Nederland Leest Jacoba van Velde

In de vijfde editie van Nederland Leest staat ‘De grote zaal’ van Jacoba van Velde centraal. Vanaf morgen deelt de Nederlandse bibliotheek deze vergeten novelle uit aan al haar leden.

Nederland Leest is een doorslaand succes. Binnen een paar jaar steeg de belangstelling voor de leesbevorderingsactie zo sterk dat bijna alle 1200 bibliotheekvestigingen in Nederland meedoen. In een maand tijd krijgen één miljoen exemplaren nieuwe en bestaande leden een gratis boek. En gelezen wordt het ook: ‘Oeroeg’ van Hella Haasse, het actieboek van 2009, steeg dit jaar van 40 naar 2 in de ranglijst meest gelezen boeken door scholieren. De zestig boekverslagen op Scholieren.com werden bij elkaar 294.000 keer gedownload.

De actie is zo gevestigd dat de organiserende CPNB het dit jaar aandurft een totaal vergeten boek uit 1953 tot actieboek te verkiezen: ‘De grote zaal’ van Jacoba van Velde (1903-1985). Deze novelle beschrijft de laatste dagen van een oude vrouw die na een beroerte in een rusthuis terecht komt. Daarmee snijdt het boek in deze tijd van vergrijzing, snel stijgende kosten voor de zorg en toenemend aantal slachtoffers van de ziekte van Alzheimer zeer actuele thema’s aan. Maar niet alleen dat: ‘De grote zaal’ gaat ook over de relatie tussen moeder en dochter, die moet toezien hoe haar moeder wegzakt.

Bibliotheken spelen, zoals ieder jaar, vooral in op het thema van ‘De grote zaal’ met discussieavonden over ouder worden, fototentoonstellingen van bejaarde mensen, filmvertoningen van thematisch verwante films, speciale bijeenkomsten in hospices, lezingen over dementie of hersenletsel, enzovoorts. De literaire kwaliteit van ‘ De grote zaal’ zal slechts zijdelings ter sprake komen. Toch is die niet gering. Het boek dat in negen talen is vertaald, was bij verschijnen een ‘monument’ (aldus Jan Greshoff) en dwingt ook nu nog ‘diepe bewondering’ af (aldus Kester Freriks in NRC Handelsblad).

Net als vorig jaar heeft reclamebureau KesselsKramer een opvallende campagne bedacht. Kon ‘Oeroeg’ integraal worden gelezen op abri’s bij bushokjes en in stadscentra, voor ‘De grote zaal’ staat op de posters juist zo min mogelijk tekst. Niet meer dan twee woorden (en één keer drie woorden): ‘harde winden’, ‘vele duivels’ of ‘iemand dood’. Samen met de verwijzing naar het paginanummer waarnaar het ultrakorte citaat verwijst. Zo duiken op pagina 69 de vele duivels op. Hiermee hoopt KesselsKramer de voorbijganger te bewegen ‘De grote zaal’ ook te lezen.

Maarten Dessing