De provincie heeft een nieuwe gouverneur, de universiteit een nieuwe rector, de SP.A een nieuwe Van den Bossche en de stad volgend jaar een nieuwe burgemeester. Wie zijn de mensen die Gent in beweging zetten op de vooravond van die nieuwe era?
‘ Tril in uw graf, tril Gentse helden/ Gij, Jan Hyoens, gij, Artevelden/ Mijn naam is Roeland, ik kleppe brand/ En luide storm in Vlaanderland!‘
Van de heldhaftige toon uit het Gentse volkslied Klokke Roeland is vandaag niet zoveel meer te merken in de Stroppenstad. Sterker nog: Gent is wellicht nog nooit zo gezagsgetrouw geweest als vandaag. Tot CD&V vorig jaar weer in de Vlaamse regering stapte, was het schepencollege dan ook een afspiegeling van de regeringen. Al is het eigenlijk omgekeerd begonnen: de droom van een paarse coalitie is voor het eerst uitgetest in Gent. In 1988, elf jaar voor de Vlaamse en federale regeringen zouden volgen, keken Luc Van den Bossche (SP.A) en Guy Verhofstadt (VLD) vanuit Brussel goedkeurend toe hoe hun Gentse partijgenoten de handen ineen sloegen. In Gent waren het vooral de socialist Gilbert Temmerman, de toenmalige rector van de universiteit Leon De Meyer en de voormalige socialistische gouverneur Herman Balthazar die paars op de sporen wilden krijgen. Een manoeuvre van de vrijmetselaarsloge allicht? ‘Zo durf ik het niet te stellen’, zegt een vooraanstaande christen-democraat. ‘Het ging om mensen met dezelfde levensopvatting die een gemeenschappelijke vijand vonden in de CVP. Dat netwerk van vrijzinnigen liep en loopt van de universiteit over het stadhuis naar het provinciehuis en sommige bedrijven.’
Halverwege de jaren tachtig had vooral de socialistische partij schoon genoeg van de christen-democraten. Ze hadden nog lang niet verteerd dat het stembusakkoord tussen de CVP en de SP in 1982 zonder verpinken door de Gentse ministers Wilfried Martens (CVP) en Willy De Clercq (PVV) in een Brussels kantoor ongedaan was gemaakt. ‘Toen hij na zes jaar oppositie weer aan zet was, wist Gilbert Temmerman dus wat hem te doen stond: de CVP dumpen. Vandaag, zeventien jaar later, houdt de coalitie van SP.A, VLD en VU (schepen Lieven Decaluwe, die als enige de VU vertegenwoordigt in de gemeenteraad, heeft ondertussen voor Spirit gekozen) de christen-democraten nog altijd buiten de meerderheid. Ook in de rest van Oost-Vlaanderen krijgen de christen-democraten geen voet aan de grond. In het provinciehuis is de socialist Herman Balthazar in 2004 trouwens na negentien jaar vervangen door de liberaal André Denys.
Sinds CD&V weer in de Vlaamse regering zit, heeft de Gentse afdeling het jongste jaar voor het eerst weer een beetje slagkracht gekregen. ‘Maar na zeventien jaar in de oppositie is het heel moeilijk om terug te komen’, luidt het bij CD&V. ‘Ons netwerk in de ambtenarij en in het bedrijfsleven is jaren geleden al opgedroogd. Nu we weer een minister hebben, kunnen we op dossiers wegen en weten de bedrijven ons weer te vinden. Zeker voor dossiers in verband met de haven is het handig om een partijgenoot te zijn van Vlaams minister-president Yves Leterme en minister Kris Peeters, die bevoegd is voor waterbeleid. Voor Gentse dossiers hebben we een open lijn met onze ministers.’ Op de lijn tussen die ministers en de Gentse schepenen zit daarentegen steeds meer ruis. Vandaar wellicht de atypische uithaal van burgemeester Frank Beke op 11 juli. Zijn klacht dat de regering niet genoeg inspanningen doet voor Gent, leek veeleer voor CD&V dan voor het hele Vlaamse niveau bedoeld.
