10 onopgeloste mysteries van het lichaam

Waarom moeten sommige mensen niezen wanneer ze naar de zon kijken? En waarom is slechts 10 procent van de mensheid linkshandig? Zelfs wetenschappers hebben het gissen naar de antwoorden op deze 10 mysteries van het menselijke lichaam.

Waarom is slechts 10 tot 15 procent van de mensen linkshandig?

Linkshandige mensen zijn in de minderheid en werden in het verleden zelfs bespot en geassocieerd met hekserij en de duivel. Die tijden zijn gelukkig voorbij, maar een verklaring voor dit mysterie is er weliswaar nog steeds niet. Linkshandigheid zou ontstaan zijn door een zekere graad van competitie in de samenleving, zo blijkt uit een studie uit 2012 in The Journal of the Royal Society Interface. Als er geen competitie zou bestaan, zou de volledige samenleving rechtshandig zijn, zegt het onderzoek. Dat verklaart dus waarom zoveel topsporters linkshandig zijn.

De waarheid is dat we wellicht nooit helemaal zullen weten welke gebeurtenissen hebben geleid tot een significante voorkeur bij de mensensoort voor de rechterhelft van het lichaam.

Waarom hebben zwangere vrouwen een verbeterde reukzin?

Terwijl wetenschappers het er over eens zijn dat het fenomeen bestaat, vinden ze geen consensus over waarom zwangere vrouwen beter kunnen ruiken. De meest aanvaardbare reden is de stijgende hoeveelheid oestrogeen, maar ook ochtendmisselijkheid zou een oorzaak kunnen zijn. Volgens nog anderen is het belangrijk dat zwangere vrouwen giftige stoffen in voeding of in hun omgeving kunnen onderscheiden om ze zo te kunnen vermijden.

Waarom niezen we als we naar sterk licht kijken?

Zo’n 35 procent van de bevolking moet niezen bij het zien van sterk licht. Vandaar de uitspraak dat je naar de zon moet kijken, als je het niezen wil versnellen. Het is inderdaad zo dat de intensiteit of flikkering van licht niezen kan uitlokken, maar niemand weet precies waarom.

Het fenomeen is sinds 1954 officieel bekend als de licht-nies-reflex of het ACHOO-syndroom (Autosomal Dominant Compelling Helio-Ophthalmic Outburs), maar omdat het verschijnsel niet als een aandoening gezien wordt, is er nog maar weinig onderzoek naar gebeurd.

Het komt mogelijk voort uit kruisende signalen in de bedrading van het brein. Wetenschappers vermoeden dat een intense activatie van de gezichtszenuw, wanneer je bijvoorbeeld in sterk zonlicht stapt, kan overlopen naar de nabijgelegen nervus trigeminus, waardoor een tinteling in de neus ontstaat met een niesreflex als gevolg.

Waarom dromen we?

Wetenschappers zijn er nog steeds niet uit waarom we dromen en hoe we dromen. We weten wel dat zowat iedereen het doet, maar de frequentie en de mogelijkheid tot het herinneren van de dromen verschilt van persoon tot persoon. Aangenomen wordt dat dromen onze indrukken van de voorbije dag ordenen. Het zou ons ook helpen bij het verwerken van een trauma en zelfs de toekomst kunnen voorspellen.

Waarom geeuwen we?

Door de aard van de daad lijkt het logisch dat we geeuwen om meer zuurstof binnen te krijgen en het teveel aan koolstofdioxide te verwijderen, maar uit nieuw onderzoek blijkt dat we het eerder doen om onze hersenen af te koelen. Gapen zou ook een soort van antislaapsignaal zijn. Het is een mechanisme dat de spierspanning doet toenemen. De mogelijke reden waarom we geeuwen als iemand anders het doet issociale binding, waardoor het meer voorkomt onder familieleden. Uit eenstudieblijkt trouwens dat vrouwen meer geeuwen wanneer anderen dat doen omdat ze een groter gevoel van empathie hebben.

Waarom blozen we?

Wanneer we ons schamen, gaat ons hart sneller slaan en worden onze wangen rood en voelen ze warm aan. Dat komt omdat ons lichaam adrenaline vrijgeeft en zichzelf klaarmaakt om te vechten of om weg te lopen. Maar waarom dat gebeurt als reactie op schaamte (doorgaans geen situatie die adrenaline vereist, ook al zouden we van pure schaamte wel willen weglopen), is voor wetenschappers een raadsel.

