Inne Goris gaat met de openluchtvoorstelling ‘Muur’ in première op het Kunstenfestivaldesarts.
Wie het fabrieksterrein van Tour & Taxis aan de kaaien in Brussel passeert, kijkt vreemd op. Een metalen ronde muur van 20 meter doorsnede, aan de ene kant 3 meter hoog, aan de andere kant ruim zes meter. Ondoordringbaar, oninneembaar. Geen deur, geen gaten, geen ladders om er over heen te klimmen. Een muur middenin Brussel. Vooraleer je denkt dat één of andere apocalyptische BHV-droom waarheid is geworden – na de Berlijnse, de Brusselse muur? – het is theatermaakster Inne Goris die met ‘Muur’ (LOD/Beursschouwburg) op het Kunstenfestivaldesarts is geland.
Eerder dit seizoen bracht Inne Goris bij het Gentse muziektheater LOD de voorstelling ‘Nachtevening’, waarin ze haar eigen sequel bracht van de Griekse mythe van Medea over wat mogelijk na de gruwelijke kindermoord plaatsvindt. Jason en Medea belandden terug samen in bed, zoekend naar elkaar, naar vergiffenis en een verdere toekomst. Twee performers speelden toen een fysiek spel van aantrekken en afstoten op een klein platform van kussens. Als publiek zat je rondom, met je neus pal op het drama.
Het contrast met ‘Muur’ kan niet groter zijn. Negen performers (vier jonge en vier oudere acteurs, en een zangeres) spelen rond de immense muur die architecten Kersten Geers en David van Severen hebben ontworpen. De acteurs zien elkaar vaak niet, en ook het publiek, dat vrij kan rondwandelen tussen de spelers, ziet niet wat zich aan de andere kant van de muur afspeelt. Zo maakt je als toeschouwer je eigen verhaal. Maar visueel veraf, hoor je via een koptelefoon wel de stemmen en de muziek (van Dominique Pauwels) dichtbij.
Het is een voorstelling die veel vergt van de makersploeg, zowel artistiek als technisch. Afgelopen weken werd er gerepeteerd door weer, wind en zonnebrand. “En het vergt serieus wat van mijn conditie, als je weet dat de omtrek van die muur 63 meter bedraagt,” lacht Goris.
“Maar je moet als theatermaker je grenzen durven opzoeken. Evident is het niet, het is soms letterlijk met je kop tegen de muur lopen, of bonken. Zelfs voor fotograaf Koen Broos, die scènefoto’s moet nemen, heeft een voorstelling als deze enorme implicaties, want breng zoiets maar eens in beeld!”
Buitenspel
‘Muur’ is de voor de Brusselse theatermaakster haar eerste ervaring met openluchttheater. “Ik vond dat ik een verdomd goede reden moest hebben om naar buiten te trekken en die heeft Pieter De Buysser me met zijn verhaal zeker gegeven,” zegt Goris, die samen met De Buysser ook al ‘Judaspaasie’ en ‘Nachtevening’ maakte bij LOD.
‘Muur’ verhaalt over een plek in de toekomst. In 2010 lieten vier kinderen alles achter om zich te vestigen op een braakliggend terrein waar ze een ronde muur bouwden. Zomaar. Ze woonden er en werden oud en in de loop der tijd passeerden er vele bezoekers. Maar dan komen in 2064 vier jonge kinderen aan bij de muur en zij zijn van plan om te blijven.
De Buysser schreef de tekst in opdracht van het Goethe instituut dat naar aanleiding van de twintigste verjaardag van de val van de Berlijnse muur aan twintig Europese auteurs vroeg om een tekst te schrijven over de betekenis van de val van de Muur. Opvallend, in het verhaal van De Buysser is de muur niet zozeer een gevangenis waardoor de mens ingesloten wordt, maar net een vrijplaats, een nulpunt, de mogelijkheid van een nieuw begin los van de gekende wetten.
