In zijn nieuwste boek roept WikiLeaks-woordvoerder Julian Assange op om de strijd aan te binden met ‘de staat’ en ‘de grote bedrijven’. Een gesprek met een opgejaagde Australiër in de Ecuadoraanse ambassade in Londen.
Tot een tijdje geleden was hij een doodgewone programmeur. Vandaag is hij een van de voornaamste vijanden van de Verenigde Staten: Julian Assange (41). Sinds juli 2010 heeft de door hem opgerichte website WikiLeaks honderdduizenden diplomatieke telegrammen en vertrouwelijke documenten gepubliceerd. Assange leeft daardoor al negen maanden ondergedoken in de Ecuadoraanse ambassade in Londen, uit schrik overgeleverd te worden aan Zweden, waar hij beschuldigd wordt van verkrachting.
In zijn boek Cypherpunks: Freedom and the Future of the Internet roept hij burgers op om zich te verzetten tegen het afkalven van de privacy, die door sociale netwerken en internet te grabbel wordt gegooid voor de grote bedrijven en de overheid. Het boek heeft gereputeerde coauteurs als Jacob Appelbaum, een Amerikaanse specialist in computerbeveiliging; Andy Müller-Maguhn, de Duitse woordvoerder van de hackersgroepering Chaos Computer Club; en de Fransman Jérémie Zimmermann, oprichter van de libertaire burgerrechtengroep La Quadrature du Net.
Bradley Manning, de soldaat die militaire documenten aan WikiLeaks bezorgde, is gearresteerd op beschuldiging van verraad. U zit zelf vast in een ambassade. Hebt u uw oorlog verloren, meneer Assange?
Julian Assange: Nee, we hebben gewonnen. De Amerikanen hebben destijds een heel precieze publieke verklaring over ons afgelegd. Joe Morrow, de openbare aanklager van het Amerikaanse leger, verklaarde in 2010 dat ze alle militaire informatie op WikiLeaks wilden vernietigen en wilden verhinderen dat er nieuwe zou komen. Wel, drie jaar later is er níéts verdwenen. Meer nog, we zijn gewoon doorgegaan. De hele wereld vroeg het ons, en we hebben woord gehouden. De VS hebben over de hele lijn gefaald. Wat Bradley Manning betreft: in de hele Amerikaanse geschiedenis heeft een soldaat nog nooit zo lang in detentie gezeten zonder berecht te worden. Ik denk dat het wel goed komt.
U zit hier geïsoleerd op de Ecuadoraanse ambassade. Hoe slaagt u erin uw activiteiten voort te zetten?
Assange: Dat isolement geeft de nodige problemen, ja. Maar mijn huidige situatie is het resultaat van een strategische keuze. Het geeft me een grote vrijheid om me beter te organiseren en ons gevecht tegen het Amerikaanse ministerie van Defensie te leiden. Ik verdeel mijn tijd tussen mijn werk, mijn teams, mijn organisatie en de zoektocht naar middelen. Ik waak erover dat onze bijdrage aan de geschiedenis hier niet stopt.
De VS houden de druk op de ketel. Vicepresident Joe Biden heeft u al vergeleken met een cyberterrorist.
Assange: Joe Biden en Barack Obama zijn cyberterroristen, niet ik. Zij hebben cyberaanvallen bevolen op de Iraanse nucleaire installaties met Stuxnet, een virus dat ze zelf gefinancierd en ontwikkeld hebben. Met zijn financiële en technologische macht is het National Security Agency het grootste en meest gesofisticeerde instituut ooit, met als enige doel zulke acties op het getouw te zetten.
Hebt u soms spijt van uw actie?
Assange: Nee.
In uw boek waarschuwt u dat de grenzen tussen regeringen en grote bedrijven vervagen. Is de heerschappij van het grote kapitaal een feit?
Assange: Ja. In westerse landen zijn de relaties tussen instellingen, de mensen die er werken en de bedrijven nauw verstrengeld. Soms gaat het zelfs om contractuele en financiële relaties tussen regeringen, staten en privébedrijven via kapitaalparticipaties. Politieke verantwoordelijken krijgen aandelenopties, of ze krijgen een deel van de commissie bij publieke contracten.
Werken de democratische systemen dan niet meer?
Assange: De echte vraag is: hebben er ooit echte democratieën bestaan? Tien jaar geleden is wat dat betreft een interessant fenomeen opgedoken. Met de opkomst van het internet zijn een heleboel artikels verschenen over het gedrag van democratische instellingen en de mensen die er werken. De meeste zijn onmiddellijk weer van het net gehaald. Toen mensen zagen dat wetten misbruikt konden worden, zijn bij veel mensen de ogen opengegaan.
Nochtans zijn het de regimes van Libië en Syrië die hun toevlucht hebben genomen tot technologieën om het internet te controleren en dissidenten te bespioneren. Dat hebben de westerse democratieën nooit gedaan.