Waarom hebben we een déjà vu?

Minstens 60 procent van de mensen heeft al ooit een déjà vu gehad. Er bestaat echter weinig wetenschappelijk onderzoek over hoe en waarom het gebeurt omdat het nu eenmaal moeilijk te bestuderen valt. Lang werd aangenomen dat een déjà vu de creatie van een valse herinnering is. Andere meer zweverige verklaringen spreken over herinneringen uit een vorig leven. Wetenschappers van de universiteit van St Andrews in het Verenigd Koninkrijk denken een andere reden te hebben gevonden waarom we soms het gevoel hebben dat de geschiedenis zich herhaalt. Ze ontdekten dat een déjà vu ontstaat wanneer het brein een fact checkinguitvoert bij zichzelf. Er gebeurt daarbij een conflict in de hersenen wanneer ze opmerken dat de realiteit en de herinnering niet overeenstemmen. Déjà vu’s zijn dus een signaal dat het geheugen goed werkt. Naarmate we ouder worden, krijgen we er om die laatste reden minder van.

Waarom beweegt ons lichaam op muziek?

Muziek heeft een ontegensprekelijk effect op ons lichaam. Het kan ons gelukkig maken, ons motiveren of ons neerslachtig laten voelen. Dansen is een zeldzaamheid in het dierenrijk, het is een eigenschap die enkel gedeeld wordt door de mens, kaketoes en papegaaien (en nog enkele andere vogelsoorten), niet toevallig allemaal wezens die geluiden kunnen immiteren en aanleren. Daaromconcluderen wetenschappers dat dansen een nevenproduct is van de link tussen het auditieve en motorieke deel van onze hersenen.

Maar wat is het nut van dansen eigenlijk? Dansen was wellicht voor onze voorouders een hulpmiddel om te overleven. Het hielp hen om banden te smeden en om te communiceren, en dus ook om zich voort te planten. Zij die zich ritmisch en gecoördineerd konden bewegen hadden een evolutionair voordeel. Goede dansers werden beschouwd als de betere partners. Hun lichamen zijn immers meer symmetrisch en symmetrie staat dan weer gelijk aan goede genen.

Waarom zijn we voortdurend op zoek naar dingen?

‘Waar liggen mijn sleutels?’ Het is een vraag die we ons vaker stellen dan ons lief is.Ons natuurlijke zoekmechanisme is schijnbaar niet zo efficiënt. Hoe komt dat? Volgens wetenschappers slaagt de mens er niet in om op die plaatsen te zoeken die de meeste informatie bieden, zoals rommelige bureaus, onder het hoopje kleren op de grond, in rommelige lades of op de met koffiekoppen gevulde keukentafel. Wellicht is de mens niet gemotiveerd genoeg of te vaak afgeleid, denken de wetenschappers.

Waarom hebben we vingerafdrukken?

Onze vingertoppen ontwikkelen zich in de baarmoeder en zijn zeer nuttig om ons te identificeren. Geen enkele vingertop is immers dezelfde, ook niet bij een tweeling. Maar wellicht had de natuur iets anders in gedachten dan ons vrij te pleiten van een mogelijke misdaad toen ze ons vingerafdrukken gaf.

Het lijkt er op dat vingerafdrukken ook een andere functie moeten hebben. Alleen zijn wetenschappers er nog niet uit welke die dan is.

Een van de mogelijkheden zou kunnen zijn dat het onze grip op de dingen verbetert door de wrijving te verhogen. Maar dat werd in een Britse studie uit 2009 weerlegd. De afdrukken op onze vingers zorgen er namelijk voor dat de wrijving tussen huid en oppervlak net vermindert. Door de vele kloven is er immers een derde minder contactgebied met het oppervlak dan bij een gladde huid. Dat is ook misschien de reden waarom we minder blaren krijgen op de onderkant van onze voeten of op onze vingertoppen.

Als ze dan niet helpen bij de grip, verbeteren vingerafdrukken dan misschien de tastzin? Franse wetenschappers ontdekten via een mechanische hand uitgerust met tactiele sensoren dat vingeafdrukachtige randen de gevoeligheid van de hand deden stijgen.

Een andere mogelijke functie van vingerafdrukken is dat ze water van onze handen helpen verwijderen zodat we een beter grip hebben op natte ondergronden, een beetje zoals de groeven in autobanden. Eenzelfde verklaring geldt voor het feit dat we verrimpelde vingers krijgen als we te lang in bad zitten.