Pedro De Bruyckere

‘Onderwijs is niet zo eenvoudig als goeroes willen doen geloven’

Pedro De Bruyckere Pedagoog en onderzoeker.

‘In veel Amerikaanse handboeken in de lerarenopleiding staan weinig referenties naar wetenschappelijk gebaseerde strategieën’, schrijft Pedro De Bruyckere. Hoe komt dat?

Vorig jaar in februari publiceerde de Amerikaanse National Council on Teacher Quality een vernietigend rapport over de handboeken die in de Verenigde Staten gebruikt worden in de lerarenopleiding. De onderzoekers namen zes inzichten over leren waarover nauwelijks nog discussie bestaat en die makkelijk in te voeren zijn, en keken vervolgens na of deze in de handboeken stonden en hoeveel aandacht er aan besteed werd. Het resultaat? De onderzoekers vonden onthutsend weinige referenties naar wetenschappelijk gebaseerde strategieën. Maar nog erger: de meeste leraren in opleiding werden ‘bedolven onder pagina’s tekst over doceerstrategieën en klasmanagement met weinig tot geen wetenschappelijke basis’.

Nu hebben twee masterstudenten van de Nederlandse Open Universiteit dit onderzoek in Vlaanderen en Nederland gerepliceerd, waarbij ze slechts twee van de zes inzichten nakeken, maar de resultaten zijn niet veel anders. Als iemand die de voorbije jaren veel heeft geschreven over hardnekkige mythes in onderwijs, is het gissen naar het waarom.

Eenvoudig modelletje

Ik zie enkele mogelijke verklaringen. Er is de trage verspreiding van wetenschappelijke inzichten naar de werkvloer. Zo is de theorie van meervoudige intelligenties zeer populair in onderwijs. Nochtans is deze theorie nauwelijks onderbouwd en compleet verouderd. Voor alle duidelijkheid: dat zeg ik niet, maar schreef vorig jaar Howard Gardner, de bedenker van de theorie zelf. De voorbije 20 jaar heeft hij er trouwens herhaaldelijk op gewezen dat hoe zijn theorie vaak gebruikt wordt in het onderwijs helemaal niet strookt met wat hij oorspronkelijk schreef en volgens hem vaak zeker niet effectief kan zijn.

Zo komen we bij een tweede mogelijke verklaring. De verbastering van de oorspronkelijke theorie maakt het een handig, eenvoudig modelletje die je zo makkelijk kan aanleren en doorvoeren. Maar onderwijs is niet zo eenvoudig als goeroes willen doen geloven.

Een laatste verklaring die ik zie is dat in onderwijs wetenschappelijke inzichten kunnen botsen met ideologie. Een van de methodes waarvan we al zeer lang weten dat ze zeer effectief is, is gespreide herhaling. Maar herhaling wordt al snel als ouderwets en negatief ervaren niet passend in een kindgecentreerde visie.

Leren en welbevinden zijn geen synoniemen

In Vlaanderen en daarbuiten leeft nog zo ook nog vaak de idee dat welbevinden een cruciale voorwaarde is voor leren. Maar leren en welbevinden zijn geen synoniemen. Je kan je fantastisch voelen en nauwelijks iets leren en je kan je rot voelen en toch leren. Leren kan trouwens ook voor welbevinden zorgen. Nu niemand kan er op tegen zijn dat een kind zich goed voelt en een kind dat zich niet goed voelt, leert misschien wel maar haakt af. Maar weet dat games vaak aantrekkelijk zijn omdat ze frustrerend leuk zijn met na de uitdaging de beloning van iets extra te kunnen. In het beste geval komen welbevinden en leren samen voor.

In het buitenland – onder andere in de Angelsaksische wereld – woeden momenteel discussies waarbij ‘evidence based education’ – onderwijs op basis van wetenschappelijke inzichten – door sommige als gewoon een andere ideologie wordt weggezet. Het zal je verbazen, maar ik vind wel degelijk dat dit gevaar bestaat als methodes tot bijna mechanische recepten herleid worden. En ook: onderwijs is meer dan leren, het is ook vormen, het is ook opvoeden. Het is dus ook pedagogiek en zelfs altijd ook ideologie.

Maar dat ontslaat ons niet van ‘evidence-informed’ te zijn, als leerkracht en lerarenopleider op de hoogte te zijn van wat wanneer werkt en wanneer niet en waarom en dit toepasssen in je eigen specifieke situatie. En als daarbij bepaalde inzichten haaks staan op wat we denken dat goed is, dan doet dat pijn. Maar tegelijk daagt het uit om verder te kijken en zo zelf ook blijvend te leren.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content