“Waarom zou een seculiere islam onmogelijk zijn?”

“Fundamentalisten moet je niet willen apaiseren”, zegt de Nederlandse hoogleraar rechtswetenschap Paul Cliteur. “Dat werkt niet, en het is bovendien aanmatigend tegenover alle niet-fundamentalisten.”

“Fundamentalisten moet je niet willen apaiseren”, zegt de Nederlandse hoogleraar rechtswetenschap Paul Cliteur. “Dat werkt niet, en het is bovendien aanmatigend tegenover alle niet-fundamentalisten.”

Knack: U schrijft dat er ‘op het terrein van de vrijheid om godsdienstige symbolen te kritiseren de laatste tijd vele (en vaak verregaande) concessies zijn gedaan aan terroristen’. Welke dan?

Cliteur: Om een heel recente te noemen: de president van de VS heeft de opperbevelhebber van de troepen in Afghanistan, generaal Petraeus, gesteund in diens oproep tot een gekke Amerikaanse dominee die op 11 september 200 korans wilde gaan verbranden om dat niet te doen. Het bedenkelijke is dat hij dat uit veiligheidsoverwegingen heeft gedaan, want Petraeus zei tegen die dominee: ‘Als je dat doet, dan kan ik de veiligheid van onze jongens niet meer garanderen.’

Daar zou hij best wel eens gelijk in kunnen hebben – heel verstandig toch, van Petraeus, om te proberen die dominee op andere gedachten te brengen?

Cliteur: Van zijn standpunt uit gezien, zeker. Maar waar het hier eigenlijk om gaat, is dat er nu door de VS, in de persoon van de president, die dus achter Petraeus ging staan, een oproep is gedaan aan een dominee van een handvol leden tellende sekte, om iets niet te doen wat religieuze geweldplegers onwelgevallig is, terwijl de vrijheid om dat wél te doen gegarandeerd wordt door de Amerikaanse grondwet – want boeken verbranden, en trouwens ook vlaggen verbranden, dat mág dus in de VS. Dit is erg verontrustend. Barack Obama had de gelegenheid moeten aangrijpen om een vlammend pleidooi te houden voor de vrijheidsidealen die in de Amerikaanse constitutie besloten liggen. Dat heeft hij totaal niet gedaan. Dan zend je dus, vind ik, een signaal uit naar de geweldplegers van deze wereld dat zij de grenzen bepalen van de vrijheden die in het Westen gelden. En als je dát doet, dan kun je misschien ook maar beter zeggen: stop dan ook maar met die interventie in Afghanistan en in Irak, want het gevolg ervan is dat de Amerikaanse constitutie in haar werking wordt beperkt. En dat je de facto de geweldplegers juist aanmoedigt in plaats van dat je ze apaiseert. Dat is toch een heel treurige conclusie.

U pleit, als niet-gelovige, voor een religieus neutrale, seculiere maatschappelijke ordening. In dat verband laat u zich ook optimistisch uit over de mogelijkheden van een seculiere islam. Waar vindt u redenen voor dat optimisme?

Cliteur: Bij mensen als Bassam Tibi bijvoorbeeld, de Duitse politicoloog en cultuurfilosoof van Syrische afkomst, die als moslim erg tégen het islamisme is. Onze overheden zouden juist met zulke mensen moeten samenwerken. Door een soort van multiculturalistische verdwazing hebben ze dat nog steeds niet ingezien, maar daar moet het wel naartoe, en ik denk ook wel dat dat gaat gebeuren. En dan hebben we het dus over een islam zónder sharia, een islam die zich ondergeschikt verklaart aan de democratische rechtsorde, een islam die ervan uitgaat dat de moderne mensenrechten boven voorschriften van meer dan 1300 jaar geleden gaan. Iets vergelijkbaars is mogelijk gebleken met het jodendom en het christendom, en ik zie niet a priori dat het onmogelijk zou zijn met de islam.

(HJA)

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content