Toen De Buysser aan Goris vroeg om zijn verhaal te ensceneren, was ze aanvankelijk weinig happig. “Ten tijde van de ‘Judaspassie’ hebben we lange gesprekken gevoerd over theater. Hij zei toen altijd: ‘Inne, ik snap dat niet. Hoe jij dat kan: theater vanuit niks maken. Niks, daarmee bedoelt hij, dat in mijn voorstellingen de tekst niet de ‘letterlijke’ basis is, maar veeleer een uitgangspunt voor iets anders.
Een theatertekst voelt voor mij vaak dwingend, bijna bemoeizuchtig, alsof alles al voorbepaald is en ik gewoon moet uitvoeren. Maar Pieter beloofde me dat ik met zijn tekst mijn ding zou mogen doen. We zijn nu twee weken voor de première en hij is nog altijd aan het schrijven en ik ben mijn ding aan het doen. Zijn verhaal is intussen een roman geworden en ik mag zeven,” lacht Goris.
“Pieter denkt vooral politiek en filosofisch, Ik ben als maker vooral geïnteresseerd in de gevoelens van die personages. Wat bezielt vier jonge kinderen om zich af te keren van de maatschappij en een muur te bouwen? Wat bezielt vier andere kinderen om jaren later naar die muur te trekken en het daar over te nemen? Welke confrontatie levert dat op?
Voor de oudere garde die de muur gebouwd heeft, is de muur wat het is, een grote ronde nul. Maar dan komen vier jonge kinderen, die er een soort monument, een bedevaartsoord, hun hoogsteigen Ground Zero willen van maken. En dat zint de ouderen niet.”
Generatieclash
In ‘Muur’ spelen vier jongeren tussen 10 en 21 jaar en vier ouderen waarvan de oudste 72 jaar. Goris repeteerde apart met de leeftijdsgroepen. “Jong en oud hebben een andere verhouding met die plek: die ouderen moesten zich eerst die plek eigen maken, pas dan kon de jonge garde binnenvallen.”
Beseft Goris dat ze in haar spreken de acteurs en personages met elkaar vermengt? Ze lacht. “Het klinkt inderdaad wat vreemd. Ik heb de acteurs de teksten niet laten lezen maar op heb hen basis van improvisaties gestuurd en dan kom je algauw uit bij personages die sterk samenvallen met de acteur, en de mens erachter.
Ernest (13) zit tussen het kind en puberen in: het ene moment sjokt die rond die muur met zo’n donderkop van ‘kust allemaal mijn kloten’ en het volgende moment komt die messcherp uit de hoek en port de ouderen aan met te zeggen: ‘ge zijt nog niet dood, hoor!’ Zo’n zaken belanden ook in de tekst.
De generatieclash die in het stuk zit, voel je ook in de realiteit. Jacob (10) is nog een kind, die legt veel gemakkelijke ren met minder schroom dan de andere jongeren contact met de ouderen, maar tegelijk worden er soms ook wel eens dingen gezegd bijvoorbeeld over seks waarvan ik denk: misschien is Jacob daar nog niet aan toen, maar dan spreek ik daarover met hem.”
Goris is gewoon om met jongeren te werken, en hen niet op de meest typische ‘betuttelende’ manier op scène te zetten. Zo was haar ‘Naar Medeia’ (2008) een grauwe, erg fysieke voorstelling met jongeren maar voor volwassenen. “Ik zal mijn spelers nooit dingen laten doen die ze niet willen. Ruth (21), die nu ook meespeelt in ‘De Muur’, trok in de openingsscène van ‘Naar Medeia’ haar slipje uit en haar jurk boven haar hoofd waardoor haar naakte lichaam te zien was. Ik heb uiteraard met haar besproken waarom ik dat beeld wou en of zij dat al dan niet zag zitten. Als regisseur zoek ik samen met mijn acteurs.”
Zonder woorden
Dat Goris koos voor acht amateurspelers is geen toeval. “Professionele acteurs hebben een groot vertrouwen in het woord, ik niet. Daarom ook dat ik voor de productie ‘Nachtevening’ dansers heb laten acteren, die vertrouwen meer op wat ze met hun lichaam kunnen uitdrukken en dat is een piste die je ook met amateurspelers kunt bewandelen.
