Stijn Meuris: Vanwaar de woede komt

Stijn Meuris reageert op de kritiek in Knack op zijn oproep tot geweld om iets te veranderen aan de politieke stand van het land.”Als het rechtssysteem faalt, zet je de deur open voor meer doortastende privé-initiatieven.”

Knack-redacteur Walter Pauli reageert op het interview van vorig weekend in De Morgen, waarin ik de gedachte formuleerde dat het slechts wachten is op “één halve zot” die op een wat grauwige dag beslist om financiënminister Didier Reynders – die ik zie als “het typevoorbeeld van de gevaarlijke politieke gek” – “in z’n kofferbak te stoppen en hem te ontvoeren”. Ik verwees daarbij naar de periode van de Baader-Meinhofgroep.

Ik geef toe dat ik nog even heb getwijfeld tussen de mogelijke slachtoffers van dergelijke actie; mijns inziens zou de potentiële loner ook Roger ‘Boer’ De Clerck manu militari kunnen verwijderen – op z’n eentje toch goed voor 450.000.000 euro aan onbetaalde belastingen én aan de ongeziene démarche om zulks ongemoeid te kunnen laten. De potentiële dader zou in één beweging door ook enkele topbankiers en door de mand gevallen bancaire bestuursleden de dag van hun leven kunnen bezorgen. Gesteld natuurlijk dat hij over een ruime bestelwagen beschikt.

Pauli vindt zo’n uitspraak getuigen van een gevaarlijke aanzet tot daadwerkelijk geweld, en wijst daarbij op eerdere aanslagen in bijvoorbeeld Nederland, waar effectief één halve zot Pim Fortuyn liquideerde, en waar een andere een auto-aanval op de hele koninklijke familie uitvoerde. Dat is een terechte opmerking, maar het maakt de gedachte erachter niet minder begrijpelijk.

Overigens beschuldigt Knack-hoofdredacteur Johan Van Overtveldt me er in zijn edito ongeveer van een halve idioot te zijn die zijn mening maar beter in liedjesteksten kan gieten, eerder dan in serieuze weekendbijlagen. Uit de toon van Van Overveldt’s artikel maak ik bovendien op dat ‘gewone’ burgers, in tegenstelling tot de meer academische en hoog-culturele opiniemakers die iedere week braafjes de stand der dingen analyseren in volstrekt veilige essays, zich maar beter niet inlaten met het ventileren van hun frustratie en domme woede. Dat is jammer, want het zit de gewone burger inmiddels tot hier. En dan krijg je dergelijke uitspraken. De dag dat één literair verwoorde analyse van de usual suspects ook maar één aantoonbare rimpeling in het landschap veroorzaakt, die dag moet nog komen.

Maar goed, terug naar Walter Pauli en zijn waarschuwing voor moegetergde burgers die het recht wel eens in eigen handen zouden durven nemen. Uiteraard hoop ik niet dat we tot op het punt komen waarop politici, bestuurders en een stel onverantwoordelijke graaiers kaltgestellt worden. D’r bestaat namelijk ook nog zoiets als ons rechtssysteem. In theorie.

Indien dat rechtssysteem echter, samen met andere controle-mechanismen, faalt, niet thuis geeft, de andere kant op kijkt of – erger nog – van bovenuit gemanipuleerd wordt om toch vooral maar gèèn verantwoordelijken te straffen (zie oa. het dossier De Clerck, maar ook vele tientallen andere dossiers), dan zet je de deur wagenwijd open voor – hoe zal ik het zeggen – meer doortastende privé-initiatieven. Dat is geen wishful-thinking van een zanger die handenwrijvend kickt op geweld; nee, dat is een feit.

In een land waarin schieten op de boodschapper welhaast een olympische discipline is geworden (zie ook de ronduit smerige reacties op de gedachte om maar eens keertje te verzaken aan de stemplicht op 13 juni 2010 – wat vliegt de tijd, he?), kweek je latent verzet. Zolang die boodschappen niet ernstig genomen worden en afgedaan worden als gebrabbel in de onderbuik van de samenleving (“Toogpraat!”), zolang we er in slagen om de criminele misstappen van onze politieke, justitiële en zakelijke leiders vergoeilijkend toe te dekken als zijnde ’typisch Belgisch’, zal er niets veranderen. De media vonken enkele dagen, en daarna dooft de vlam weer uit. Op naar een volgend flagrant geval van corruptie, sociaal dédain en ondeskundigheid. Iets zegt me dat dat deze keer misschien eens niet het geval zal zijn. Daarvoor is de toegebrachte schade te groot.

En tenslotte; ik ben geen indignado, al heb ik sympathie voor de beweging. Nee, ik ben een veertiger die hard werkt, die braafjes belastingen, boetes en toegenomen dreigementen vanuit de bank- en verzekeringswereld slikt (“We gaan alle diensten duurder maken! We gaan de polissen verhogen! We gaan onze service verminderen! U moet beleggen of anders bent u niet langer welkom…!”).

Ik wens geen geweld en geen brandende autowrakken, net zomin als ik een totale ineenstorting van Het Systeem wil. Ik ben burgerlijker dan u zou denken. Maar wat ik dus wél wil – nee, eis – is een professionele, deskundige maatschappij die geleid wordt door bestuurders die connectie hebben met de bevolking. Want dat ontbreekt anno 2011 volledig. Om de een of andere reden vinden politici het blijkbaar normaal dat ze – eenmaal verkozen en in het bezit van een mandaat – niemand nog vertegenwoordigen, enkel nog zichzelf en eventueel de partijleiding. Wat uitermate vreemd is, want politiek is ooit uitgevonden om De Mensen te vertegenwoordigen. Die Mensen eisen opnieuw aansluiting met het beleid, nu meer dan ooit. Indien die eis gezien wordt als een daad van domme revolte, dan is dat maar zo.