Met een paar excellenties op het Martelaarsplein alleen kan de Gentse CD&V wellicht geen doorbraak forceren. En in de plaatselijke afdeling is het armoe troef. Na al die jaren in de oppositie is de partij niet erg aantrekkelijk voor nieuwe mensen. De fractiebanken worden al jarenlang bevolkt door dezelfde ijverige maar weinig charismatische figuren. De partij zit met de handen in het haar over de keuze van een geschikte lijsttrekker voor de nakende gemeenteraadsverkiezingen. Alleen de parlementsleden Tony Van Parys en ‘zuster’ Monica Van Kerrebroeck hebben nationale uitstraling. Maar de linkervleugel van CD&V lijkt vooralsnog niet geneigd Van Parys nog maar eens de lijst te laten trekken, en een non op de eerste plaats gaat voor de meesten al helemaal te ver. Uit ACW-hoek werd het idee geopperd om Vlaams parlementslid en gemeenschapssenator Etienne Schouppe dan maar van Liedekerke naar Gent over te planten. Maar de voormalige spoorbaas laat zich niet zomaar doen, en heeft ook niets te winnen bij zo’n verhuizing. Ondertussen lijkt het idee van een ge- importeerde lijsttrekker helemaal verlaten, en zal CD&V noodgedwongen met ‘een team’ uitpakken. Dat team zou bestaan uit Van Parys en Van Kerrebroeck, een paar trouwe fractieleden en een handvol nieuwe gezichten. Dat vers bloed moet worden gelokt door middel van package deals: als ze bereid zijn in de Gentse gemeenteraad te zetelen, dan wordt voor hen een carrière uitgestippeld op een hoger politiek niveau.
De grootste partij van Gent zal CD&V op die manier niet snel worden, maar dat is ook niet noodzakelijk voor een plekje in de coalitie. De paarse partijen hebben al afgesproken dat ze na de verkiezingen samen verder besturen. Alleen is de kans groot dat ze een derde partner nodig zullen hebben. De SP.A zal zo goed als zeker lijden onder het vertrek van Frank Beke, die de lijst nog wel duwt maar daarna uit de politiek stapt. Het is onwaarschijnlijk dat de nieuwe lijsttrekker, schepen Daniël Termont, dat verlies met de hulp van Freya Van den Bossche helemaal zal kunnen goedmaken. Bovendien worden de socialisten deze keer geconfronteerd met het lijsttrekkerschap van Groen!-voorzitster Vera Dua, die wel eens een flinke hap uit de meer intellectuele zijde van het SP.A-electoraat zou kunnen nemen. Bij de VLD houden ze dan weer rekening met electoraal verlies door de totale malaise die de partij de afgelopen jaren heeft geteisterd, en met de reputatie van ‘eeuwige tweede’ eerste schepen Sas van Rouveroij, die de lijst trekt. Bovendien moeten de liberalen het doen zonder de onlangs overleden schepen Chantal Claeys en zonder BV-gemeenteraadslid Koen Crucke, die de politiek voor bekeken houdt.
Het zit er dus dik in dat er een derde coalitiepartner nodig zal zijn. Het lijkt op het eerste gezicht logisch om van het Gentse college een afspiegeling te maken van de Vlaamse regering, en dus met CD&V in zee te gaan. Alleen geloven insiders dat vooral Verhofstadt dat maar moeilijk over zijn hart zal krijgen. Het gevaar is dan ook groot dat de christen-democraten snel weer zullen groeien zodra ze in de meerderheid zitten en netwerken kunnen uitbouwen. Maar ook Groen! is niet meteen de natuurlijke vriend van de liberalen, en de ferme weigering van Dua om een kartel met de SP.A aan te gaan, heeft Beke en co de gordijnen ingejaagd.
Over de mogelijke derde meerderheidspartij wordt vandaag, op een jaar voor de stembusgang, al druk gespeculeerd én onderhandeld. En niet alleen op het stadhuis, maar ook in de kantoren van de universiteit, tijdens de bezoeken van de gouverneur, op de business seats van AA Gent en tussen twee stoelen tijdens de federale ministerraad. De as van de macht loopt in Gent nog steeds van het stadhuis via de universiteit en het provinciehuis naar de grote spelers in de Gentse haven. Vele functies zijn met de jaren door andere mensen ingevuld, maar de kleuren en sympathieën bleven min of meer dezelfde. Knack ging op zoek naar de mensen die de touwtjes in handen hebben in Gent. Sommigen hebben directe macht en oefenen die voor de camera’s uit, anderen dicteren hun commando’s vanachter Brusselse bureaus of hebben alleen maar macht omdat ze dingen in beweging kunnen zetten. De lijst met runners-up is nog veel langer. Architect Dirk Bontinck, voorzitter van het hof van beroep Jean-Paul De Graef, de naar Sint-Martens-Latem uitgeweken Vlaamse minister Fientje Moerman (VLD) en Ronald Everaert, algemeen directeur van Telindus en voorzitter van de Oost-Vlaamse Kamer van Koophandel, haalden het nét niet. Dan zijn er ook de heren van stand die op de lijst zouden hebben gestaan als die vijf of tien jaar geleden was opgesteld: de voorzitter van de provincieraad en assisenpleiter Piet Van Eeckhaut, oud-gouverneur Herman Balthazar en voormalig SMAK-intendant Jan Hoet. Maar wellicht zullen de Gentenaars veeleer betreuren dat Walter De Buck, Julien ‘de belleman’ Pauwels en Pierke Pierlala het niet hebben gehaald.
Door Ann Peuteman
