Vestzak broekzak

Het plan om de staatsschuld opnieuw te ‘nationaliseren’ wekt een indruk van stuurloosheid.

In de jaren tachtig, toen onze Belgische regeringen de schuld opbouwden waarvoor we in Europa berucht zouden worden, susten ze ons met de verzekering dat die meer dan gemiddelde schuldgraad helemaal niet zo erg was omdat de schuld bijna helemaal in Belgische handen was. Het waren Belgische spaarders die de staatsobligaties aanhielden. Het belastingsgeld dat de staat van ons opeiste om de interesten te kunnen betalen, kwam op die manier gewoon weer in onze eigen zak terecht.

Maar later kwam de euro. Ook buitenlandse investeerders zouden voortaan kunnen deelnemen aan de financiering van de Belgische schuld. Plotseling was dat een voordeel: want méér gegadigden zouden zorgen voor een scherpere rentevoet, dat is nu eenmaal het principe van de markt. Dat het principe ook omgekeerd werkte en een hoop Belgen van de euro profiteerden om uit te kijken naar alternatieven voor de staatsobligatie, dat mocht de pret niet bederven.

Tegenwoordig is onze staatsschuld voor drie vijfde in handen van buitenlandse geldschieters. En die blijken nu, jammer maar helaas, ten eerste niet te weten wat trouw is (zoals de Belgische brave huisvader vroeger). En ten tweede niet te begrijpen hoezeer dit land anders is dan andere. Andere landen hebben een regering nodig om bestuurd te worden. Andere landen vallen uit elkaar als de samenstellende delen geen gemeenschappelijke grond meer vinden waarop ze kunnen samenwerken. Maar niet dit land, o nee. Maar dat begrijpen alleen de Belgen zelf, dus. Die domme buitenlanders eisen nu verdorie meer rente, om het verhoogde risico te compenseren. Daarom toetert senator Rik Daems (Open VLD) nu het voor de hand liggende idee in het rond dat we de staatsschuld het best opnieuw ‘nationaliseren’ – bijvoorbeeld door het fiscaal voordelig te maken om in Belgisch overheidspapier te investeren. Hij ventileert daarmee een plan dat minister van Financiën Didier Reynders (MR) in feite al aan het onderzoeken is.

Bekeken vanuit een historisch oogpunt, wekt het plan toch een indruk van stuurloosheid. Als je je zo vaak kunt bedenken over welke schuldeisers beter zijn, blijkt daaruit dan niet vooral dat het allemaal niet zo heel veel uitmaakt? Wijst het er niet op dat je je beter kunt concentreren op de vraag hoe je de schuld zo snel mogelijk afbouwt tot normale proporties?

Vanuit dat perspectief hangt er toch een luchtje aan het fiscale voordeel dat Daems en Reynders voorstellen. Het fiscale voordeel houdt immers in dat het de Belgische staat iets zal kosten, om de schuld naar Belgische spaarders over te hevelen. Terwijl het net de bedoeling is om meerkosten (hogere rente) te vermijden. We gaan nu alvast iets betalen om te vermijden dat we anders misschien iets moeten betalen. We houden een discussie over vestzak of broekzak. Het fiscale voordeel betekent dat we meer zullen moeten lenen om de begroting rond te krijgen en dus dat we onze schuld minder snel zullen kunnen afbouwen.

Waar is de tijd gebleven, dat overheden leenden om investeringen te financieren waarmee de economische groei en de welvaart gebaat zouden zijn?

Luc Baltussen