Griekenland in de eurozone houden mag niet ten koste gaan van andere lidstaten, zegt eurocommissaris voor Economische en Monetaire Zaken Pierre Moscovici. ‘De Griekse regering moet niet alleen denken aan haar eigen kiezers, maar ook aan die in andere EU-lidstaten.’

De Franse eurocommissaris lijkt niet meteen de meest geloofwaardige figuur om de stabiliteitscriteria van de Europese Unie te doen respecteren. Destijds liet hij als minister van Financiën het Franse begrotingstekort boven de toegestane drie procent van het bruto binnenlands product (bbp) stijgen.

MOSCOVICI: ‘Tussen 2012, toen ik aantrad als minister van Financiën, en 2013, deed Frankrijk zijn begrotingstekort van 5 procent dalen tot 4,1 procent, ondanks een moeilijke economische situatie. Maar ik zit hier niet voor u als de Franse minister van Financiën, maar als eurocommissaris voor Economische en Monetaire Zaken. In deze functie verdedig ik de belangen van de Europese Unie. Ik neem beslissingen die de hele Commissie moet goedkeuren en die op vaste regels steunen. Mijn politieke verleden speelt daarbij geen rol.’

In de onderhandelingen met Griekenland toonde u zich nogal toegeeflijk, hoewel de lidstaten moeten instaan voor het geleende geld. Waarom?

PIERRE MOSCOVICI: We zijn het er in Europa allemaal over eens dat een Grexit een catastrofe zou zijn – voor de Griekse economie en voor de hele eurozone. Wanneer een land de monetaire unie verlaat, zullen de markten zich onmiddellijk afvragen welk land daarna aan de beurt is, en dat zou het begin van het einde kunnen zijn.

Als u de dingen zo apocalyptisch ziet, kunnen de Grieken almaar nieuwe eisen stellen omdat de eurozone er zonder hen nog veel slechter aan toe zou zijn.

MOSCOVICI: Lees het akkoord dat we met Athene sloten er eens goed op na. De Griekse regering erkent uitdrukkelijk de controle door instellingen als de Commissie, de Europese Centrale Bank en het Internationaal Monetair Fonds. En ze verbindt zich, behalve tot verdere hervormingen, ook tot het jaarlijks realiseren van een primair overschot, om zo haar schulden geleidelijk af te bouwen. Klinkt dat als een succesvolle chantage door de Grieken?

Maar in de EU is al sprake van een derde hulppakket voor Griekenland, voor een bedrag van zowat twintig miljard euro.

MOSCOVICI: Voor we het daarover hebben, moeten we eerst de controle van het lopende hulpprogramma afsluiten, om de middelen daaruit te kunnen vrijgeven.

Lidstaten als Spanje, Portugal of Ierland, die harde hervormingen moesten doorvoeren, verzetten zich tegen bijkomende hulp aan Griekenland.

MOSCOVICI: Ik kan de frustratie van die landen goed begrijpen. In de eurogroep maakten achttien ministers van Financiën de heer Varoufakis (de Griekse minister van Financiën, nvdr) duidelijk dat de Griekse regering niet alleen moet denken aan haar eigen kiezers, maar ook aan die in andere EU-lidstaten. De minister van Financiën van een Baltische staat wees erop dat Griekenland zijn minimumlonen met twintig procent wil verhogen, terwijl die bij hem maar half zo hoog zijn. Die mensen kun je moeilijk aan het verstand brengen dat ze daarvoor moeten betalen.

Misschien komt de frustratie ook doordat de Griekse regering de zaken op de spits drijft met almaar nieuwe eisen. Minister van Financiën Varoufakis eiste kort na het akkoord opnieuw een schuldvermindering.

MOSCOVICI: Ik vind het veel belangrijker dat Varoufakis in een officiële brief aan de eurogroep de controle door de instituties heeft erkend. Dat telt veel meer dan elk interview dat hij geeft.

