In ‘De weerstand is ziek’ (Knack nr. 9) beweert Patrik Vankrunkelsven dat de invloed van milieuvervuiling op het ontstaan van astma en allergieën verwaarloosbaar is. De auteur van het artikel is het kennelijk volkomen met hem eens. In plaats van de ‘pollutiehypothese’ verdedigt hij de ‘hygiënehypothese’: allergieën ontstaan niet doordat het milieu te vuil is, maar omdat onze (thuis)omgeving te proper is geworden. Doordat kinderen minder ziek worden, ontwikkelen ze ook te weinig weerstand en verhoogt de kans dat ze allergieën ontwikkelen.
Uiteraard zou het simplistisch zijn om een direct en eenzijdig verband te zien tussen astma en allergie en bijvoorbeeld luchtvervuiling. De werkelijkheid is veel complexer: de toename van astma en allergie in onze westerse samenlevingen heeft te maken met een wisselwerking van verschillende factoren. Genetische aanleg, verlies van immuniteit (onder meer door blootstelling aan chemicaliën), overmatig gebruik van antibiotica, een slechte kwaliteit van het binnenhuismilieu (tabaksrook, te weinig verluchting, huisstofmijten…) en ten slotte het buitenmilieu met als belangrijke factor de vervuiling door het autoverkeer.
Dat de vervuiling door kleine deeltjes en smog (in de winter of in de zomer) symptomen van astma bij kinderen of volwassenen sterk kunnen verergeren, staat buiten kijf. Een groot aantal kinderen lijdt aan astma, en ziet meer af als er meer luchtvervuiling is. Dat is al meer dan voldoende reden om de relatie tussen luchtvervuiling en gezondheid ernstig te nemen. Zeker wat de meest kwetsbare groepen betreft (kinderen en senioren). Ook over de relatie tussen luchtvervuiling en mortaliteit is er geen discussie meer. Het aantal doden door luchtvervuiling ligt hoger dan het aantal doden door verkeersongevallen. Dat kun je nalezen in de Vlaamse milieurapporten.
Maar ook voor de hypothese dat kleine deeltjes en ozon een van de factoren zijn die het ontstaan van astma en allergie niet enkel verergeren, maar ook echt mee bepalen, groeit er meer aanhang bij wetenschappers. Ondanks de vele resterende onzekerheden, heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) ervoor gekozen om van leefmilieu, kinderen en gezondheid haar hoofdthema te maken dit jaar (Boedapest, ‘The Future of our Children’, 23-25 juni 2004). De invloed van luchtvervuiling op astma en allergie bij kinderen is een van de belangrijkste thema’s op de conferentie. In het referentiewerk bij uitstek, ‘Children’s Health and environment: a review of evidence’ (2002) van de Wereldgezondheidsorganisatie en het Europees Milieu Agentschap, wordt een uitgebreid overzicht gegeven van wetenschappelijk onderzoek terzake.
Over de cijfers na de komma mogen de onderzoekers nog decennialang discussiëren. Als politici zich gedragen als goede huisvaders, kiezen ze nu voor alle mogelijke voorzorgsmaatregelen.
Johan Malcorps, Vlaams parlementslid Groen!
