Maak je eigen literair archief: 20 tips

Het Letterenhuis verspreidt een brochure met advies om een literair archief aan te maken. Leen Van Dijck licht toe.

‘Een zuurvrije doos biedt de beste bescherming tegen stof.’ Of nog: ‘Plaats boeken- en archiefkasten bij voorkeur tegen een binnenmuur van het huis.’ Tot zover 2 tips uit de 20 aanraders voor self-made archivarissen die hun literair handwerk – van foto’s en e-mails tot papier en potlood – voor het nageslacht willen bewaren én eventueel later overdragen aan het Antwerpse Letterenhuis dat fungeert als literair geheugen van Vlaanderen.

Bij de nieuwste uitgave van ‘Zuurvrij’, het literatuurhistorische blad dat pittig nieuws brengt uit het eigen archief, hoort een brochure ‘Over archiveren’ die de amateur-literatuurliefhebber leert hoe hij best met literair erfgoed kan omgaan. Leen Van Dijck, directeur van het Letterenhuis, vertelt telefonisch hoe er elke maand 10 tot 15 verzoeken van particulieren binnenlopen bij het Letterenhuis met de vraag of er interesse bestaat voor de literaire nalatenschap van mijnheer of mevrouw zaliger die iets met literatuur had. Vandaar dat het idee rijpte om een soort beknopte handleiding te maken voor al wie met literatuur begaan is en die later de collectie bij het Letterenhuis wil deponeren.

Vanaf 2002, het moment dat het Letterenhuis bestond, is de vraag om literaire collecties te laten opnemen immers spectaculair toegenomen, zo Van Dijck. Heemkundige verenigingen en uitgeverijen maar ook literaire tijdschriften en veel particulieren contacteren meer en meer het Letterenhuis met de vraag of er interesse is voor de literaire documenten in kwestie.

Regelmatig, aldus Van Dijck, stapt ze ter plekke af bij de erfgenamen om te kijken of er bruikbaar materiaal tussen zit voor het Letterenhuis. En het gebeurt dat er geld wordt gegeven voor literaire documenten allerlei, ook al is het jaarlijks budget van 45.000 euro nu niet bepaald een vetpot. Gelukkig maar dat er andere instanties zijn die het Letterenhuis soms bijspringen om topstukken in te kopen, zoals onlangs gebeurde met de overdracht van het Elsschotarchief aan het Letterenhuis waar toch een slordige half miljoen euro mee gemoeid was.

Wie de tips overloopt, beseft hoe multimediaal de literatuur – en dus het Letterenhuis – ondertussen geworden is. Geschreven literatuur is nog altijd een belangrijk onderdeel maar foto’s en film en vooral digitale literatuur – van e-mails tot literaire computerbestanden – zijn minstens even essentieel geworden voor de conservering van het literaire bedrijf. Vandaar ook het belang van tip 15: ‘Bits en bytes hebben de neiging “omver te vallen”.’ Waarmee bedoeld wordt dat computerbestanden vrij vlug desintegreren en daarom elke 5 à 10 jaar naar de nieuwste digitale standaard geconverteerd dienen te worden. Zuurvrije dozen volstaan dus al lang niet meer voor een ‘onsterfelijk’ literair archief, laat staan een vochtvrije binnenmuur.

Frank Hellemans