‘Stress voor vakantieopvang: er is een grens aan de wendbaarheid van werk­nemers met schoolgaande kinderen’

Vakantieopvang zoeken, kan eenvoudiger, maar daarvoor zijn structurele maatregelen nodig, zegt Lutgard Vrints van de Gezinsbond.

Vandaag, op de internationale Dag van het Gezin, maakt de Gezinsbond de resultaten van zijn bevraging bij ouders met schoolgaande kinderen bekend. We vroegen aan zo’n 1.400 Vlaamse en Brusselse ouders met minstens één kind tussen de 2,5 jaar en 14 jaar hoe zij de regeling van de vakantieopvang ervaren. Deze ochtend, luisterde Vlaams minister van het Gezin Vandeurzen naar de verhalen van gezinnen en naar onze voorstellen tot verbetering. Tegelijkertijd lanceerden we een online game: de Gezinsbond opvangrace, waarin je aan den lijve kan ervaren hoe moeilijk vakantieopvang regelen, is.

Stress voor mama

9 op de 10 ouders doet regelmatig beroep op vakantieopvang. Bij 7 op 10 veroorzaakt dat heel wat stress. Het geregel gebeurt in vele gevallen al een half jaar van tevoren. Dat is vooral een probleem voor mensen die hun werkuren nog niet kennen. En misschien niet verrassend, maar toch goed om nog eens te herhalen: het zijn vooral de moeders die de zoektocht naar vakantieopvang op zich nemen. Nu Moederdag net voorbij is, mag die voor de buitenwereld vaak onzichtbare én stresserende taak toch nog eens benadrukt worden.

Top vijf van frustraties

Minder dan één op vier ouders is echt tevreden over zijn oplossing om de vakanties te overbruggen. De top vijf van frustraties: onzekerheid over een plaats, te krappe openingsuren, te hoge prijzen, weinig flexibiliteit bij de aanbieders en te weinig kwaliteit. 98 % van de bevraagde ouders gaat voor de zomervakantie op zoek naar opvang voor zijn kinderen. In de paasvakantie is dat 85%. De nood aan opvang is duidelijk het laagst in de kerstvakantie (56 %), omdat veel bedrijven en organisaties in die periode hun deuren sluiten.

Zonder de grootouders lukt het vaak niet

Liefst 83 % van de bevraagde ouders zegt in de vakantieperiodes minstens af en toe de kinderen toe te vertrouwen aan hun grootouders. Een op de vier doet ook een beroep op andere familieleden; een op de vijf op vrienden, kennissen en buren. Uit eerder onderzoek blijkt dat de meeste grootouders hun kleinkinderen met veel plezier opvangen, maar dat ze zich grote zorgen maken over het feit of dat in de toekomst wel mogelijk blijft, nu we met zijn allen langer moeten werken. Ook opvallend: meer dan vier op de vijf van de ouders geeft aan dat ze hun kinderen tijdens vakantieperiodes liever zelf wat vaker zouden opvangen, maar dat dit onmogelijk is gezien hun werksituatie. Sommige ouders zijn zelfs veranderd van baan, gestopt met werken of deeltijds gaan werken omdat ze geen andere oplossing zagen.

Kampen zonder overnachting zijn het populairst

In de formele opvang blijken de vakantiekampen zonder overnachting het populairst: bijna 7 op de 10 ouders schrijft zijn kind in voor minstens één kamp. 4 % maakt gebruik van de lokale speelpleinwerking en 3 op 10 van vakantiekampen met overnachting. Bij de kleine groep ouders die geen opvang zoekt, is er een deel dat in het onderwijs staat. Anderen werken in ploegen of van thuis uit. Nog anderen sparen doorheen het jaar overuren op, of nemen ouderschapsverlof, loopbaanonderbreking, tijdskrediet of onbetaald verlof. In sommige gezinnen spreiden ouders hun verlof, zodat er altijd één ouder thuis is. Maar op die manier blijft er geen gezamenlijk ‘gezinsverlof’ meer over. Erg jammer, vinden wij.

Vakantieopvang als recht voor elk gezin, met voldoende garanties

Uit onze bevraging zijn belangrijke lessen te trekken als we het menen met de combinatie van werk en gezin. Het Vlaams Parlement moet werk maken van het lang beloofde decreet ‘opvang & vrije tijd van schoolkinderen’, waarin vakantieopvang staat ingeschreven als een recht voor elk gezin, met voldoende garanties over beschikbaarheid, betaalbaarheid, toegankelijkheid en kwaliteit. Ook moet er meer aandacht gaan naar de grootouders die een cruciale schakel zijn in de vakantieopvang . De hogere pensioenleeftijd en afbouw van het tijdskrediet zullen wellicht leiden tot een verhoogde nood aan formele opvang. Hier moet de Vlaamse overheid tijdig op inspelen. Verlofregelingen voor de zorg van kinderen (ouderschapsverlof of tijdskrediet met motief) mét behoud van gelijkstelling voor het pensioen moeten blijven bestaan. Meer zelfs, de Gezinsbond vraagt een uitbreiding van het ouderschapsverlof tot zes maanden per ouder per kind. Een opdracht voor de federale regering.

In eenzelfde regio zou er binnen dezelfde periode een aanbod moeten zijn voor verschillende leeftijden, zodat ouders al hun kinderen gelijktijdig kunnen inschrijven en het brengen en halen ook praktisch kunnen combineren. Daarnaast moet er in elke regio een aanbod zijn voor kinderen met zeer specifieke behoeften. De toegankelijkheid voor kinderen uit kansengroepen moet bewaakt worden. Ook samenwerking tussen de aanbieders en lokale overheden is belangrijk zodat ouders ruim op voorhand – online of via brochures – een duidelijk, gebundeld overzicht krijgen van het volledige aanbod in een regio.

Bij de inschrijvingsperiode moeten aanbieders meer rekening houden met ouders die hun opvangnoden geen maanden op voorhand kunnen inschatten. Dat kan bijvoorbeeld door plaatsen te reserveren voor een groep van mensen die niet van tevoren kan boeken of door kosteloos annuleren tot op zekere hoogte mogelijk te maken.

Het belang van een gezinsvriendelijke werkvloer

En last but not least: er is een grens aan de wendbaarheid van werk­nemers met schoolgaande kinderen. Werkgevers moeten ouders met kinderen tijdens de schoolvakanties voorrang geven bij het opnemen van verlof en/of hen ouderschapsverlof laten opnemen (tenzij het echt niet anders kan). Ook grootouders van schoolgaande kinderen moeten van hun werkgever zoveel mogelijk de kans krijgen om een deel van de opvang van hun kleinkinderen te doen.

Gezinnen hebben het tijdens het schooljaar al zwaar genoeg om hun gezinstaken te combineren met hun job. Alle overheden en aanbieders moeten op hun terrein er werk van maken dat de zoektocht naar vakantieopvang eenvoudiger wordt.