Kirkuk doet Koerden dromen van onafhankelijkheid

De Koerden lijken te profiteren van de chaos in Irak. Het idee van een eigen staat leeft weer op, zeker nu de Koerden de strategische oliestad Kirkuk hebben ingenomen.

Erbil, een warme zomeravond. Een jonge groep Koerden zit bij een tv-scherm dat het WK voetbal uitzendt. Maar de wedstrijd interesseert hen weinig; er woedt een hevige discussie over de toekomst van Koerdistan, de autonome regio in Noord-Irak. ‘Laten we de onafhankelijkheid uitroepen’, zegt Shilan Saidi (33), een documentaire-maakster die zichzelf als nationalistisch bestempelt. ‘Het is genoeg geweest. En zo’n kans krijgen we nooit meer. Wie gaat er wat van zeggen?’

Daags ervoor liepen strijders van de Islamitische Staat in Irak en de Levant (ISIS) zo’n honderd kilometer verderop Mosul onder de voet. Op 12 juni verliet het Iraakse leger ook Kirkuk, de historische hoofdstad van de Koerden. Peshmerga, Koerdische strijdkrachten, namen hun posities over. Inclusief miljoenen euro’s aan achtergebleven materiaal. De inname van Kirkuk is de reden voor het hernieuwde optimisme over de onafhankelijkheid, want de stad herbergt het vierde grootste olieveld van Irak. De inkomsten daarvan zouden een solide financiële basis vormen voor een Koerdische staat.

‘Zonder Kirkuk is een onafhankelijke staat niet mogelijk’, zegt Koerdisch parlementslid Rabun Maaroof. ‘De stad wordt nu al grotendeels door Koerden bestuurd. Vroeg of laat zal ze aan Koerdistan worden teruggegeven, maar wel op een legale en grondwettelijke manier.’ Grondwettelijk zou het lot van Kirkuk en andere omstreden gebieden worden beslecht door een referendum, maar dat wordt al sinds 2007 uitgesteld.

Ook voor zakenman Rebaz Zedbagi is dit hét moment voor onafhankelijkheid. Zedbagi heeft alvast geen angst dat bij een breuk met Irak investeerders zullen vertrekken: ‘De toekomst is rooskleurig, kijk naar hoeveel internationale bedrijven zich hier hebben gevestigd: Exxon, Chevron, Halliburton.’

Oud-parlementslid Mahmoud Othman waarschuwt de Koerden echter dat ze zich niet mogen verkijken. ‘Alle Koerden willen de onafhankelijkheid, maar of ze het kunnen waarmaken, is een andere zaak.’ Othman, die al sinds 1954 voor onafhankelijkheid ijvert, wijst erop dat er internationaal geen draagvlak bestaat voor een Koerdische staat: ‘De VN-Veiligheidsraad, Iran en Turkije willen dat Irak één land blijft. Ze zullen de Koerdische onafhankelijkheid niet erkennen.’

Een sterkere onderhandelingspositie lijkt de enige zekere winst, aldus Wladimir van Wilgenburg, een Koerdistan-expert bij de Amerikaanse Jamestown Foundation. ‘Door de overname van Kirkuk wordt Bagdad nog meer afhankelijk van de Koerden om olie te exporteren.’ Koerdistan heeft namelijk een directe oliepijplijn naar Turkije.

Zie ook ‘De moordende opmars van Isis’, blz. 60

Fernande van Tets

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content