Assange: Maar natuurlijk wel! Ze gebruiken die technologieën zeker, maar de mensen weten het gewoon niet. Politici gebruiken een truc. Ze koppelen een complex concept – zoals het controleren van communicatie via internetproviders – aan primaire angsten, het soort angsten dat Jan Modaal begrijpt. Onder het mom van de strijd tegen drugshandel, pedofilie of schending van copyrights leggen politici een wettelijk arsenaal aan dat toelaat om de massa in de gaten te houden. Ze willen de controle behouden en de vrijheden terugschroeven. Omdat ze verkozen zijn, vinden ze dat alles wat ze beslissen met instemming van het volk gebeurt. Dat is toch absurd? Hoe kan die instemming bestaan als geheime diensten en bepaalde bedrijven de bevolking bespioneren?
Waarom hebt u geen gênante feiten over landen als Rusland of China verspreid?
Assange: We hebben al veel documenten over China gepubliceerd. Wereldwijd worden meer dan hon- derd landen genoemd in de WikiLeaksdocumenten, en we zullen het niet nalaten om extra informatie te publiceren zodra we die hebben. We hebben inderdaad minder documenten over Rusland, maar dat komt ook omdat veel organisaties ons daar voor zijn geweest. Bovendien zijn westerse media niet geïnteresseerd in de documenten die we ze aanbieden, zelfs niet als het over de politieke macht in Syrië gaat. Westerse media zijn alleen geïnteresseerd in westerlingen.
U vertegenwoordigt Cypherpunk, een beweging die een algemene code eist voor communicatie tussen particulieren om hun vertrouwelijkheid te beschermen. Wat wilt u daarmee bereiken?
Assange: De beweging bestrijkt verschillende domeinen, zoals de hervorming van het auteursrecht en het delen van informatie. Sinds de jaren negentig willen de Cypherpunks de communicatie tussen privépersonen uit handen van de VS houden. Op dat moment stond de beweging nog maar in haar kinderschoenen en leek ze niet echt belangrijk. Maar vandaag is het internet zodanig met de samenleving verbonden dat het wel haar zenuwstelsel lijkt. En daardoor wordt de beweging nu wél serieus genomen.
Als we u zo bezig horen, zullen de nieuwe technologieën onze publieke vrijheden juist afremmen.
Assange: Maatschappijen die gespecialiseerd zijn in spionage hebben met die nieuwe technologieën hun macht verstevigd. Bepaalde staten zijn erin geslaagd om via transnationale communicatie en mobiele telefonie hun burgers onder controle te houden. Maar daar staat gelukkig ook iets positiefs tegenover. Informatie delen op het internet heeft de politieke opvoeding van zowat iedereen verbeterd. Een jongeman van twintig jaar weet vandaag veel meer dan een leeftijdsgenoot vijftien jaar geleden.
Kijk, aan de ene kant buiten de grootmachten de gegevens over veel minder machtige individuen uit. Aan de andere kant slagen individuen erin informatie van die grootmachten af te nemen om ze op WikiLeaks te zetten. Op die manier hopen we het evenwicht te herstellen. Een wereld die beter geïnformeerd is, kan intelligentere beslissingen nemen.
Heeft die absolute transparantie dan geen negatieve gevolgen voor sommige landen? Tijdens geheime onderhandelingen, bijvoorbeeld?
Assange: Absolute transparantie? U hebt gelijk: er is veel te veel transparantie. Maar niet waar u denkt. De negatieve gevolgen zijn voor de burgers, niet voor de landen. E-mails, chatberichten, telefoongesprekken: al die privé-informatie wordt verzameld door bedrijven die nu al extreem machtig zijn. Er is inderdaad te veel transparantie, maar die transparantie komt de multinationals ten goede, en niet de mensen. De staat heeft maar één verplichting: hij moet transparant zijn. De staat heeft geen rechten. Alleen burgers hebben rechten.
In september stelt u zich kandidaat voor de Senaat in Australië. Is dat een andere manier van strijden?
Assange: Ik ben ervan overtuigd dat ik een goede senator zou zijn en het debat zou kunnen beïnvloeden. Ik voel dat er een enorme wil bestaat om een WikiLeaks-partij te zien ontstaan om de politieke en culturele waarden te verdedigen die op het internet ontstaan zijn. Waarom zou het niet kunnen? Kijk naar het succes van de Piratenpartij in Duitsland. Het is toch bijzonder dat die partij – ondanks haar belachelijke naam – blijft groeien.
Zelfs al raakt u niet verkozen, u speelt al in twee films de hoofdrol.
Assange: Klopt. In Australië is een van de twee al uitgekomen. Er zijn ook drie tv-films in de maak, maar we hebben ons nooit met die producties ingelaten.
Zou u dat willen?
Assange: (lange stilte) Nee. We hebben wel geprobeerd om bepaalde scenario’s te beïnvloeden. We hebben verschillende versies van het scenario in handen gehad van de film die Dreamworks voorbereidt. De film begint met een scène in een door Shababraketten omringd nucleair complex in Iran, waar de Verenigde Staten een mol hebben wiens naam onthuld wordt door WikiLeaks. Daardoor moet die bron het land verlaten en sluit hij zich aan bij een Iraakse rebellenbeweging. Die twee verhalen zijn volledig onwaar. Mag ik opmerken dat Dreamworks in handen is van Steven Spielberg? Als lid van het Amerikaanse establishment heeft die man er een missie van gemaakt om vijanden van Amerika het koste wat het wil aan te vallen.
© L’EXPRESS
‘De staat heeft maar één verplichting: hij moet transparant zijn. De staat heeft geen rechten. Alleen burgers hebben rechten.’
