrijke reportages gemaakt, hij fotografeerde oorlogen en concerten, maakte reportages over Dr Schweitzer en bij godvergeten arme sukkels, maar hij fotografeerde ook vanuit het venster van zijn kamer in New York en zelfs gewoon de muren van zijn woonst. De foto’s van W. Eugene Smith zijn opgebouwd vanuit een stevige zwart-witstructuur. Hij beschikte over het talent om grandeur te geven aan het alledaagse. We kunnen twijfelen aan de efficiëntie van deze manier van doen. Het gebeurt nog altijd: reportagefotografen trekken niet alleen de aandacht op het onderwerp, maar ook op hun eigen virtuositeit. Het zijn de artiesten van het slagveld.

“W. Eugene Smith”, Hôtel de Sully, rue Saint-Antoine 62, Parijs. Elke dag behalve maandag van 10 tot 18 u.30. Nog tot 3/1/1999.

Johan De Vos

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content