Iraanse oud-president Rafsanjani overleden

De revolutie van ayatollah Khomeini veranderde het land prompt van een pro-westerse autocratie in een anti-westerse theocratie. Binnen dat apparaat was Rafsanjani een van de weinigen die opkwam voor enige toenadering met het Westen, zelfs met de VS. © Reuters

De Iraanse ex-president Ali Akbar Hashemi Rafsanjani, één van de sleutelfiguren van de Islamitische Republiek, is zondagnamiddag in een ziekenhuis in het noorden van Teheran op 82-jarige leeftijd overleden aan een hartfalen. Dat melden de Iraanse agentschappen Isna en Fars.

Ayatollah Rafsanjani was president van 1989 tot 1997, na enkele jaren als parlementsvoorzitter gefungeerd te hebben. Tijdens zijn presidentstermijn kreeg hij het aan de stok met ayatollah Ali Khamenei, als “opperste gids” de belangrijkste man van de theocratie. Khamenei vond Rafsanjani’s “liberale” economische hervormingen te ver gaan. Feit is dat de inflatie destijds bijna 40 procent bedroeg.

Binnen het Iraanse politiek-theocratische spectrum gold Rafsanjani als een u0022gematigdeu0022 en een u0022hervormeru0022.

In 1997 werd hij opgevolgd door Mohammad Khatami, eveneens een hervormer, en groeide Rafsanjani uit tot een soort “kingmaker” in de Republiek. In 2000 werd een nieuwe kandidatuur van Rafsanjani geblokkeerd door (andersgezinde) hervormers. De echte verrassing dateert van 2005, toen Rafsanjani opnieuw zijn kandidatuur stelde voor het presidentschap, maar hij werd verslagen door de toen nog onbekende Mahmud Ahmadinejad, een conservatieve landbouwingenieur die in het Westen een tijdje het epitheton kreeg van nieuwe Hitler. Sinds toen keerde Rafsanjani zich steeds meer af van de oerconservatieve hardliners in de clerus, met als dieptepunt zijn verwijdering, in 2011, uit de Raad der Deskundigen, het steunorgaan van de opperste gids. In 2013 werd een nieuwe poging tot presidentskandidatuur alweer verworpen, nu door de Raad van de Hoeders van de Grondwet.

Binnen het Iraanse politiek-theocratische spectrum gold Rafsanjani als een “gematigde” en een “hervormer”. Hij heet de mentor te zijn (geweest) van huidig president Hassan Rohani en is dus medeverantwoordelijk voor de doorbraak in de Iraans-Westerse besprekingen over het Iraanse nucleaire dossier. Hij was één van de architecten van de Islamitische revolutie, die in 1979 een einde maakte aan de dictatuur van sjah Mohammad Reaza Pahlavi. Rafsanjani was behalve invloedrijk ook erg rijk, en dat leverde hem naast vrienden ook vijanden op.

De revolutie van ayatollah Khomeini veranderde het land prompt van een pro-westerse autocratie in een anti-westerse theocratie. Binnen dat apparaat was Rafsanjani een van de weinigen die opkwam voor enige toenadering met het Westen, zelfs met de VS, in Iran bekend als “de grote satan”. Maar van zo’n toenadering heeft geestelijk leider Khamenei nooit iets willen weten.

Partner Content