Bent u even optimistisch over de lijst van hervormingen die Athene heeft voorgelegd? Het lijkt er sterk op dat de Griekse regeringen altijd opnieuw beloftes doen die ze niet houden.

MOSCOVICI: Dat is overdreven. Er is onvoldoende gebeurd, dat is waar. Maar om precies daarin verandering te brengen, moeten we samenwerken met de Griekse regering. Wat is het alternatief?

Hoe zou een alternatief er dan uit kunnen zien, als een Griekse exit uit de eurozone volgens u toch geen optie is?

MOSCOVICI: We mogen niet vergeten dat een Grexit ook voor ons ernstige gevolgen zou hebben. Maar ik ben er zeker van dat we het land in de eurozone kunnen houden, en tegelijk kunnen vasthouden aan een omvattend hervormingsprogramma.

Griekenland is niet het enige zorgenkind van de eurozone. Frankrijk schendt het stabiliteitspact al zeven jaar. Waarom besliste de Commissie om Parijs nog eens twee jaar de tijd te geven om het begrotingstekort terug te dringen tot drie procent van het bruto binnenlands product?

MOSCOVICI: We blijven Frankrijk onder druk zetten. De regering moet haar begrotingstekort nog dit jaar duidelijk terugschroeven en bovendien tal van structuurhervormingen realiseren. We hebben helemaal geen vrijgeleide uitgereikt.

In uw memorie van toelichting sloot u miljardenstraffen zo goed als uit. U omschreef sancties als een ‘collectief falen’.

MOSCOVICI: Dat is ook zo. We willen de eurolidstaten overreden om beter te worden door hervormingen. Dat moet Frankrijk nu precies doen. Als we gewoon sancties uitdelen, dan heeft dat soort overreding gefaald.

Een van de lessen van de eurocrisis was toch dat men inbreuken tegen de regels desnoods hard moet bestraffen, omdat de lidstaten zich anders niet houden aan de gemeenschappelijke afspraken?

MOSCOVICI: Frankrijk boekte in de afgelopen twee jaar onmiskenbaar vooruitgang en wij verlangen nu voor de jaren die komen heel wat verdere stappen. Dat is veel doeltreffender dan sancties.

Hoe rechtvaardigt u zulk optimisme? Zelfs gematigde hervormingen kreeg de Franse premier Manuel Valls onlangs slechts per decreet door het parlement.

MOSCOVICI: Deze Franse regering heeft eindelijk de moed om te hervormen. Moeten we haar uitgerekend nu geen nieuw vertrouwen schenken? Ook de Duitse bondskanselier sprak lovend over de ‘indrukwekkende hervormingsagenda’ van de regering in Parijs.

Uw Duitse collega in de Commissie, Günther Oettinger, zegt dat Frankrijk er slechts met ‘creatief boekhouden’ kan komen.

MOSCOVICI: Dat soort woordkeuze vind ik ongepast. Als de Fransen Duitsland openlijk bekritiseren, haak ik af, zoals ik het omgekeerd niet kan waarderen als de Duitsers dat tegenover Frankrijk doen. Is er geen vertrouwen tussen Frankrijk en Duitsland, dan heeft Europa gewoon geen toekomst.

Aan het hoofd van de verkiezingscampagne van François Hollande hakte u anders openlijk in op de besparingspolitiek van Merkel.

MOSCOVICI: President Hollande en ikzelf lieten er nooit twijfel over bestaan dat Frankrijk en Duitsland moeten samenwerken. Maar het is juist dat Duitsland eveneens aan een hervorming toe is. Frankrijk moet competitiever worden en zijn handelstekort afbouwen. De Bondsrepubliek anderzijds kreeg van Brussel de aanbeveling om meer te doen op het vlak van investeringen. Dat is in het belang van Duitsland en in het belang van de stabiliteit in de eurozone.

© Der Spiegel

‘Een minister van een Baltische staat wees erop dat Griekenland zijn minimumlonen met twintig procent wil verhogen, terwijl die bij hem maar half zo hoog zijn.’