Dies irae

Om te begrijpen waarom de preformateur (plots?) zijn geduld verloor, moeten we even recapituleren.

De duizend (volgens de VRT) of vijfhonderd (volgens La Libre Belgique) IJzerbedevaarders hoopten misschien dat België op zondag, 29 augustus 2010, zijn dies irae zou beleven. Luttele uren na het ‘dramatische’ afspringen van de preformatiegesprekken zou Jan Peumans, de Eerste Burger van Vlaanderen, de natie toespreken op heilige AVV/VVK-grond.. Zou de Vlaamse beweging eindelijk haar gram halen? Zou Peumans de onafhankelijkheid van Vlaanderen uitroepen? Niet dus.

De N-VA dreef de zaak nooit op de spits. Bart De Wever was zelfs verrast dat Di Rupo zo snel naar de hulplijn van Laken greep. Om te begrijpen waarom de preformateur (plots?) zijn geduld verloor, moeten we even recapituleren.

In het ‘herenakkoord’ dat hij na de verkiezingen met Di Rupo sloot, verkreeg De Wever een (bijna) zuivere splitsing van B-H-V in ruil voor geld voor Brussel. Hij repte niet meer over ‘confederalisme’ of het statuut van Brussel en zou ook zwijgen over de financieringswet. De Wever ging akkoord, op voorwaarde dat Vlaanderen op cruciale domeinen een eigen beleid kon voeren. Er werden bevoegdheidsoverdrachten gevonden in de gezondheidszorg, werkgelegenheid, justitie en (vooral) de kinderbijslag.

De onderhandelingen ontspoorden toen Wouter Beke (CD&V) toch de financieringswet aankaartte. De Wever besloot om het herenakkoord met Di Rupo te schenden. De preformateur was woedend en ging uithuilen bij de koning. Daarna werden 12 principes op papier gezet waaraan de nieuwe financieringswet moest voldoen. De Wever krijgt zijn ‘responsabilisering’ (lees: er blijft meer Vlaams geld in Vlaamse zakken) en de Franstaligen krijgen hun ‘solidariteit’ (lees: minstens even veel federaal/Vlaams geld naar Wallonië en Brussel). Had het ‘Vlaams front’ zijn slag thuisgehaald?

Welk Vlaams front? Groen! en SP.A willen misschien wel een nieuwe financieringswet, ze willen vooral de federale staat versterken om de financiering van de sociale zekerheid veilig te stellen (een derde komt nu al uit de staatskas). De N-VA zou liever (grote delen van) die sociale zekerheid overhevelen en die zelf financieren vanuit Vlaanderen. CD&V lijkt wel aan N-VA vastgeklonken.

De Wever biechtte zondagnacht zijn dilemma op aan zijn Vlaamse collega’s. De staatshervorming zuigt 15 miljard uit de federale kas. Brussel krijgt 500 miljoen. Het federale tekort van 25 miljard euro kan alleen gedicht worden als de regio’s meehelpen. De Franse gemeenschap, het Waalse en Brussels Gewest gaan dat niet kunnen, waarna Vlaanderen ook zal passen. De federale regering zal de belastingen verhogen en de hardwerkende Vlaamse middenklasse (lees: het N-VA-electoraat) zal dat moeten betalen. ‘De regering is belangrijk, maar mijn partij is belangrijker’, liet hij zich ontvallen. Eiste hij daarom de splitsing van de personenbelasting? Om een federale belastingsverhoging te temperen met een Vlaamse belastingsverlaging?

De communautaire discussie verbergt een klassiek links-rechtsdebat. Het bewijs daarvan werd maandagavond geleverd toen De Wever het gesprek met Di Rupo over de financieringswet aanvaardde, maar niet uitsloot dat er met andere dan de huidige zeven partijen zou worden voort gepraat. Een gat van 25 miljard dichtfietsen doet De Wever liever met Open VLD in de regering dan met de socialisten. Caroline Gennez zal haar kritiek op N-VA de komende dagen cash betalen. Wouter Van Besien maakte zich sowieso al weinig illusies over eventuele regeringsdeelname.

Heist Di Rupo dan ook de MR aan boord? In de hoop dat die het FDF loslaat en dat de cdH inschikkerlijker wordt in het B-H-V-dossier? Afwachten.

Di Rupo probeert de N-VA met grof geschut uit de loopgraven te krijgen. Hij spreekt dreigende taal: wie een akkoord tegenhoudt, levert België over aan de speculanten (Griekenland!). Brussel heeft nu geld nodig omdat de ratingbureaus nu al twijfelen aan de kredietwaardigheid van het gewest. Dan toch een dies irae? De toorn van de financiële markten in plaats van de IJzertoren.

De preformateur zoekt steun bij het Hof en de (Belgische) sociale partners. De vraag om vakbonden en werkgevers te betrekken bij de gesprekken is erg doorzichtig. Is het toeval dat VBO-voorzitter Thomas Leysen vorige week discreet bij de koning langsging om hem een kant en klare financieringswet te komen presenteren? Eentje die opgesteld is met hulp van de banken. Jean-Luc Dehaene lachte zondag wel erg geheimzinnig op het Zomerweekend van Groen! in Nieuwpoort?

Wie denkt dat de N-VA zich onder druk zal laten zetten door het Belgische establishment, speelt met vuur. Het is de enige partij rond de onderhandelingstafel die wél een plan-B heeft. De Wever mag wel hopen dat er – naast de 500 of 1000 IJzerbedevaarders- nog een paar Vlamingen zijn die hem op 13 juli voor dit plan B hun stem hebben gegeven.

Karl van den Broeck