‘Stop de profilering ten koste van ziekgemaakte werknemers’

De regeringspartijen benadrukken het belang van het sanctioneren van langdurig zieken. Volgens Maarten Hermans leiden zulke individuele pestmaatregelen vooral af van de reële uitdagingen en saboteren ze een effectief beleid.

Op 23 december legde het Rekenhof stilletjes een vernietigende audit onder de kerstboom over de huidige re-integratietrajecten voor langdurig zieken. In hun gekende diplomatiek-rigoureuze stijl concludeert het Rekenhof dat het “weinig waarschijnlijk is dat ze een wezenlijke bijdrage leveren aan het beperken van het aantal langdurig zieken”, én beveelt ze onder andere aan om de trajecten procedureel los te koppelen van ontslag wegens medische overmacht.

Minder diplomatiek verwoord: de re-integratietrajecten maken geen verschil in het licht van de totale uitdaging én het is nodig om de ontslagmachine stil te leggen waar men de langdurige ziekgemaakte werknemer doordraaide.

Zelf-sabotage

Je zou verwachten dat na zulk een brutale filering van het beleidswerk van voornamelijk toenmalig Ministers Kris Peeters en Maggie De Block, zeker CD&V en Open VLD enige terughoudendheid aan de dag zouden leggen in beleidsdiscussies over langdurig zieken. In plaats daarvan jutten ze Minister Gezondheid en Sociale Zaken Frank Vandenbroucke verder op tot zelf-sabotage van het beleid rond langdurig zieken, met individuele pestmaatregelen zoals sanctioneerbare vragenlijsten.

Stop de profilering ten koste van ziekgemaakte werknemers.

Want het Rekenhof is ook zeer correct in het aanstippen van de drie voornaamste redenen voor de stijging van langdurig zieken: het “stelselmatig ouder worden van de arbeidspopulatie door de verhoging van de pensioenleeftijd”, het groter aandeel (oudere) vrouwen op de arbeidsmarkt en het toenemend aandeel werknemers dat ziek is omwille van musculoskeletale of psychische aandoeningen.

Zulke structurele oorzaken betekenen beleidsmatig dan ook alle hens aan dek voor even structurele maatregelen rond werkbaar werk doorheen de carrière en zeker voor oudere werknemers. De staat van verdienste is hierrond echter zeer mager.

De rondetafels werkbaar werk van Kris Peeters waren bijvoorbeeld vooral een oefening in rondjes draaien, de beloftes na het optrekken van de pensioenleeftijd over maatregelen rond werkbaarheid en zware beroepen liepen op een sisser uit, én werkgevers blijken dus ook nog eens re-integratietrajecten te misbruiken om ziekgemaakte werknemers te ontslaan. Het verbaast dan ook niet dat in de Vlaamse Werkbaarheidsmonitor de werkbaarheidsgraad in dalende lijn gaat, en in de laatste meting zelfs onder 50% duikt voor de werknemers.

Verdomhoekje

Met zulk een beleidsfalen is het waarschijnlijk eenvoudiger om de aandacht te verschuiven van het niveau van de structurele oorzaken, naar het schijnniveau van de individuele werknemersverantwoordelijkheid. Politiek-electoraal is het ook interessanter om zich te profileren met een lik-op-stuk beleid ten koste van maatschappelijke groepen die toch reeds politiek onmondig in het verdomhoekje zitten van langdurig werklozen, zieken, en anderen met een geïnsinueerde air van profitariaat en budgettaire last.

Net zoals bij de recent aangekondigde verplichte gemeenschapsdienst voor langdurig werklozen is er geen enkele (wetenschappelijke) evidentie dat het sanctioneren van langdurig zieken iets zal verhelpen aan de gekende uitdaging, integendeel. Het Rekenhof berekende dat re-integratietrajecten slechts een verwaarloosbare 0,6% à 1,7% van het beoogde doelpubliek bereiken. Of men daar nu sanctioneerbare vragenlijsten aan koppelt of niet, het blijft een schijnoplossing voor een structureel maatschappelijk probleem.

Cynisch genoeg zijn zulke maatregelen zoals verplichte gemeenschapsdienst of sanctioneren van langdurig zieken wél bijzonder effectief in het op termijn ondergraven van het draagvlag voor sociale rechten én kunnen ze ook het beoogde doel van minder langdurige zieken of werklozen juist saboteren.

In het geval van langdurig zieken betekenen zulke individuele pestmaatregelen namelijk ook dat de cruciale begeleidende en ondersteunende functie van diegenen die langdurig zieken dienen te helpen, vermengt raakt met (de perceptie van) een sanctionerende functie. Dit saboteert bijvoorbeeld de beoogde ondersteunende functie en effectiviteit van de nieuwe “Terug naar Werk-coördinatoren”.

Schrap pestmaatregelen

Het is dan ook cruciaal dat men die sanctionerende pestmaatregelen voor langdurige zieken schrapt uit de aangekondigde beleidshervormingen. Zo kan alle aandacht gaan naar effectief beleid om werknemers te re-integreren in werkbaar werk en kan men de ondersteunende, zij het véél te beperkte maar ten minste door het Rekenhof als positief beoordeelde elementen, versterken.

De enorme maatschappelijk uitdaging van langdurige ziekte én de werknemers die met burn-out en een versleten rug reeds in de miserie zitten, verdienen beter dan deze huidige politiek-electorale profilering.

Maarten Hermans is arbeidssocioloog en ACV-stafmedewerker thema welzijn op het werk.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content