In duistere tijden

Anthony McCarten

Hoe Churchill de Britten van de afgrond redde

Uitgeverij Unieboek/Het Spectrum, Houten 2018 288 blz., ? 15 ISBN 978 90 003 5956 1

Er zijn boeken die de lezer meer dan ooit doen beseffen dat de geschiedenis totaal anders had kunnen verlopen als een bepaalde gebeurtenis zich niet of anders had voorgedaan of een bepaalde persoon andere keuzes had gemaakt. Dit is zo’n boek, waarin één van de meest cruciale episoden uit de 20ste eeuw van dag tot dag wordt geanalyseerd. Het betreft de periode tussen 10 mei, de dag waarop de tot aftreden gedwongen Britse premier Neville Chamberlain vervangen werd door Winston Churchill, de dag ook waarop het Duitse leger Nederland, België, Luxemburg en Frankrijk binnenviel, en 4 juni, de dag waarop de evacuatie van ongeveer 363.500 Britse en Franse soldaten van de stranden van Duinkerken, tegen alle verwachtingen in, succesrijk werd voltooid. Op diezelfde 4de juni hield Churchill, als geen ander geschoold in de retorica, in het Lagerhuis een gloedvolle rede waarin hij het Britse volk voorhield dat een land dat vechtend ten onder gaat, weer opstaat, maar een land dat zich gedwee overgeeft reddeloos verloren is en dat daarom het Verenigd Koninkrijk de plicht had ‘Herr Hitler’ tot elke prijs te weerstaan.

In duistere tijden

De afloop is bekend. De woorden van Churchill overtuigden het Britse volk, dat zich massaal achter hem schaarde, zodat het na vijf jaren van ‘bloed, zweet en tranen’ Churchill de overwinning kon opeisen. Maar wat een geluk heeft hij gehad, die eerste dagen van zijn premierschap! Hoe anders had het kunnen gaan als niet hij, maar Lord Halifax, minister van Buitenlandse Zaken, op 10 mei tot premier was gekozen, want bijna iedereen wilde hem, maar hij zelf niet; als op 26 mei het kabinet niet zijn vertrouwen in Churchill had uitgesproken, omdat hij anders had moeten aftreden en de ‘duiven’ Halifax en Chamberlain waarschijnlijk de leiding hadden overgenomen, die daarna ongetwijfeld vredesonderhandelingen met Hitler en Mussolini zouden hebben aangeknoopt; als Hitler niet op 24 mei zijn troepen bevel had gegeven halt te houden bij Duinkerken en deze stad niet te omsingelen – McCarten vermeldt dit niet – waardoor het Britse Expeditieleger kon ontsnappen. Dan zou de geschiedenis geheel anders zijn verlopen, want, McCarten is daar bijna zeker van, dan zou de ‘havik’ Churchill waarschijnlijk Hitler en Mussolini hebben opgebeld of er gepraat kon worden. Kortom, een fascinerend boek, lees het en ga dan naar de verfilming ervan, Darkest Hour.

Partner Content