In wetenschappelijke kringen bestaat onenigheid over de mate waarin het nemen van risico’s verantwoord is – en was.

Volgens het voorzorgs- of voorzichtigheidsprincipe moeten we afzien van een nieuwe technologie als van tevoren niet duidelijk is dat de voordelen ervan zullen opwegen tegen de nadelen. Het principe wordt onder meer gehanteerd door tegenstanders van genetisch gemodificeerde organismen. Volgens spiked-online, de organisatoren van Panic Attack, is dat principe vandaag te dominant en verhindert het belangrijke ontwikkelingen, onder meer inzake… genetisch gemodificeerde organismen. Spiked-online stelde onlangs veertig wetenschappers de vraag: wat zijn de opmerkelijkste wetenschappelijke, medische of technologische uitvindingen die volgens u in beperkte mate of helemaal niet zouden bestaan, mocht de wetenschap ook toen gestuurd zijn geweest door het voorzorgsprincipe, zoals dat tegenwoordig het geval is? De lijst met antwoorden is indrukwekkend: de auto, de fiets, vaccins, aspirine, de gloeilamp, antibiotica, het internet, de straalmotor, kunstmatige bevruchting, het wiel, het vliegtuig, elektriciteit, chirurgie, de pil, de gsm, kernenergie, radio en televisie, het mes, de telefoon, airco… En ga zo maar door. Een provocerende lijst.

Maar er is discussie. Sceptici zeggen: zolang niet is aangetoond dat de voordelen groot en de nadelen verwaarloosbaar zijn, is het gevaarlijk om niet te wachten. Vooruitgangsoptimisten zeggen: als de nadelen niet kunnen worden aangetoond, is het dom om ons de mogelijke voordelen te ontzeggen – neveneffecten kúnnen eventueel opduiken, maar dat risico bestaat altijd, en wie zich laat verlammen door risico’s, raakt niet vooruit. In New Scientist werd de lijst van spiked-online onder vuur genomen. Onzin, schreef wetenschapsjournalist Colin Tudge, de meeste van die uitvindingen zouden niet verhinderd zijn door het voorzorgsprincipe. Als dat principe subtiel wordt aangewend, komt het neer op een rationele kosten-batenanalyse. Tudge: ‘Mensen wantrouwen de wetenschap omdat ze de wijsheid van wetenschappers in twijfel trekken. Als je deze lijst bekijkt, is die twijfel volledig gerechtvaardigd.’ Tudge wijst erop dat het voorzorgsprincipe, mocht het altijd goed zijn aangewend, een aantal ecologische drama’s had kunnen voorkomen: onze rivieren zouden minder vervuild zijn, mochten bepaalde producten die vroeger massaal werden geloosd, het nádeel van de twijfel hebben gekregen.