Alleen wat niet anders dan gezegd kan worden, moet gezegd worden. Dat is niet altijd evident. Roger (72) bijvoorbeeld dat is een echte publiekspeler. In ‘Muur’ heeft hij een vrij stille rol, ik moet hem nog vaak overtuigen van feit dat het echt schoon is wat hij daar doet, stil in zijn zeteltje naar de kinderen kijkend.”
Goris’ heeft altijd al moeite gehad met theatertekst “Toen ik studeerde in Maastricht moesten we wekelijks twee theaterteksten lezen. Vreselijk! Alleen Medea en het werk van Marguerite Duras zijn me bijgebleven. Maar Shakespeare pff, dat is zo uitleggerig, terwijl ik denk: ge moet dat niet zeggen, ge moet dat zien, ge moet dat voelen.
Op dat vlak is het ook een spannende samenwerking met Pieter: hij heeft zoiets van “als je het kan zeggen, waarom zou je het niet doen?”, terwijl ik liefst zo weinig mogelijk zeg. Het verklaart ook de naam van mijn vzw Zeven: velen denken aan het getal, maar eigenlijk gaat het om het werkwoord ‘zeven’: ik schud aan teksten tot ik overhoud wat ik wil vertellen. Ik druk mijn acteurs bij improvisaties op het hart dat ze alleen moeten spreken, als ze dat echt nodig vinden,” zegt Goris die komend schooljaar als gastdocent lesgeeft in Maastricht. “Ze vroegen of ik er het vak ‘open dramaturgie’ wou doceren. Toen ik hen zei dat ik geen idee had wat dat was ‘open dramaturgie’, zeiden ze me: ja maar Inne, jij bent open dramaturgie!” (lacht).
Liv Laveyne
Praktisch Van 13 tot en met 20 mei op het Kunstenfestivaldesarts, Brussel. Daarna op locatie in Gent en in Douai, Frankrijk.
Bio Inne Goris (°1968) – Goris groeit op als kind van kunstminnende ouders. Haar vader is in die tijd directeur van de AB, en ze gaat regelmatig naar jeugdvoorstellingen in de Beursschouwburg (waar dan nog Oda Van Neyen – later BRONKS- programmeert).
– Ze wordt van haar sokken geblazen door de Vlaamse Golf: ‘What the body does not remember’ van Wim Vandekeybus (Ultima Vez), ‘Bartok/Aantekeningen’ van Anne Teresa De Keersmaeker (Rosas) en ‘Ca va’ (Needcompany)
– Studeert sociaal assistent en sociale agogiek
– Doet stage als educatief medewerkster bij jeugdtheater Bronks en het besef groeit dat ze zelf theater wil maken
– Volgt de regieopleiding aan de Toneelacademie Maastricht
– Werkt als dramaturge bij Ultima Vez
– Maakt haar debuut met de voorstelling ‘Zeven’ (2002), een donkere installatie gebaseerd op sprookjes. De titel wordt meteen ook de naam van haar eigen vzw.
– Samen met Bart Moeyaert maakt ze de voorstelling ‘Drie Zusters’ (2003) en bij het Toneelhuis regisseert ze ‘Pride en Prejudice’ (2004)
– Onder het label Zeven creëert ze diverse voorstellingen waarin ze haar eigen theatertaal verder uitpuurt tot een unieke combinatie van dans, theater en beeldende kunst (o.a. ‘Droesem’ en ‘Naar Medeia’)
– Vanaf 2009 creëert Goris regelmatig onder de vleugels van muziektheater LOD: samen met schrijver Pieter De Buysser maakt ze er ‘Judaspassie’ en ‘Nachtevening’ (coproductie Zeven)
– Wordt uitgenodigd door het Kunstenfestivaldesarts en maakt de locatievoorstelling ‘Muur’ (LOD/Beurschouwburg)
– Wil een grote zaalvoorstelling over dichteres Sylvia Plath brengen
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier