In juni spelen de Rode Duivels interlands tegen Nederland, Polen en Wales, maar voor de nationale ploeg telt uiteraard vooral het WK in Qatar, dat over een half jaar begint.
Zwartkijkers menen dat de Rode Duivels hun laatste kans op een trofee al hebben gehad. Of dat klopt, valt af te wachten, maar het WK in Qatar is zeker een keerpunt voor de nationale ploeg. Minstens vijf vaste waarden denken aan stoppen en ook bondscoach Roberto Martínez zoekt na zes jaar wellicht andere oorden op. Bovendien is de loting in Qatar stevig. Als de Rode Duivels de groepsfase overleven, treffen ze in de volgende ronde Duitsland of Spanje. In het meest waarschijnlijke scenario wacht in de kwartfinale Portugal en in de halve finale opnieuw Frankrijk. Lastiger kan niet.
Verdediging: vers bloed
Wie moet er mee en op welke positie heeft de bondscoach zorgen, een half jaar voor het WK? In het doel mogen de Belgen gerust zijn. Thibaut Courtois haalt zijn beste niveau ooit. Zonder hem stond Real Madrid niet in de Champions League-finale. Courtois werd onlangs 30: voor een doelman is dat verre van oud. De lange Limburger is zo goed als nooit geblesseerd, maar zelfs als hij Qatar mist, hoeven de fans niet te wanhopen. Simon Mignolet (34) is een waardige vervanger: hij had een flink aandeel in de landstitel van Club Brugge. In de Bundesliga beschouwt men Koen Casteels als een van de beste doelmannen, in de Franse Ligue 1 geldt hetzelfde voor Matz Sels. Courtois, Casteels en Sels werden ge- boren in 1992, een wonderjaar voor Belgische keepers. Ook Hendrik Van Crombrugge hoort bij die lichting. Die weelde betekent dat Maarten Vandevoordt (20) geduld moet hebben. De keeper van Racing Genk tekende een contract bij de Red Bull-groep, die over heel Europa de meest gewilde talenten aan zich bindt. Vandevoordt zou nog één seizoen bij Genk blijven en dan doorschuiven naar Red Bull Leipzig, de grootste club binnen het Red Bull-imperium.
Tussengeneratie. Centraal in de verdediging oogt de situatie minder rooskleurig. De verouderende Belgische verdediging is al jaren een thema, lang voor dat hoefde, maar nu komt de kritieke grens echt in zicht. Vincent Kompany nam twee seizoenen geleden al afscheid. Thomas Vermaelen, op het EK Belgiës beste ver- dediger, verhuisde naar de dug-out, als assistent van de bondscoach. Jan Vertongen (35) en Toby Alderweireld (33) zijn er wel nog bij. Beide karaktermannen zouden eraan denken om na Qatar nog door te gaan. De grijze haren van de vaste waarden zijn minder een probleem dan het feit dat de tussengeneratie in een wak zit. De 26-jarige Jason Denayer heeft dit seizoen weinig gespeeld. Hij moet vertrekken bij Lyon, bestemming on- bekend. Dedryck Boyata (31) speelde wel, maar eindigde met Hertha Berlijn op een degradatieplek. De ver- dediging van Hertha was dit seizoen een zeef. Brandon Mechele (29) beleeft hoogdagen met Club, waar hij altijd in het basiselftal staat, maar Roberto Martínez ziet in de West-Vlaming hoogstens een noodoplossing. Al sinds het WK van 2018 haalt Mechele de selectie, maar hij speelde amper twee interlands, waarin weinig op het spel stond.
De bondscoach zag de problemen uiteraard aankomen. Eén lichtpunt. Jaren geleden begon hij al een generatiewissel voor te bereiden, maar die komt niet op snelheid. De 24-jarige Elias Cobbaut werd voor het eerst international in 2019. Anderlecht verhuurt hem aan Parma, een middenmoter in de Italiaanse tweede klasse. Zinho Vanheusden en Hannes Delcroix, beiden 22, kampten met blessures en staan daardoor veel minder ver dan gehoopt. Een speler kan terugkeren van een zware kwetsuur, gelukkig, maar zo vroeg in de carrière al zo vaak in de lappenmand liggen, is een slecht teken. Op zoek naar vers bloed kwam Martínez uit bij Sebastiaan Bornauw. De 23-jarige verdediger beleeft een matig seizoen bij Wolfsburg. Wout Faes (24), vaste waarde bij Stade Reims, vergaat het iets beter. Hij hoopt deze zomer te vertrekken naar een grotere club. Siebe Van der Heyden (23) werd getest in een vriendenmatch, maar viel intussen bij Union uit de ploeg.
Het ene lichtpunt heet Arthur Theate (22). De Luikenaar bewijst hoe snel het kan gaan. Bij Racing Genk en Standard werd Theate doorgestuurd, wegens niet goed genoeg. In de zomer van 2020 tekende hij een minimumcontract bij KV Oostende, dat goedkope landgenoten zocht: er bestaat een verplichting om een minimumaantal Belgen op het wedstrijdblad te zetten. Na een half jaar klopten de grote clubs al aan. Theate maakte een tussenstop bij FC Bologna, dat intussen ook al te klein is. Juventus en AC Milan zouden geïnteresseerd zijn. Theate is bikkelhard maar niet onbesuisd en scoort geregeld. Tenzij Denayer en Boyata zich herpakken, is hij basisspeler in Qatar. Opstelling. Dat er veel vraagtekens hangen rond de verdediging, beseft Roberto Martínez. Je kunt het aflezen aan de opstelling. Het blok van de Duivels staat lager dan ooit, om minder ruimte te laten in de rug van de trager wordende defensie. Martínez hoopt van dat nadeel een voordeel te maken. Ver terugzakken gooit het veld open voor razendsnelle counters: dé specialiteit van de Rode Duivels. Op het EK kwam dat er niet echt uit. De tegenstand weet intussen waar de Belgen goed in zijn.
Middenveld: meer keus
Lang was het een hoofdpijnpositie bij de Belgen: waar vinden we capabele flankverdedigers? Op het WK van 2018 waren er enkel Nacer Chadli en Thomas Meunier. In de halve finale tegen Frankrijk speelden Mousa Dembélé en Marouane Fellaini zowaar op de flank. Totaal hun ding niet, en dat was eraan te zien. Meunier en Chadli zijn respectievelijk 31 en 32 en kunnen nog mee naar Qatar, maar jongere alternatieven hebben hen ingehaald. Timothy Castagne (26) en Thorgan Hazard (29) zijn nu eerste keuze. Yannick Carrasco (28) kan er ook spelen. Dat was een noodgreep, maar de Vilvoordenaar werkte hard aan zijn verdedigende kwaliteiten. Bij Atletico Madrid speelt Carrasco tegenwoordig zelfs vaker als flankverdediger dan als aanvaller, waarvoor hij nochtans is opgeleid. Alexis Saelemaekers (22) doet het uitstekend bij Italiaans kampioen AC Milan, al belandt hij sinds nieuwjaar af en toe op de bank. Thomas Foket (27) draait mee bij Stade Reims, maar zal waarschijnlijk naast de selectie vallen, zonder blessures van andere Rode Duivels. Op lange termijn wordt het uitkijken naar Ignace Van der Brempt (20): ook hij werd opgepikt door het netwerk van Red Bull.
Tielemans. Bij de verdedigende middenvelders is er zo mogelijk nog meer keus. Ouwe getrouwe Axel Witsel zou nog niet stoppen na Qatar. Hij ziet zich als mentor van de ploeg voor het EK 2024 in Duitsland. Youri Tielemans (25) moet dan de nieuwe vaandeldrager zijn. Deze zomer maakt hij eindelijk zijn grote transfer. Veel hangt af van waar Tielemans belandt en hoe die overstap uitpakt. Tielemans is langer dan voorzien bij subtopper Leicester gebleven. Dat geldt ook voor Leander Dendoncker (27) bij Wolverhampton. Albert Sambi Lokonga (22) en Orel Mangala (24) zijn jonger en technisch vaardiger, maar minder betrouwbaar dan Dendoncker, en dat wil je toch vooral van een nummer 6. Piepjong. Ze dreigen allemaal ingehaald te worden door een paar piepjonge, uiterst straffe verdedigende middenvelders. Zoals Amadou Onana (20), kapitein van de nationale U-21 en vaste waarde bij de Franse topclub Lille.
Nog zo’n onverwachte doorbraak in de trant van Arthur Theate. Bij Zulte Waregem mocht Onana gratis vertrekken. Philippe Clement coacht bij AS Monaco de enthousiaste Eliot Matazo, een verdedigende middenvelder van 20. Qua lichaamsbouw en speelstijl doet hij denken aan N’Golo Kanté. Graag nog jonger? De 19-jarige Aster Vranckx, bekend van bij KV Mechelen, valt in de Bundesliga allesbehalve door de mand. Roméo Lavia is nog maar net meerderjarig, maar traint al mee in de A-kern van Manchester City. De romantische vertelling van zijn loopbaan zegt dat Lavia door Pep Guardiola ontdekt werd op de KDB Cup, het jeugdtoernooi van Kevin De Bruyne. In werkelijkheid staat Lavia al jaren in alle scoutingsboekjes en sakkeren ze in Anderlecht omdat hij de club voortijdig verliet. Een aantal vaste waarden op zijn positie verlaten City deze zomer. Als Lavia zijn kans grijpt, dan kan het snel gaan.
Spelmakers: de vonk
De beste aanvallende middenvelder ter wereld is een Belg en hij wordt over een paar weken 31. Kevin De Bruyne voelt zich in zijn sas centraal in het veld als spelmaker of als flankaanvaller in de buurt van de spits. In het systeem van de Rode Duivels zijn die posities in- wisselbaar, er wordt tijdens de match ook nogal eens geswitcht. Ook de mannen van Club Brugge mikken op die plek. Hans Vanaken (29) is niet langer het vijfde wiel aan de wagen bij de Duivels. De tweevoudige Gouden Schoen scoort makkelijk en vindt goed het evenwicht tussen aanvallen en verdedigen: Martínez ziet er een basisspeler in.
Alternatieven. Charles De Ketelaere (21) staat zover nog niet. Persartikelen over zijn zogezegd flauwe trainingsijver bij de Rode Duivels moeten overdreven zijn: anders roept de bondscoach hem heus niet op. Alternatieven zijn er genoeg. Dennis Praet (28) brak niet door in de Premier League, maar bij de nationale ploeg ontgoochelde hij nooit. Praet sukkelt al jaren met kleine kwetsuurtjes, verklapte zijn trainer bij Torino, maar zou nu weer helemaal pijnvrij zijn. Leandro Trossard (27) is een attractie in de Premier League. Het valt moeilijk in te denken dat hij zou ontbreken in de selectie voor Qatar. Yannick Carrasco (28), al jaren stabiel op hoog niveau, kun je evenmin passeren. Maar geldt dat ook voor Eden Hazard (31) en Dries Mertens (35), bij wie het zichtbaar allemaal iets minder wordt? Wanneer die twee het komende seizoen niet ijzersterk uit de startblokken schieten, zou Martínez hen wel eens thuis kunnen laten.
Blessures. In het voordeel van Hazard en Mertens spreekt dat hun jonge concurrenten evengoed zorgen hebben. De persmensen van Stade Rennes beloofden Knack in de winter van 2021 een interview met Jérémy Doku (19), ‘zodra hij twee maanden aan een stuk fit is’. We wachten nog steeds. Tussendoor speelde Doku de pannen van het dak in de EK-kwartfinale tegen Italië: zijn potentieel is enorm. De bondscoach is wild van Doku, net als van Yari Verschaeren (20). Volgens Roberto Martínez is Verschaeren ‘nagenoeg onstopbaar’ als je hem op de juiste manier aanspeelt: geen enkele verdediger wenkt en denkt snel genoeg. In combinatie met de aalvlugge Doku moet het iedere tegenstander naar adem doen happen. Maar ook hier: Verschaeren telt krassen op de carrosserie, na vervelende blessures. Zo komt Adnan Januzaj (27) opnieuw in beeld voor een selectie, nochtans meermaals afgeschreven. Januzaj voetbalt al zes seizoenen bij Real Sociedad, maar zelfs met die staat van dienst is hij in Spanje niet zeker van zijn plaats. Maar de Kosovaarse Belg heeft iets. Een magische vonk die matchen op hun kop zet. Zit Sociedad in zwaar weer, dan grijpen ze terug naar Januzaj.
Spits: onmisbare schakel
Uiteindelijk worden de verschillen gemaakt in de zone van de waarheid. Een betrouwbaardere afwerker dan Romelu Lukaku bestaat er niet. 68 goals in 101 interlands! Samen met Kevin De Bruyne een on- misbare schakel van de nationale ploeg. Jammer genoeg heeft Lukaku zich bij Chelsea in een moeilijke positie gemanoeuvreerd. De spits vindt geen aansluiting bij zijn foeriers bij Chelsea, als een IKEA-pakket waar ze de verkeerde schroeven bij hebben gestoken. Lukaku kostte 115 miljoen euro en het is bij Chelsea niet het moment om een groot verlies in de boeken te schrijven: Roman Abramovitsj verkoopt de club, gedwongen door de sancties tegen Russische oligarchen. Lukaku blijft dus bij Chelsea, wellicht. Als hij ook volgend seizoen weinig aan spelen toekomt, dan dragen de Rode Duivels daar de gevolgen van.
Genoeg. Sowieso gaan er sterke geruchten dat Lukaku het na Qatar voor gezien houdt bij de nationale ploeg. De Antwerpenaar is 29 en vindt dat hij zijn deel voor volk en vaderland heeft gedaan. Christian Benteke (31) en Michy Batshuayi (28) fungeren al jaren als zijn stand-ins. Beiden bezitten fraaie statistieken bij de Rode Duivels, maar die verzamelden ze als invaller, wanneer Lukaku de tegenstand al murw heeft gebeukt. Gaan zij voortaan de Belgische aanval dragen? Na Benteke en Batshuayi is er niet zoveel op komst. Divock Origi (27) is bij Liverpool een held: hij scoorde er een paar historische doelpunten. Maar zelfs van een rol als back-up is Origi niet meer zeker. Bij blessures kiest Jürgen Klopp voor andere spitsen. De Belg vertrekt gratis naar AC Milan en het heeft er alle schijn van dat hij ook daar geen eerste keuze zal zijn.
Bidden. De bondscoach experimenteerde met Dodi Lukebakio en Dante Vanzeir. Beiden zijn 24 en zowat hetzelfde type: snel, doelgericht, met vlotte voeten. Beiden stonden bekend als toptalent, maar werden finaal door hun Belgische opleidingsclubs als te min beschouwd. En beiden gaven hun critici lik op stuk. Maar Lukebakio heeft er een dramatisch seizoen op- zitten, met slecht één goal in een heel jaar Bundesliga, terwijl Vanzeir schitterde bij het sensationele Union. Ze vertrekken allebei wellicht deze zomer naar een andere club, maar ook hier: ziet u ze Romelu Lukaku vervangen? Die stap lijkt voor alle pretendenten te hoog. Ironisch genoeg kan het ertoe leiden dat de Rode Duivels post-Lukaku met twee spitsen zullen spelen, om de verantwoordelijkheid te verdelen. Voor nu luidt het devies: bidden dat Lukaku in blakende gezondheid Qatar haalt.
Loïs Openda vond bij Vitesse 18 keer het net: geen enkele Belgische spits doet dit seizoen beter. Openda wordt uitgetest in de Nations League- matchen tegen Nederland, Polen en Wales. Hij is nog steeds eigendom van Club Brugge. Ieder team kan een scorende spits gebruiken, toch lijkt de deur toe bij Club.
